Επίτροπος Virginijus Sinkevičius - Aποκλειστική συνέντευξη

– Πρόσφατα, η διάσκεψη του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα COP15 στο Μόντρεαλ του Καναδά, κατέληξε σε μια ιστορική συμφωνία για την προστασία της βιοποικιλότητας. Η ΕΕ υπήρξε βασικός παράγοντας σε αυτήν την επιτυχία. Είστε αισιόδοξος για την εφαρμογή της συμφωνίας;

Η Παγκόσμια Συμφωνία – Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα του Κούνμινγκ-Μόντρεαλ είναι πραγματικά ιστορική και θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι σε παγκόσμιο επίπεδο. Χώρες όλων των εισοδηματικών επιπέδων συμφώνησαν στην επείγουσα ανάγκη να σταματήσει ή/και να αναστραφεί  η παρούσα τάση. Συμφώνησαν στην επείγουσα ανάγκη αλλαγής του συνολικού τρόπου λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας καθώς και της σχέσης μας με τη φύση. Τώρα έχουμε τους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα που χρειαζόμαστε για να τραβήξουμε τη φύση πίσω από το χείλος του γκρεμού, να βοηθήσουμε να διατηρήσουμε τον στόχο του 1,5 °C ζωντανό και να έρθουμε πιο κοντά σε μια παγκόσμια οικονομία που προστατεύει τη βιοποικιλότητα και βασίζεται στη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.

Εάν εφαρμοστεί σωστά, αυτή η συμφωνία μας δίνει μια πραγματική ευκαιρία να σταματήσουμε και να αντιστρέψουμε την απώλεια βιοποικιλότητας και να διασφαλίσουμε ότι οι κοινωνίες, οι οικονομίες και οι κοινότητες θα ευδοκιμήσουν για τις επόμενες δεκαετίες. Αλλά πρέπει να είμαστε ωμά ρεαλιστές. Η επιτυχία δεν είναι εγγυημένη. Θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματική εφαρμογή των αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένης και της επαρκούς χρηματοδότησης. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος.

Το καλό είναι ότι έχουμε τα συστατικά που χρειαζόμαστε. Σαφείς, μετρήσιμους στόχους και εργαλεία με τα στοιχεία που απαιτούνται για τις εκθέσεις, την αναθεώρηση και την παρακολούθηση της προόδου. Όλα αυτά συμπληρώνονται από μια εργαλειοθήκη μόχλευσης πόρων αναγνωρίζοντας την ανάγκη για σημαντική αύξηση των χρηματοδοτήσεων από όλες τις πηγές, καθώς και την ενίσχυση της ανάπτυξης ικανοτήτων, της διαχείρισης της γνώσης και της επιστήμης.

Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι μια νέα επιτάχυνση των βιώσιμων πολιτικών σε όλο τον κόσμο, πολύ ισχυρότερη δράση από τις επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς που μπορούν να πετύχουν την ανάσχεση και την αναστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας και πολύ μεγαλύτερη διαφάνεια από τη βιομηχανία σχετικά με τις επιπτώσεις της στη φύση. Οι κυβερνήσεις θα έχουν τεράστιο ρόλο να διαδραματίσουν. Επιστρέφοντας από το Νταβός, είμαι αισιόδοξος. Ένιωσα μια γνήσια ετοιμότητα μεταξύ πολλών κυβερνήσεων και επιχειρηματιών ώστε να κλιμακώσουν τη δράση και να πραγματοποιήσουν τις αλλαγές που απαιτούνται.

– Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς εμπλέκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Τώρα, πρέπει να γυρίσουμε πίσω και να κάνουμε τη δουλειά  μας. Η Συμφωνία – Πλαίσιο της Βιοποικιλότητας του Κούνμινγκ-Μόντρεαλ παρέχει έναν σαφή οδικό χάρτη για μετασχηματισμούς και αλλαγές, προσφέροντας ισχυρή υποστήριξη σε πολλές πολιτικές και πρωτοβουλίες που έχουν ήδη ξεκινήσει ως μέρος της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) της ΕΕ. Παρέχει επίσης ευκαιρίες για την περαιτέρω ενίσχυση των πολιτικών και των πρωτοβουλιών.

