Bιωσιμότητα και Τεχνητή Nοημοσύνη, μια περίπλοκη και αλληλένδετη σχέση

Η σημερινή εποχή της πληροφορίας οδηγεί σε απίστευτες προόδους με τεράστια ταχύτητα. Η τεχνητή νοημοσύνη θα επιτρέψει στους ανθρώπους να αξιοποιήσουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων και να κάνουν επαναστατικές προόδους στην τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη, η γεωργία, η εκπαίδευση και μεταφορές. Ήδη βλέπουμε πώς οι υποστηριζόμενες από την τεχνητή νοημοσύνη μέθοδοι μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να μειώσουν τα ιατρικά λάθη, τους αγρότες να βελτιώσουν τις αποδόσεις, τους δασκάλους να προσαρμόσουν τη διδασκαλία, και τους ερευνητές να ξεκλειδώσουν λύσεις για την προστασία του πλανήτη μας.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως εργαλείο ανάπτυξης και βιωσιμότητας

Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για την Τεχνητή Νοημοσύνη να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια να αποσυνδεθεί η οικονομική ανάπτυξη από την αυξανόμενη εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων περιβαλλοντικών ζητημάτων Με άλλα λόγια, υπάρχει ένας δρόμος προς την κατεύθυνση ένα ευημερούντος, δίκαιου και πιο βιώσιμου μέλλοντος με προηγμένες τεχνολογίες. Ο David Jensen, συντονιστής του υποπρογράμματος ψηφιακού μετασχηματισμού του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), επισημαίνει διάφορους τομείς στους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων, από τον σχεδιασμό πιο ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων έως την παρακολούθηση της αποψίλωσης των δασών και τη βελτιστοποίηση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

«Η ΑΙ μπορεί να εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα, όπως η δορυφορική παρακολούθηση των παγκόσμιων εκπομπών, ή σε πολύ μικρότερη, όπως ένα έξυπνο σπίτι που σβήνει αυτόματα τα φώτα ή τη θέρμανση μετά από ορισμένο χρόνο» αναφέρει ο Jensen. Παράδειγμα αποτελεί το World Environment Situation Room (WESR) του UNEP, που ξεκίνησε το 2022, μια παγκόσμια ψηφιακή πλατφόρμα που αξιοποιεί τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης για την ανάλυση σύνθετων, πολύπλευρων συνόλων δεδομένων. Το WESR επιμελείται, συγκεντρώνει και οπτικοποιεί τα καλύτερα διαθέσιμα δεδομένα παρατήρησης της γης και αισθητήρων σε σχεδόν πραγματικό χρόνο με αποτέλεσμα να κάνει μελλοντικές προβλέψεις σχετικά με πολλαπλούς παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική συγκέντρωση CO2, οι αλλαγές στη μάζα των παγετώνων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας κ.ά. Όπως ευελπιστούν οι ειδικοί, με την πάροδο του χρόνου στόχος είναι η πλατφόρμα να αποτελέσει ένα κέντρο ελέγχου αποστολών για τον πλανήτη Γη, όπου όλοι οι ζωτικοί περιβαλλοντικοί δείκτες θα παρακολουθούνται απρόσκοπτα και θα καθοδηγούν αντίστοιχες δράσεις.

Οι λύσεις δε θα επέλθουν με μόνη τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Στις περισσότερες περιπτώσεις συνδυάζονται πολλαπλές συμπληρωματικές τεχνολογίες, όπως η ρομποτική, το διαδίκτυο των πραγμάτων, οι κατανεμημένοι ενεργειακοί πόροι, τα ηλεκτρικά οχήματα και άλλα. Η τεχνητή νοημοσύνη απαιτεί επίσης μεγάλες ποσότητες υπολογιστικής ισχύος, οι οποίες μεταφράζονται σε κατανάλωση ενέργειας. Χωρίς νέα κίνητρα που θα επιταχύνουν την αλλαγή της αγοράς προς την καθαρή ενέργεια - από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως τα ηλεκτρικά οχήματα - τα κέρδη αποδοτικότητας από την ΤΝ δεν θα αποδώσουν το πλήρες δυναμικό μείωσης των εκπομπών τους στον κόσμο.

Είναι φανερό λοιπόν ότι πρέπει να σκεφτούμε πέρα από την ίδια την τεχνολογία για να αντιμετωπίσουμε τις ευρύτερες επιπτώσεις στην κοινωνία και το περιβάλλον μας. Από την ανάγκη για ισχυρά ηθικά πλαίσια, μέχρι την εξέλιξη και αναπροσαρμογή των νόμων στις σύγχρονες ανάγκες, τη σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης για νέες δεξιότητες, το απαιτητικό εργασιακό περιβάλλον. Όλα τα παραπάνω πρέπει να ληφθούν από κοινού υπόψιν αν θέλουμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο την τεχνολογία.

Γνωρίζετε την ερμηνεία του γιν γιαν: όπου υπάρχει καλό, υπάρχει και κακό και vice versa; Εμπίπτει και σε αυτή την περίπτωση. Ενώ τα δεδομένα και η TN είναι απαραίτητα για την ενισχυμένη περιβαλλοντική παρακολούθηση, υπάρχει ένα περιβαλλοντικό κόστος για την επεξεργασία αυτών των δεδομένων που πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη. Ο τομέας των ΤΠΕ (Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνίας) παράγει περίπου το 3-4% των εκπομπών ανά τον κόσμο, ενώ παράλληλα τα κέντρα δεδομένων χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες νερού για ψύξη. Ακόμη, τα ηλεκτρονικά απόβλητα (e-waste) αποτελούν μείζονα ανησυχία, καθώς μόνο το 17,4% ανακυκλώνεται και διατίθεται με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο. Σύμφωνα με την έκθεση Global E-waste Monitor του ΟΗΕ, τα ηλεκτρονικά απόβλητα θα αυξηθούν σε σχεδόν 75 εκατομμύριατόνους έως το 2030. Προκειμένου κάτι τέτοιο να μείνει μόνο ως πρόβλεψη, γίνονται διάφορες παγκόσμιες κινήσεις, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου δράσης CODES για έναν βιώσιμο πλανήτη στην ψηφιακή εποχή – μία από τις πρωτοβουλίες που απορρέουν από τον οδικό χάρτη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την ψηφιακή συνεργασία. Την ίδια στιγμή, και οι χρήστες θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση, να ανακυκλώνουν τα ηλεκτρονικά αγαθά δίνοντας τους δεύτερη ζωή και να επισκευάζουν όσα μπορούν να επιδιορθωθούν.

Όπως γίνεται αντιληπτό, η TN αποτελεί πρωτοποριακό εργαλείο που θα συμβάλει στη συστημική αλλαγή με πρωτοφανή ταχύτητα, αρκεί να παραμείνει εναρμονισμένη με τους διεθνείς στόχους για την προστασία του περιβάλλοντος και να διατηρήσει την αρχική της φύση: να εξακολουθεί να είναι εργαλείο. Οι σχετικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με γνώμονα τον ορθό λόγο και τις εγγυήσεις που θα αποτρέψουν την όποια οπισθοδρόμηση στους στόχους βιωσιμότητας αναφορικά και με την αξία της ανθρώπινης ζωής. Όπως και κάθε έργο του ανθρώπου, έτσι και τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να αξιοποιούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνουν τον άνθρωπο και όχι να τον θέτουν σε κίνδυνο.