Δεν είναι όλα τα όμορφα λουλούδια για τις μέλισσες

Για τη διακόσμηση χώρων πρασίνου, οι περισσότερες πόλεις και οι ερασιτέχνες κηπουροί βασίζονται σε φυτά που έχουν καλλιεργηθεί επιλεκτικά για ορισμένες ιδιότητες, όπως η διακοσμητική τους αξία. Με τα φανταχτερά τους χρώματα, τα ασυνήθιστα σχήματα και τις μεγαλύτερες αναλογίες, μπορεί να είναι ελκυστικά στο ανθρώπινο μάτι, αλλά δεν είναι απαραίτητα χρήσιμα για τις μέλισσες και άλλους επικονιαστές, όπως αναφέρει το BBC.

Συχνά, μπορεί να συμβαίνει το αντίθετο. Για παράδειγμα, ένα δημοφιλές λουλούδι κήπου που προέρχεται από τη Νότια Αμερική, η πετούνια, είχε αρχικά πέντε πέταλα. Λόγω της τεχνητής επιλογής, οι υβριδικές ποικιλίες έχουν τώρα μερικές φορές έως και 10.

«Λατρεύουμε τα μεγάλα, λαμπερά λουλούδια. Για να κάνουμε τα λουλούδια πιο ελκυστικά, επιλέξαμε μερικά είδη με διπλά πέταλα. Δίνει την εντύπωση ότι το λουλούδι είναι μεγαλύτερο. Αλλά, στην πραγματικότητα, το τμήμα παραγωγής νέκταρ, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για τους επικονιαστές, μπορεί να μην υπάρχει πια λόγω αυτής της επιλογής», εξηγεί η Stephanie Frischie, ειδική σε εγγενή φυτικά υλικά στο Xerces Society, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που εδρεύει στο Πόρτλαντ του Όρεγκον.

Στη Γερμανία, το 70% των φυτικών ειδών βρίσκεται σε παρακμή σε ολόκληρη τη χώρα. Ο πλούτος των ειδών έχει μειωθεί κατά μέσο όρο 1,9% ανά δεκαετία τα τελευταία 60 χρόνια. Την ίδια ώρα, οι μέλισσες βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο για την επιβίωσή τους και αυτό προκαλείται επίσης από την εισαγωγή «εξωτικών» ειδών από το εξωτερικό. Τα μη ιθαγενή φυτά μπορεί να φαίνονται πιο ελκυστικά στον άνθρωπο -ίσως λόγω των ζωηρόχρωμων χρωμάτων, των ασυνήθιστων σχημάτων των λουλουδιών ή της πολιτιστικής κληρονομιάς τους- αυτό δεν σημαίνει ότι τα έντομα τα βλέπουν με τον ίδιο τρόπο.

«Στο παρελθόν, οι περισσότερες πόλεις της Αυστραλίας, για παράδειγμα, θα έμοιαζαν με βρετανικές πόλεις καθώς φυτεύτηκαν δέντρα βρετανικών ειδών», λέει η Katherine Berthon, αστική οικολόγος και μεταδιδακτορική στο Πανεπιστήμιο RMIT της Μελβούρνης. «Αλλά τα βρετανικά δέντρα είναι διαφορετικά: τα περισσότερα από αυτά χάνουν τα φύλλα τους το χειμώνα. Αντίθετα, τα Αυστραλιανά δεν το κάνουν. Οι επικονιαστές δεν αναγνωρίζουν κάτι να φάνε σε αυτά τα μη ιθαγενή δέντρα. Τα έντομα είναι πολύ επιλεκτικά σχετικά με το φαγητό που επιλέγουν», λέει.

Πιστεύουμε ότι οι μέλισσες μπορούν να ταιριάξουν με όλα τα λουλούδια, αλλά δεν είναι έτσι: οι περισσότερες από αυτές πρέπει να βρουν τη σωστή αντιστοιχία μεταξύ των χημικών ιδιοτήτων του φυτού και της δικής τους φυσιολογίας όταν γονιμοποιούν. «Οι μέλισσες είναι πολύ "στενόμυαλες"», επισημαίνει η Frischie.

Η Magali Deschamp είναι αστικός οικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Μασσαλίας στη Γαλλία. Εργάστηκε στη δημιουργία ενός αστικού πάρκου στο κέντρο της πόλης με σκοπό να προσελκύσει αυτόχθονες και μεσογειακές πεταλούδες. Όταν ξεκίνησε την έρευνά της πριν από 10 χρόνια, μόνο τέσσερα είδη μεσογειακών πεταλούδων επιβίωσαν στο κέντρο της Μασσαλίας. Η κάμπια της Πάχα, ένα είδος μεσογειακής πεταλούδας, είχε εξαφανιστεί από την πόλη. «Η κάμπια αυτή χρησιμοποιεί μόνο το ιπποφαές ως φυτό ξενιστή. Χωρίς αυτό, καμία πεταλούδα δεν θα μείνει στον κήπο για αναπαραγωγή. Φυτέψαμε νέα αυτοφυή είδη ιπποφαούς για να τις προσελκύσουμε. Χρειάστηκαν έξι χρόνια για να έρθουν οι πεταλούδες και να αποκτήσουν την κυριότητα του μέρος», λέει η Deschamp.

Η φύτευση περισσότερων ιθαγενών ειδών θα εγγυηθεί ότι οι μέλισσες θα μπορούν να βρουν τροφή στους κήπους μας, ακόμα κι αν κάποια σπάνια εξωτικά είδη μπορεί περιστασιακά να είναι ευεργετικά.

Αλλά σήμερα, μόνο μια μικρή μειοψηφία των φυτών που πωλούνται από εμπορικά φυτώρια είναι αυτοφυή είδη άγριου τύπου. Για παράδειγμα, μια έρευνα του 2017 σε 14 κέντρα κήπου στην περιοχή του μέσου Ατλαντικού των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι μόλις το 5,75% των φυτών που πούλησαν ήταν αυτού του είδους. Η συντριπτική πλειοψηφία είναι κηπευτικά, όπως αυτά που εκτρέφονται επιλεκτικά για τροφή ή διακοσμητικούς σκοπούς. Χρειάζονται αρκετοί μήνες για να αναπτυχθεί ένα εγγενές φυτό, κάτι που μπορεί να αποθαρρύνει τους ιδιοκτήτες να το φυτέψουν.

Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, τα γηγενή φυτά είναι συχνά λιγότερο πολύχρωμα και επιδεικτικά από τις εξωτικές ποικιλίες. Μερικοί κηπουροί μπορεί να μην ενδιαφέρονται τόσο για τα πιο θαμπά χρώματά τους. Φυσικά, οι ιδέες για το τι κάνει έναν κήπο όμορφο έχουν αλλάξει στην ιστορία και τα πιο δημοφιλή φυτά διαμορφώνονται συνεχώς από τις τάσεις. Η μόδα για μεγάλα λουλούδια είναι αυτό ακριβώς και έχουμε τη δύναμη να την αλλάξουμε ώστε να ταιριάζει στις μεταβαλλόμενες προτεραιότητές μας.