Με την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ είμαστε πράγματι σε θέση να εφαρμόσουμε το Πλαίσιο. Ελέγχουμε τώρα αν η Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα για το 2030, η Στρατηγική «από το Κτήμα στο Ράφι», το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για το Κλίμα και οι άλλες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, αρκούν για να κάνουμε αυτό που μας αντιστοιχεί και πώς να ανταποκριθούμε σε πιθανά κενά.  Οι προτάσεις μας, όπως ο πρόσφατα συμφωνημένος νόμος για τις αλυσίδες εφοδιασμού χωρίς αποψίλωση των δασών, θα συμβάλουν περαιτέρω στην υλοποίηση της συμφωνίας Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να προωθήσουν γρήγορα τις προτάσεις μας, όπως είναι ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης, η αειφόρος χρήση φυτοφαρμάκων και οι πρωτοβουλίες για τη μηδενική ρύπανση. Τα πολυμερή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεσμεύτηκαν επίσης να αυξήσουν τη χρηματοδότησή τους για τη φύση. Ως Επιτροπή, θα διπλασιάσουμε την εξωτερική μας χρηματοδότηση για τη βιοποικιλότητα στα 7 δισεκατομμύρια ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027, ειδικά για τις πιο ευάλωτες χώρες. Και θα παίξουμε ενεργό ρόλο στη δημιουργία κινήτρων για την ενίσχυση της θετικής χρηματοδότησης, μεταξύ άλλων από επιχειρηματικές επενδύσεις.

Εγκρίναμε επίσης έναν κανονισμό για τη συμπερίληψη περιβαλλοντικών λογαριασμών στους εθνικούς λογαριασμούς, ο οποίος θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρακολουθούν τακτικά την τις υπηρεσίες που εισπράττουν από τα οικοσυστήματα. Και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς την ενσωμάτωση  της βιοποικιλότητας στις πολιτικές σε όλους τους κοινωνικο – οικονομικούς τομείς όπως επίσης και στις πράσινες επενδύσεις. Η Σύνοδος Κορυφής COP15 ενέκρινε επίσης ένα πλαίσιο παρακολούθησης και λεπτομερείς διατάξεις σχετικά με την υποβολή εκθέσεων για την επανεξέταση της εφαρμογής. Αυτή η συμφωνία δεν είναι το τέλος, είναι μόνο η αρχή. Η πραγματική δουλειά ξεκινά τώρα.

– Είπατε, μεταξύ άλλων, ότι ένας σημαντικός (ποσοτικοποιημένος) στόχος είναι η διατήρηση και διαχείριση του 30% των κρίσιμων περιοχών (χερσαίων, εσωτερικών υδάτων, παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών) έως το 2030. Πώς σκέφτεστε να μετρήσετε τα αποτελέσματα;

Είμαστε αρκετά καλά εξοπλισμένοι για να μετρήσουμε την πρόοδο αυτού του στόχου.  Η μέτρηση των περιοχών που καλύπτονται από προστατευόμενες περιοχές και όπου υπάρχουν μέτρα διατήρησης είναι σχετικά απλή. Τα μέρη αναφέρουν τις σχετικές περιοχές συνήθως σε εκτάρια, τα δεδομένα πηγαίνουν στην Παγκόσμια Βάση Δεδομένων για Προστατευόμενες Περιοχές (DOPA) και το σύστημα τα αθροίζει όλα. Αυτός είναι ένας συμφωνημένος βασικός δείκτης για τον οποίο μπορούμε να αναμένουμε ότι όλα τα μέρη θα συνεργαστούν.

Ωστόσο, οι προστατευόμενες περιοχές θα πρέπει να είναι διασυνδεδεμένες, να έχουν αποτελεσματική διαχείριση και χρηματοδότηση –  να  μην υπάρχουν μόνο στα χαρτιά. Αυτές οι ποιοτικές πτυχές του στόχου είναι πιο δύσκολο να μετρηθούν, αλλά υπάρχουν ωστόσο δείκτες και για αυτές, με σαφείς ορισμούς διαφορετικών επιπέδων προστασίας. Υπάρχουν επίσης και άλλες μεθοδολογικές δυνατότητες, όπως αυτές που παρέχονται από την Παγκόσμια Επιτροπή της IUCN για τις προστατευόμενες περιοχές: σχετικά με την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών ή την κατάσταση των βασικών περιοχών βιοποικιλότητας. Ελπίζουμε ότι πολλά Μέρη θα χρησιμοποιήσουν αυτούς τους δείκτες στις Εθνικές Εκθέσεις τους προς την Διεθνή Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα (CBD- Convention on Biological Diversity)

