Tα σκουπίδια μου στην πόρτα σου

Φέτος ο δήμος του Φοίνιξ της Αριζόνα εξέδωσε ένα περίεργο δελτίο τύπου που διαφημίζει τη στρατηγική του για την εκτροπή απορριμμάτων. Χάρη στη συνεργασία του με την Direct Pack Incorporated, μια πολυεθνική που κατασκευάζει και ανακυκλώνει θερμοπλαστικό, η πόλη είπε ότι σκόπευε να στείλει μεγάλο μέρος των πλαστικών απορριμμάτων της στο Μεξικό για ανακύκλωση. Η Direct Pack είχε ήδη μια μονάδα ανακύκλωσης στη Γκουανταλαχάρα όπου ανακυκλώνει 20.000 τόνους πλαστικών ετησίως και τώρα κατασκεύασε μια καινούργια στη συνοριακή πόλη Mexicali. Το πρόβλημα στο έδαφος των ΗΠΑ είναι ότι οι επιχειρήσεις ανακύκλωσης θερμοπλααστικών αντιμετωπίζουν όλο και αυστηρότερους ελέγχους σχετικά με την πλαστική ρύπανση ενώ επί δεκαετίες προσπαθούν να πείσουν το κοινό ότι η ανακύκλωση είναι η λύση. Η Direct Pack στον ιστότοπό της ισχυρίζεται ότι μπορεί να δώσει ξανά και ξανά  ζωή στα θερμοπλαατικά, μετατρέποντας τα πλαστικά δοχεία σε «πολύτιμο και ανεξάντλητο πόρο.» Αλλά οι οικολόγοι στο Μεξικό είναι λιγότερο ενθουσιασμένοι με την ιδέα της επεξεργασίας υλικών που θεωρούν σκουπίδια στις ΗΠΑ. «Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να μας στέλνουν απόβλητα», λέει η Marisa Jacott, διευθύντρια του μεξικανικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού Fronteras Comunes. «Έχουμε λιγότερα χρήματα, λιγότερες υποδομές. Αντί να εμπλακούν σε “αποικιοκρατία απορριμμάτων”, οι αμερικανικές επιχειρήσεις πρέπει να σταματήσουν να παράγουν τόσο πολύ πλαστικό και να προωθούν την ανακύκλωση ως λύση για την υπεραφθονία των πλαστικών στον κόσμο».

ΗΠΑ: Η Direct Park, η στρατηγική εκτροπής απορριμμάτων στο Μεξικό και οι αντιδράσεις

Η μονάδα της Direct Pack στο Mexicali είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου της βιομηχανία πλαστικών των ΗΠΑ για τη βελτίωση των υποδομών ανακύκλωσης για τα 1 δισεκατομμύριο κιλά θερμοπλαστικών που παράγουν ετησίως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Σε αντίθεση με τα μπουκάλια που χρησιμοποιούνται για εμφιαλωμένο νερό, αναψυκτικά και χυμούς, τα οποία ανακυκλώνονται ευκολότερα, τα θερμοπλαστικά μπορούν να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας από μόλις το 11% των εγκαταστάσεων ανάκτησης υλικών των ΗΠΑ. Στις μονάδες αυτές αναμειγνύονται υλικά από κάδους ανακύκλωσης όπως χαρτί, αλουμίνιο και πλαστικό και ταξινομούνται σε μπάλες για περαιτέρω επεξεργασία. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα θερμοπλαστικά θα μετατραπούν εντέλει σε νέα προϊόντα: οι περισσότεροι ανακυκλωτές είναι απρόθυμοι να ασχοληθούν με θρμοπλααστικά διότι η ταξινόμηση, το πλύσιμο και η ανακύκλωσή τους κοστίζουν περισσότερο από την κατασκευή νέων. Ο πρόεδρος του βιομηχανικού ομίλου, Association of Plastic Recyclers, δήλωσε πέρυσι ότι τα θερμοπλαστικά είναι εμπόρευμα που δεν αξίζει το κόστος διαλογής και αποθήκευσης.

