Πού «φυτρώνουν» τα σιδερένια δέντρα του Απόστολου Χασιώτη;

Ένα άκρως πρωτοποριακό project, που συνδυάζει την τέχνη με το ηχηρό μήνυμα για την προστασία του περιβάλλοντος, υλοποιεί τον τελευταίο καιρό ο εικαστικός Απόστολος Χασιώτης. Πρόκειται για τη δημιουργία, σε διάφορα σημεία της χώρας, μεταλλικών δέντρων από ανακυκλώσιμα υλικά, δίνοντας το έναυσμα για ευαισθητοποίηση γύρω από περιβαλλοντικά ζητήματα που είναι πιο επίκαιρα από ποτέ. Τα ξεχωριστά αυτά «δέντρα» κατασκευάζονται με υλικά που έχουν συλλεχθεί από την εκάστοτε περιοχή, υπογραμμίζοντας τη σημασία του σεβασμού προς τη φύση και της κουλτούρας της ανακύκλωσης.

Τα εντυπωσιακά έργα με τους σιδερένιους κορμούς και τα μεταλλικά κλαδιά και φύλλα, καταφέρνουν με τον δικό τους τρόπο να τροφοδοτούν τη διαδικασία της σκέψης γύρω από σοβαρά θέματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Αναλυτικά για τα ξεχωριστά αυτά δέντρα μίλησε στην Athens Voice ο κ. Απόστολος Χασιώτης.

Απόστολος Χασιώτης: Τα σιδερένια δέντρα και η προστασία του περιβάλλοντος

Σε πόσα σημεία της Ελλάδας έχουν φυτρώσει τα μεταλλικά δέντρα και ποια είναι η φιλοσοφία του συγκεκριμένου project;

Το πρώτο «Δέντρο» δημιουργήθηκε πριν από αρκετό καιρό στην περιοχή της Βέροιας, μετά από μια πρόσκληση που δέχτηκα να φιλοτεχνήσω ένα έργο από υλικά ανακύκλωσης, γενικά, χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ιδέα. Με βάση τα υλικά που ανακάλυψα εκεί, γεννήθηκε η ιδέα του «Δέντρου» κι έτσι φύτρωσε η πρώτη «Ελιά». Κάποια χρόνια αργότερα, δέχτηκα μια άλλη πρόταση από τη Νάξο, όπου συζητήθηκε από την αρχή η ιδέα της κατασκευής ενός «Δέντρου» και η δεύτερη «Ελιά» πήρε σάρκα και οστά, με εντελώς διαφορετική μορφή και υλικά από την πρώτη. Τότε διαμορφώθηκε στο μυαλό μου η ιδέα ενός project που θα αφορούσε τη δημιουργία «Δέντρων» σε διαφορετικά μέρη που θα κατασκευάζονται επιτόπου, με υλικά που έχουν συλλεχθεί από την ευρύτερη περιοχή. Το επόμενο «Δέντρο» αναπτύχθηκε πρόσφατα, σε ένα ανοιχτό εργαστήριο που πραγματοποιήθηκε στο πάρκο Τρίτση στην Αθήνα.

Ακολούθησαν άλλα δύο δέντρα που δημιουργήθηκαν στα πλαίσια συμποσίων γλυπτικής που συμμετείχα, στον Αλμυρό Βόλου και στο Ελληνικό Ιωαννίνων. Αυτός είναι μέχρι στιγμής ο χάρτης των «Δέντρων» που έχω σπείρει, φιλοδοξώντας να επεκταθεί.

Η φιλοσοφία του εγχειρήματος συνδέεται αρχικά με μία, έστω, απλή ματιά που οφείλουμε να ρίξουμε στο ζήτημα του περιβάλλοντος, το οποίο είναι τόσο βαθύ που αγγίζει σχεδόν κάθε πτυχή της σύγχρονης καθημερινότητας. Ένα έργο βέβαια δεν πρόκειται να φέρει κάποια λύση, αλλά μπορεί να βοηθήσει να αντιληφθούμε και ίσως να συνειδητοποιήσουμε πού βρισκόμαστε. Και βρισκόμαστε, στην ουσία, ανάμεσα στα σκουπίδια που συνεχώς παράγουμε, αλλά έχουμε και τη δυνατότητα να τα μετατρέψουμε ξανά σε κάτι απροσδόκητα καινούργιο. Κάτω από την κατάλληλη διαχείριση τα σκουπίδια θα μπορούσαν να είναι ο θησαυρός μας. Το δέντρο άλλωστε, σαν μια εμβληματική μορφή της φύσης, επιτελεί ακριβώς αυτό το έργο μετατρέποντας το διοξείδιο του άνθρακα σε καθαρό οξυγόνο.