Για την ΕΕ, αυτός ο στόχος σημαίνει προσθήκη επιπλέον 4% για τις χερσαίες και 19% για τις θαλάσσιες περιοχές σε σύγκριση με σήμερα. Το εμβληματικό μας δίκτυο Natura 2000 καλύπτει το 18% της χερσαίας έκτασης της ΕΕ και περισσότερο από το 8% της θαλάσσιας επικράτειάς της. Είναι το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο. Έχουμε επίσης ήδη μια μεγάλη περιοχή όπου η διατήρηση επιτυγχάνεται ως υποπροϊόν άλλης διαχείρισης. Ωστόσο, έχουμε τη φιλοδοξία να οικοδομήσουμε ένα πραγματικά συνεκτικό Διευρωπαϊκό Δίκτυο Φύσης.

– Μια και αναφερθήκατε σ’αυτό: Ένα σημαντικό πρόβλημα στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης είναι ο χαμηλός ρυθμός διείσδυσης των ΑΠΕ στα εθνικά συστήματα δικτύου. Αυτό οφείλεται επίσης εν μέρει στη σύγκρουση μεταξύ περιοχών Natura 2000 και εγκαταστάσεων ΑΠΕ. Η πλειονότητα των έργων LIFE, για παράδειγμα, χρηματοδοτεί έμμεσα τη διατήρηση αυτής της σύγκρουσης, μέσω της υποστήριξης των ΜΚΟ που είναι κατά των ΑΠΕ και ιδιαίτερα κατά των εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας. Στην Ελλάδα τουλάχιστον αυτός είναι ο κανόνας. Να σημειώσουμε ότι το 70% των περιοχών Natura στην Ελλάδα βρίσκεται επί του παρόντος υπό επανεξέταση και ανα -σχεδιασμό μέσω των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Αυτό είναι ένα σημαντικό όχημα για τον αποκλεισμό των αιολικών πάρκων από τις περιοχές Natura (ενάντια στις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές). Έχει η Επιτροπή την πρόθεση να παρέμβει;

Η ανάπτυξη έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και συναφών υποδομών είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια και τη μηδενική ρύπανση. Με το REPowerEU, η Επιτροπή έχει προτείνει μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για την ενίσχυση της παραγωγής από ΑΠΕ.  Η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η προστασία της φύσης είναι συμβατές και θα πρέπει να βαδίζουν χέρι-χέρι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως τα αιολικά πάρκα, μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη φύση, για παράδειγμα προκαλώντας απώλεια και υποβάθμιση των οικοτόπων ή προκαλώντας θανάτωση και ενόχληση προστατευόμενων ειδών.  Αλλά αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να σχεδιάσουμε στρατηγικά τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Σε σχέση με τις προστατευόμενες περιοχές, αυτό θα σήμαινε να δοθεί προτεραιότητα σε εκείνες τις τοποθεσίες που έρχονται λιγότερο σε σύγκρουση με την προστασία της φύσης. Ο σχεδιασμός των εγκαταστάσεων ΑΠΕ θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται ή να ελαχιστοποιούνται οι αρνητικές επιπτώσεις σε πολύτιμες φυσικές περιοχές και είδη. Έχουμε έναν αυξανόμενο αριθμό ενεργειακών εταιρειών που επικοινωνούν μαζί μας για να δείξουμε πώς τα ολοκληρωμένα έργα είναι όχι μόνο δυνατά αλλά και πολύ κερδοφόρα, καθώς είναι λύσεις win-win που επιτρέπουν την προώθηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ μέσω μιας θετικής προσέγγισης για τη φύση.

Η οδηγία για τους οικοτόπους δεν αποκλείει την εγκατάσταση ΑΠΕ εντός αυτών ή εντός γειτονικών τοποθεσιών του Natura 2000. Ωστόσο, αυτά τα σχέδια πρέπει να αξιολογούνται κατά περίπτωση.και να γίνεται διαβούλευση με το ευρύ κοινό.  Οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εάν σχεδιαστούν και προγραμματιστούν σωστά, μπορούν να συνυπάρχουν σε αρμονία με την προστασία της φύσης. Θα πρέπει επίσης να διαθέτουν κατάλληλα μέτρα μετριασμού και ένα σύστημα παρακολούθησης των επιπτώσεων.