Με δεδομένο ένα τόσο ζοφερό τοπίο, η Ornela Garelli, ακτιβίστρια για τους ωκεανούς και τα πλαστικά στην Greenpeace Mexico, είπε ότι η υπόσχεση της ανακύκλωσης θερμοπλαστικών είναι μια «ψευτοπράσινη στρατηγική» της βιομηχανίας πλαστικών — ένας τρόπος για να δικαιολογηθεί η συνεχής παραγωγή πλαστικών. Ωστόσο, οι αμερικανοί κατασκευαστές πλαστικών διπλασιάζονται. H Recycling Partnership, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που εδρεύει στις ΗΠΑ, χρηματοδοτούμενος και εποπτευόμενος από εταιρείες πλαστικών και συσκευασιών, συμπεριλαμβανομένης της Coca-Cola και της Exxon Mobil, δήλωσε ότι σχεδιάζει να χρηματοδοτήσει μια σειρά από προσπάθειες ανακύκλωσης. Μία από αυτές τις επιχειρήσεις είναι η Direct Pack, της οποίας τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται στην Azusa της Καλιφόρνια, λίγο έξω από το Λος Άντζελες. Ωστόσο, αντί να δημιουργηθεί υποδομή ανακύκλωσης θερμοπλαστικών στην πολιτεία, η επιχορήγηση της Recycling Partnership χρησιμοποιήθηκε για να βοηθήσει την Direct Pack να κατασκευάσει τη νέα εγκατάσταση ανακύκλωσης στο Mexicali. Ο διευθυντής βιωσιμότητας της Direct Pack επιμένει ότι «η όλη διαδικασία είναι περιβαλλοντικά ορθή» κι ότι τη μονάδα έχει «αγκαλιάσει η τοπική κοινότητα λόγω των καλών μισθών και συνθηκών εργασίας.» Πρόσθεσε μάλιστα ότι οι ανησυχίες σχετικά με την ανακυκλωσιμότητα των θερμοπλαστικών είναι «παραπληροφόρηση» που διαδίδει η Greenpeace και ότι η Direct Pack σχεδιάζει να ανοίξει ένα παρόμοιο εργοστάσιο ανακύκλωσης στη Βόρεια Καρολίνα μέχρι το τέλος του έτους.

Οι επικριτές, ωστόσο, εγείρουν νομικές και ηθικές αντιρρήσεις. Ο Jim Puckett, ιδρυτής και εκτελεστικός διευθυντής του μη κερδοσκοπικού δικτύου Basel Action Network με έδρα τις ΗΠΑ, δήλωσε ότι η πόλη του Φοίνιξ και οι εταιρείες που εκπροσωπεί η Recycling Partnership απλώς «πετάνε τα σκουπίδια των ΗΠΑ πέρα από τα σύνορα.» Ο Puckett τόνισε ότι η εγκατάσταση στο Mexicali προσκρούει στη Σύμβαση της Βασιλείας, η οποία ρυθμίζει το διεθνές εμπόριο πλαστικών απορριμμάτων. Αν και οι ΗΠΑ δεν έχουν επικυρώσει τη συμφωνία, το Μεξικό έχει — που σημαίνει ότι είναι παράνομο για το Μεξικό να εισάγει πλαστικά απορρίμματα από τις ΗΠΑ, εκτός εάν είναι «σχεδόν απαλλαγμένα από ρυπογόνες ουσίες» και «προορίζονται για ανακύκλωση με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο». Όμως, οι μπάλες θερμοπλαστικών περιέχουν περισσότερο από 2% άλλους τύπους πλαστικού, χαρτιού, μετάλλου, τροφίμων ή άλλων υλικών χαρακτηρίζονται σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βασιλείας «επικίνδυνα απόβλητα» και απαγορεύονται στο εμπόριο ΗΠΑ-Μεξικού. «Είναι πράγματι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί ανακυκλούμενη μάζα χωρίς ρυπογόνες ουσίες», είπε ο Puckett.

Υπάρχει κι ένα γενικότερο θέμα: οι πλούσιες χώρες εξάγουν διπλάσια πλαστικά απόβλητα στον αναπτυσσόμενο κόσμο από ό,τι πιστεύαμε μέχρι τώρα. Ενώ οι πόλεις στις ΗΠΑ θέτουν στόχο για «μηδενικά απόβλητα» μέχρι το 2050, φαίνεται ότι θα επιβαρύνουν άλλες περιοχές στον κόσμο. Οι περιβαλλοντικές ομάδες έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι η ανακύκλωση θερμοπλασστικών θα εκτρέψει εκατομμύρια γαλόνια νερού από οικιακή χρήση στο Mexicali, το οποίο κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ξηρασίας το περασμένο καλοκαίρι. Η ανακύκλωση απαιτεί απίστευτη ποσότητα νερού. Τέλος, τίθεται το παλιό πρόβλημα της μετεγκατάστασης μονάδων σε χώρες με χαμηλά ωρομίθια και ευέλικτους νόμους: οι επιχειρήσεις φεύγουν από την Καλιφόρνια όπου το ωρομίσθιο είναι 15,50 δολάρια και πάνε στο Μεξικό όπου δεν πληρώνουν πάνω από 7 δολάρια.

Ομοσπονδιακά στοιχεία που συγκέντρωσε το Basel Action Network δείχνουν ότι οι εξαγωγές πλαστικών απορριμμάτων των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική αυξήθηκαν κατά περίπου 45 εκατομμύρια κιλά ετησίως από το 2017.