Μια άλλη πτυχή του project είναι η σύνδεση του έργου με τον τόπο στον οποίο δημιουργείται και εγκαθίσταται. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τα υλικά που χρησιμοποιούνται, τα οποία σαν απόβλητα της περιοχής δίνουν το ιδιαίτερο παραγωγικό της στίγμα ή μέσα από πολιτισμικές συνδέσεις που αναδεικνύουν κάποια πτυχή του τοπικού γίγνεσθαι. 

Αν είχαν καρπούς τα συγκεκριμένα δέντρα, τι καρπούς θα έβγαζαν;

Θα έλεγα ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση το πράγμα λειτουργεί κάπως αντίστροφα, γιατί στην ουσία τα δέντρα αυτά είναι οι καρποί των αποβλήτων του τεχνολογικού μας πολιτισμού.

Από τι υλικά έχουν κατασκευαστεί τα ξεχωριστά αυτά έργα τέχνης σε κάθε περιοχή;

Το πρώτο δέντρο στην περιοχή της Βέροιας κατασκευάστηκε από εξαρτήματα μια παλιάς κονσερβοποιίας και είναι ολόκληρο από ανοξείδωτο ατσάλι. Για το δεύτερο στη Νάξο χρησιμοποιήθηκαν παλιοσίδερα και σούστες στρωμάτων, τα οποία βρισκόταν σε αφθονία στο νησί, σαν απόβλητο της τουριστικής ανάπτυξης. Για το δέντρο στο πάρκο Τρίτση συλλέχθηκαν υλικά αλουμινίου, τα οποία συγκεντρώθηκαν και από άλλες περιοχές αντανακλώντας μια πιο εκλεπτυσμένη και πολυσυλλεκτική αστική δομή. Ανάμεσά τους βρίσκονται πολλά πόμολα από πόρτες και εξαρτήματα αυτοκινήτων τα οποία κατακλύζουν το λεκανοπέδιο. Το επόμενο δέντρο έχει μια παλιά βιομηχανική κολόνα για κορμό, ενώ το φύλλωμά του αποτελείται από σκουριασμένες και τσαλακωμένες λαμαρίνες. Σε αυτήν την περίπτωση κυριαρχεί μια διαφορετική προσέγγιση, μια και αποτελεί μέρος ενός συνεργατικού έργου που δημιουργήθηκε στα πλαίσια του συμποσίου γλυπτικής από υλικά ανακύκλωσης που διοργάνωσα στον Αλμυρό, με αναφορά στο παλιό γυμνάσιο της πόλης, και στη ρίζα του κάθεται ένα παιδί που διαβάζει – δημιουργία του Αθανάσιου Μπερούτσου. Τέλος, στο Ελληνικό Ιωαννίνων, στο συμπόσιο γλυπτικής που διοργανώνει ο γλύπτης Θεόδωρος Παπαγιάννης, το δέντρο μου δεν έχει κλαδιά και φύλλα, παρά μόνο έναν κουτσουρεμένο κορμό, φτιαγμένο από λεπτά μεταλλικά ελάσματα, που από εκεί ξεπηδάει ένα καινούργιο βλαστάρι, υποδηλώνοντας την αναγέννηση. Γεγονός που χαρακτηρίζει κάποια ορεινά χωριά της Ηπείρου που ερήμωσαν στο παρελθόν και τώρα, σαν περιηγητικοί προορισμοί, ξαναβρίσκουν καινούργια ζωή.

Πώς αντιδρούν επισκέπτες και περαστικοί όταν αντικρίζουν σε απρόσμενα σημεία εντυπωσιακά γλυπτά με μεταλλικά κλαδιά και σιδερένια φύλλα;

Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον γιατί ο καθένας το βλέπει με τη δική του ματιά και ακούς πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα στη Βέροια κάποιος βλέποντας τις μεταλλικές δομές ανέπτυξε κάποιες θεωρίες συμβολισμού που ποτέ δεν μου είχαν περάσει απ' το μυαλό. Στη Νάξο, επειδή το έργο είναι εξαιρετικά ενσωματωμένο στο περιβάλλον και γύρω υπάρχουν αιωνόβιοι ελαιώνες, ιδιαίτερα το σούρουπο οπού πέφτει το φως, πολλοί έλεγαν «μα γιατί βάλατε αυτά τα σύρματα πάνω στο δέντρο», νομίζοντας ότι ο κορμός ήταν ενός πραγματικού δέντρου. Πάντως, γενικά θα έλεγα ότι οι περισσότεροι εντυπωσιάζονται ανακαλύπτοντας ότι το έργο αποτελείται από υλικά που πολλές φορές αναγνωρίζουν, ενώ συχνά ξεκινά μια συζήτηση σχετικά με το περιβάλλον.