Η Επιτροπή δημοσίευσε ένα καθοδηγητικό κείμενο σχετικά με τις τεχνολογίες της αιολικής ενέργειας και τη νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση. Το πρόγραμμα LIFE είναι το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για το περιβάλλον και το κλίμα, με στόχο τη διευκόλυνση της μετάβασης σε οικονομίες με ουδέτερες εκπομπές άνθρακα, θετικές για τη φύση και την κυκλική οικονομία. Όπου υπάρχουν συγκρούσεις μεταξύ των στόχων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της φύσης, τα έργα LIFE μπορούν να βοηθήσουν στην εξεύρεση λύσεων, για παράδειγμα μειώνοντας την αβεβαιότητα στο στάδιο της αξιολόγησης και της έγκρισης των έργων αιολικής ενέργειας. Έχουμε πολύ καλά παραδείγματα έργων LIFE που κάνουν θετική διαμεσολάβηση, όπως στο Μέλανα Δρυμό της Γερμανίας, όπου ένα έργο LIFE βοήθησε στην ευθυγράμμιση της ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας με τους στόχους διατήρησης της φύσης.

– Συμφωνήθηκε ότι πριν από την επόμενη COP, το 2024, όλες οι χώρες θα πρέπει να ευθυγραμμίσουν τις εθνικές τους στρατηγικές και σχέδια δράσης για τη βιοποικιλότητα, καθορίζοντας τους εθνικούς τους στόχους. Καλούνται επίσης να αναπτύξουν Εθνικές Χρηματοδοτικές Στρατηγικές για τη Βιοποικιλότητα. Επιπλέον, τα μέρη θα πρέπει να υποβάλουν εθνικές εκθέσεις για την εφαρμογή τον Φεβρουάριο του 2026 και τον Δεκέμβριο του 2029. Μια τέτοια επιταγή δεν θα αύξανε περαιτέρω τη «γραφειοκρατία της υποβολής εκθέσεων» έναντι πραγματικών ενεργειών επί τόπου;

Φυσικά, δεν θα σώσουμε τη φύση με σωρούς από χαρτιά. Σώζουμε τη φύση διασφαλίζοντας ότι οι δεσμεύσεις της COP15 εφαρμόζονται πραγματικά στην πράξη, από τις κυβερνήσεις και από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Εδώ πρέπει να προσέξουμε δύο πράγματα: το επίπεδο φιλοδοξίας όπως ορίζεται στους εθνικούς στόχους και την εφαρμογή επί τόπου όπως ορίζεται στις εθνικές εκθέσεις. Με βάση αυτές τις ενημερωμένες εθνικές στρατηγικές και σχέδια και τους εθνικούς στόχους, τα επόμενα COP θα εξετάσουν εάν η σωρευτική φιλοδοξία είναι, θεωρητικά, επαρκής για την επίτευξη των παγκόσμιων στόχων και των στόχων για το 2030 και το 2050.

Η πρώτη παγκόσμια αναθεώρηση της συλλογικής φιλοδοξίας θα γίνει ήδη στις COP16. Οι εθνικές εκθέσεις πρέπει να αντικατοπτρίζουν την εφαρμογή επί τόπου. Η σημαντική καινοτομία που συμφωνήθηκε στο CBD COP15 είναι μια στροφή προς την αναφορά βάσει δεικτών. χει ήδη συμφωνηθεί ένα πλαίσιο παρακολούθησης με 27 βασικούς δείκτες για τους οποίους θα υποβάλλουν έκθεση όλα τα μέρη, επιτρέποντας μια συνολική αξιολόγηση. Υποστηρίζουμε οικονομικά εργαλεία πληροφορικής για τη διευκόλυνση τέτοιων αναφορών βάσει δεικτών. Επιπλέον, θα μεγιστοποιήσουμε τις συνέργειες με την ΕΕ και τις εθνικές εκθέσεις, ώστε να αποφευχθεί η αδικαιολόγητη διοικητική επιβάρυνση.

Τούτου λεχθέντος, γνωρίζουμε πλήρως ότι δεν έχουν όλες οι χώρες επαρκή ικανότητα για την εφαρμογή της συμφωνίας για τη βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής εκθέσεων. Η Συνθήκη- Πλαίσιο για τη  Βιοποικιλότητα θα αποδώσει μόνο εάν υπάρξει συλλογική προσπάθεια για την εφαρμογή της. Αυτό έχει αναγνωριστεί από την COP, με αποφάσεις για τη δημιουργία ικανοτήτων και τη διαχείριση της γνώσης. Δεν μπορούμε να αφήσουμε κανέναν πίσω.  Η ΕΕ είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις χώρες μέλη της στην εφαρμογή της μελλοντικής συμφωνίας.

Μαζί με άλλους εταίρους, δεσμευτήκαμε να δημιουργήσουμε μηχανισμούς που θα βοηθήσουν στην κάλυψη του ελλείμματος πόρων και γνώσης, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Παγκόσμια Υπηρεσία Υποστήριξης Γνώσης για τη Βιοποικιλότητα θα υποστηρίξει τις εθνικές προσπάθειες παρακολούθησης και αναφοράς της προόδου, καθιστώντας διαθέσιμα δεδομένα και γνώσεις σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Θα λειτουργεί σε όλα τα μέρη του κόσμου, συγκεντρώνοντας εθνικές και περιφερειακές ικανότητες και γνώσεις.

– Έχετε πει ότι η Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι ένα σύνολο βασικών αγαθών που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ δεν θα συμβάλλει πλέον στην αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών στην ΕΕ και αλλού στον κόσμο. Αυτό ακούγεται πραγματικά τέλειο! Αλλά, θα ήταν πράγματι δυνατή μια σημαντική αλλαγή σαν αυτή στις ανταγωνιστικές παγκόσμιες οικονομίες μας;

Πρέπει να είμαστε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο.  Με τον νέο κανονισμό για τις αλυσίδες εφοδιασμού χωρίς αποψίλωση των δασών, θέλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη για το καταναλωτικό αποτύπωμα της ΕΕ. Ο κανονισμός θα ορίζει υποχρεωτικούς κανόνες δέουσας επιμέλειας για τις εταιρείες, καθώς και άλλα μέτρα με στόχο να διασφαλιστεί ότι μόνο προϊόντα εκτός αποψίλωσης θα επιτρέπονται ή θα εξάγονται από την αγορά της ΕΕ. Στοχεύουμε στη σόγια, το βοδινό κρέας, το φοινικέλαιο, το ξύλο, το κακάο, τον καφέ, το καουτσούκ και ορισμένα από τα παράγωγά τους προϊόντα, όπως έπιπλα, προϊόντα χαρτιού ή σοκολάτα.

Αντί να παρεμποδίζει την ανταγωνιστικότητα, βλέπουμε τον κανονισμό ως μια ευκαιρία για την ενίσχυση του εμπορίου προϊόντων χωρίς αποψίλωση των δασών και την ενίσχυση των ευκαιριών για βιώσιμους φορείς σε όλο τον κόσμο. Οι νέοι κανόνες θα δώσουν επίσης κίνητρα σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα, π.χ. στον ψηφιακό τομέα. Αυτό μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εταιρειών στην παγκόσμια αγορά, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη ζήτηση των καταναλωτών για πράσινα προϊόντα.

Είμαστε βέβαιοι ότι μπορεί να λειτουργήσει καθώς ο κανονισμός υποστηρίζεται από αδιάσειστα στοιχεία. Έχει σχεδιαστεί για να εφαρμόζεται εξίσου σε όλα τα εμπορεύματα και σε προϊόντα που παράγονται εντός και εκτός ΕΕ. Όλα τα προϊόντα και τα προϊόντα που καλύπτονται από τον Κανονισμό θα υπόκεινται στα ίδια πρότυπα.  Δεν θα υπάρξει απαγόρευση οποιασδήποτε χώρας ή οποιουδήποτε εμπορεύματος. Όλες οι χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, θα μπορούν να συνεχίσουν να πωλούν τα προϊόντα τους στην αγορά της ΕΕ – υπό την προϋπόθεση ότι οι φορείς εκμετάλλευσης μπορούν να αποδείξουν ότι αυτά τα προϊόντα είναι άνευ αποψίλωσης δασών και είναι νόμιμα.