Η τέχνη με ανακυκλώσιμα υλικά έχει κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια; Γιατί πιστεύετε συμβαίνει αυτό;

Πράγματι αυτό είναι γεγονός και έχουν συνδράμει αρκετοί λόγοι. Εγώ ανακάλυψα αυτή τη μορφή τέχνης στις αρχές τη δεκαετίας του '90 ταξιδεύοντας στο εξωτερικό, και άρχισα να εργάζομαι με ανακυκλώσιμα υλικά από τότε. Εκείνη την εποχή πολύ λίγα άτομα ασχολούνταν στην Ελλάδα με αυτό. Όπως είναι φυσικό με την πάροδο του χρόνου υπάρχει κάποια διάχυση και οι ιδέες διαδίδονται. Άλλωστε στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για τα θέματα του περιβάλλοντος, και η ανακύκλωση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Τα υλικά βρίσκονται πλέον σε αφθονία και αποτελούν μια πολύ οικονομική, έως δωρεάν, πρώτη ύλη για κάποιον δημιουργό. Επίσης υπάρχει πολύ μεγάλη ποικιλία τόσο σε φόρμες όσο και σε υλικά, γεγονός που καλύπτει αρκετές διαφορετικές μορφές έκφρασης. Πιθανότατα οι άνθρωποι, νέοι κυρίως, που ασχολούνται με τον τομέα της δημιουργίας είναι περισσότεροι τώρα από ότι στο παρελθόν. Αλλά ίσως ο σημαντικότερος λόγος της διάδοσης αυτής της μορφής τέχνης, είναι ότι έχει υιοθετηθεί από επίσημους φορείς όπως σχολεία, δήμους κ.λπ. σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κόσμου για τη δημιουργία μιας κουλτούρας ανακύκλωσης.

Πόσο σημαντική είναι η ενσωμάτωση ενός γλυπτού στο δημόσιο αστικό περιβάλλον, φέρνοντας την τέχνη πιο κοντά στον ευρύ κοινό;

Ο δημόσιος χώρος επιτελεί μια διπλή λειτουργία. Είναι η εικόνα που αντικατοπτρίζει το κοινωνικό μας επίπεδο, αλλά και ένα πεδίο που διαμορφώνει, με τη σειρά του, το επίπεδο της κοινωνίας. Τα έργα, λοιπόν, μπορούν να διαδραματίσουν έναν ρόλο πέραν του διακοσμητικού. Ανοίγουν κατά κάποιον τρόπο έναν διάλογο με τους πολίτες, έχοντας τη δυνατότητα να θέσουν σε λειτουργία τη διαδικασία της σκέψης – έστω και κάποιων μεμονωμένων ατόμων. Το γεγονός αυτό καθιστά την ύπαρξη τους στον δημόσιο χώρο αναγκαία, αν θέλουμε να θεωρούμε ότι ζούμε με αξιώσεις σε μια πολιτισμένη κοινωνία.

Λίγα λόγια για τον Απόστολο Χασιώτη

 Γεννήθηκε στον Βόλο και μεγάλωσε στον Αλμυρό Μαγνησίας. Ως ανήσυχο πνεύμα, ταξίδεψε ακατάπαυστα για μεγάλο χρονικό διάστημα ανά τον κόσμο. Η «σπουδή» του στην τέχνη ήταν βιωματική. Συνέλεξε εικόνες κατά τις περιπλανήσεις του τις οποίες μετουσίωσε σε έργα, ανέπτυξε μεθόδους και εντρύφησε σε τεχνικές, μέσω μιας αδιάκοπης αναζήτησης γνώσεων σε εργαστήρια και μηχανουργεία.

Το έργο του είναι πολυποίκιλο, περιλαμβάνοντας τη χρήση και τον συνδυασμό μιας μεγάλης γκάμας υλικών. Όμως η δημιουργία, με υλικά ανακύκλωσης ως πρώτη ύλη, αποτελεί για εκείνον κορυφαία μορφή έκφρασης, δίνοντάς του την ευκαιρία να ανατρέψει την προδιαγεγραμμένη πορεία άχρηστων αντικειμένων και να μετατρέψει τη σκληρή μορφή τους, μέσα από τη σύνθεση, σε μια «οργανική» φόρμα.