Η ημερομηνία αποκοπής του Δεκεμβρίου 2020 σημαίνει ότι μόνο η αποψίλωση των δασών που συμβαίνει μετά την ημερομηνία αυτή θα λαμβάνεται υπόψη από τον παρόντα κανονισμό. Ως εκ τούτου, οι χώρες δεν χρειάζεται να φοβούνται ότι τεράστιες γεωργικές εκτάσεις που είναι αφιερωμένες στην παραγωγή των εμπορευμάτων που υπάρχουν σήμερα, δεν θα μπορούν πλέον να πωλούν τα προϊόντα τους στην ΕΕ. Αυτή δεν είναι η περίπτωση. Ο κανονισμός είναι στραμμένος προς το μέλλον, με στόχο τον περιορισμό και την πρόληψη της περαιτέρω αποψίλωσης και υποβάθμισης των δασών.

Τέλος, η ΕΕ από μόνη της δεν μπορεί να επιτύχει τον στόχο της ανάσχεσης της παγκόσμιας αποψίλωσης των δασών. Ως εκ τούτου, θα ενισχύσουμε επίσης τον διάλογο για να παρακινήσουμε τις μεγάλες καταναλωτικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, να ενώσουν τις προσπάθειες και να θεσπίσουν παρόμοια μέτρα για την εξάλειψη της αποψίλωσης των δασών από τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Αυτή η προσέγγιση αποδείχθηκε επιτυχής στην περίπτωση του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, όπου το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ ενέπνευσε την υιοθέτηση παρόμοιων εθνικών νόμων για την παρεμπόδιση της εισόδου παράνομης ξυλείας στις αγορές τους.

– Ως μέρος της συμφωνίας, η ΕΕ θα γίνει μέρος ενός πακέτου διεθνούς αλληλεγγύης, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες χώρες και τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα. Πώς θα διασφαλίσετε ότι η αλληλεγγύη της ΕΕ δεν θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον αυταρχισμό και τη διαφθορά που εμφανίζονται σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες;

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να διπλασιάσει τα κονδύλια, προκειμένου να στηρίξει τους εταίρους της στην ανάσχεση και την αναστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας. Τα κεφάλαια αυτά διοχετεύονται ήδη μέσω κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, αναπτυξιακών τραπεζών κ.λπ. προς όφελος της φύσης και των τοπικών πληθυσμών. Δεν πρόκειται για «ασαφή υπόσχεση». Είναι συμφωνημένη πολιτική που ήδη αντικατοπτρίζεται στις σχετικές γραμμές του προϋπολογισμού και εφαρμόζεται επιτόπου. Με την εμβληματική πρωτοβουλία μας NaturAfrica, για παράδειγμα, υποστηρίζουμε 35 χώρες στην Αφρική να συνδυάσουν τη διατήρηση της φύσης με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση της ασφάλειας και των μέσων διαβίωσης.

Συνεργαζόμαστε με χώρες εταίρους, περιφερειακές και τοπικές αρχές, τοπικές κοινότητες, την κοινωνία των πολιτών και τον ιδιωτικό τομέα για να διασφαλίσουμε την κατοχή γης και τα δικαιώματα γης, τη διακυβέρνηση και την παρακολούθηση χωρίς αποκλεισμούς. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διασφαλιστεί ότι τα κονδύλια δεν θα εκτραπούν από τους στόχους τους. Αυτά κυμαίνονται από εργαλεία διαχείρισης έργων έως αποστολές παρακολούθησης, αξιολογήσεις και ελέγχους. Η εκταμίευση κεφαλαίων μπορεί να εξαρτάται από την απόδοση και υπάρχουν τρόποι ανάκτησης των μη επιλέξιμων δαπανών.

– Θέλετε «να μειώστε τους κινδύνους ρύπανσης και τις αρνητικές επιπτώσεις της ρύπανσης από όλες τις πηγές έως το 2030 σε επίπεδα που δεν είναι επιβλαβή για τη βιοποικιλότητα και τις λειτουργίες του οικοσυστήματος». Είναι αυτός ένας ρεαλιστικός στόχος; Ειδικά για το θαλάσσιο περιβάλλον; Εάν ναι, πώς σκοπεύετε να το υλοποιήσετε;

Η ρύπανση είναι βασικός συντελεστής απώλειας βιοποικιλότητας και έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον μας. Υπάρχουν τώρα περισσότερες από 400 «νεκρές» ζώνες στους ωκεανούς σε όλο τον κόσμο, κυρίως ως αποτέλεσμα της απορροής λιπασμάτων που εισέρχονται στους ωκεανούς. Υπολογίζεται ότι πάνω από 150 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών έχουν συσσωρευτεί στους ωκεανούς του κόσμου. Γι’ αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι σχεδόν 200 χώρες στον κόσμο συμφώνησαν σε έναν ισχυρό στόχο για τη ρύπανση, ο οποίος έχει αριθμητική αξία (μείωση κατά το ήμισυ της περίσσειας θρεπτικών ουσιών καθώς και κινδύνων από φυτοφάρμακα), αναφέρεται στις σωρευτικές επιπτώσεις της ρύπανσης και στοχεύει στην εξάλειψη του πλαστικού.

Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας ρεαλιστικός στόχος. Συνάδει σε μεγάλο βαθμό με τη φιλοδοξία της ΕΕ για μηδενική ρύπανση για ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες, όπου στοχεύουμε έως το 2050 να μειώσουμε τη ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους σε επίπεδα που δεν θεωρούνται πλέον επιβλαβή για την υγεία και τα φυσικά οικοσυστήματα.

Η Επιτροπή θα προωθήσει επίσης τον στόχο της μηδενικής ρύπανσης από τις ροές αζώτου και φωσφόρου μέσω λιπασμάτων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα υπάρξει επιδείνωση της γονιμότητας του εδάφους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά τουλάχιστον 20%. Με τη δράση μας για τα πλαστικά και την κυκλική οικονομία – η πιο πρόσφατη είναι η νέα πρόταση για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας– η ΕΕ είναι επίσης πρόδρομος στον παγκόσμιο αγώνα κατά των θαλάσσιων απορριμμάτων και της ρύπανσης από πλαστικά. Μέχρι το 2030 στοχεύουμε να μειώσουμε τα πλαστικά απορρίμματα στη θάλασσα κατά 50% και τα μικροπλαστικά που απελευθερώνονται στο περιβάλλον κατά 30%. Η ΕΕ, τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη έχουν πλέον τη μεγάλη ευθύνη να το συνειδητοποιήσουν στην πράξη.

Σε διεθνές επίπεδο έχουμε πλέον μια παγκόσμια διαδικασία και ένα κίνημα για την εξάλειψη της πλαστικής ρύπανσης. Οι διαπραγματεύσεις για τη νέα διεθνή νομικά δεσμευτική συνθήκη για την πλαστική ρύπανση ξεκίνησαν στις αρχές Δεκεμβρίου. Οι προοπτικές παραμένουν θετικές. Η πλειονότητα των χωρών συμμερίζεται τη φιλοδοξία της ΕΕ και ζητά δεσμεύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως η σταδιακή κατάργηση των προβληματικών και περιττών πλαστικών (π.χ. πλαστικά μιας χρήσης) και των επικίνδυνων χημικών πρόσθετων, διασφαλίζοντας την προσέγγιση πλήρους κύκλου ζωής και την κυκλικότητα των πλαστικών.

– Περιλαμβάνονται η βιοποικιλότητα των ωκεανών και η αλιεία στη Συνθήκη – Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα του Κούνμινγκ-Μόντρεαλ; Έχετε χρονοδιαγράμματα και αριθμούς (δείκτες) για την αλιεία ή/και άλλους θαλάσσιους πληθυσμούς;

Το CBD COP15 τον Δεκέμβριο του 2022 σηματοδότησε ένα σημείο καμπής για τις δεσμεύσεις για τη βιοποικιλότητα των ωκεανών. Η Επιτροπή αξιολογεί επί του παρόντος σε ποιο βαθμό οι υπάρχουσες πολιτικές και πρωτοβουλίες ανταποκρίνονται στο συμφωνημένο πλαίσιο και πώς να ανταποκριθεί στα κενά, εάν υπάρχουν.  Σχεδόν 200 χώρες συμφώνησαν να διατηρήσουν και να διαχειριστούν αποτελεσματικά τουλάχιστον το 30% των χερσαίων και εσωτερικών υδάτων, καθώς και των θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών έως το 2030 μέσω Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών και άλλων Αποτελεσματικών Μέτρων Διατήρησης, και να διατηρήσουν, να ενισχύσουν ή να αποκαταστήσουν την ακεραιότητα, τη συνδεσιμότητα και την ανθεκτικότητα όλων των οικοσυστημάτων έως το 2050.  Οι Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (MPA) είναι ένας σημαντικός τρόπος για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Οι καλά διαχειριζόμενες προστατευόμενες περιοχές έχουν πολλά οικονομικά πλεονεκτήματα για τομείς που εξαρτώνται από τη φύση, όπως ο αειφόρος τουρισμός και η αλιεία. Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές με περιορισμούς αλιείας έχουν αποδειχθεί ικανές να επανακατοικήσουν ένα απόθεμα που υπεραλιεύεται. Όσον αφορά την αλιεία, για το 2050, ο στόχος Β στη Συνθήκη- Πλαίσιο αναγνωρίζει την επιτακτική ανάγκη για αειφόρο χρήση και διαχείριση της φύσης και τη συμβολή της στις ανθρώπινες κοινωνίες. Η επιδίωξή μας είναι η εκτίμηση, η διατήρηση και η ενίσχυση αυτών των υπηρεσιών οικοσυστήματος.

Ο στόχος 10 προβλέπει, έως το 2030, τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των αλιευτικών περιοχών, μεταξύ άλλων μέσω της ουσιαστικής αύξησης των φιλικών προς τη βιοποικιλότητα πρακτικών. Οι στόχοι 5 και 9, επίσης έως το 2030, προβλέπουν την ανάσχεση της υπερεκμετάλλευσης και τη διασφάλιση της βιώσιμης χρήσης των ειδών της άγριας πανίδας, συμπεριλαμβανομένων και των ψαριών.

Υπάρχουν διάφοροι δείκτες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνήσεις και άλλοι οργανισμοί για να μετρήσουν την πρόοδο και να αποδείξουν ότι η χρήση, η συγκομιδή και το εμπόριο άγριων ειδών είναι βιώσιμα. Παραδείγματα είναι ο δείκτης της Κόκκινης Λίστας που βασίζεται στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της IUCN και το Συμβούλιο Εποπτείας για τα Αλιεύματα, με τα οποία μπορεί να αξιολογηθεί και να πιστοποιηθεί η βιώσιμη αλιεία, το εμπόριο βάσει του κανονισμού CITES, η εφαρμογή μηχανισμών για τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα ευάλωτων και μη στοχευόμενων ειδών κ.λπ.  Όλα αυτά θα συμβάλουν στην επίτευξη αποτελεσματικής βιώσιμης διαχείρισης της αλιείας και αειφόρου χρήσης της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

Ωστόσο, αυτός ο παγκόσμιος στόχος της προστασίας τουλάχιστον του 30% των εδαφών και των θαλασσών του κόσμου, δεν θα είναι δυνατός, χωρίς μια φιλόδοξη Συνθήκη Ανοιχτής Θάλασσας.  Σήμερα, μόνο το 1% περίπου των περιοχών πέρα ​​από την εθνική δικαιοδοσία, προστατεύεται, και ως αποτέλεσμα, η παγκόσμια απώλεια της θαλάσσιας βιοποικιλότητας συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς. Αυτόν τον Φεβρουάριο, ο κόσμος έχει ρεαλιστικές πιθανότητες να αλλάξει αυτή την κατάσταση. Οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας πέρα ​​από τις περιοχές εθνικής δικαιοδοσίας είναι η ευκαιρία για την αλλαγή που χρειαζόμαστε. Μετά από δέκα χρόνια διαπραγματεύσεων, είναι καιρός να οριστικοποιηθεί η νέα Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για την Ανοικτή Θάλασσα για να σταματήσει ο κατήφορος και να δεσμευτούμε για ισχυρότερη δράση για τους ωκεανούς.

Ο Virginijus Sinkevičius (γεννημένος στις 4 Νοεμβρίου 1990) είναι Λιθουανός πολιτικός και Επίτροπος στην ΕΕ για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία από το 2019. Προηγουμένως ήταν μέλος του Κοινοβουλίου και Υπουργός Οικονομίας και Καινοτομίας της Δημοκρατίας της Λιθουανίας.

Δείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με την κλιματική αλλαγή στο www.clima21.gr