Ο φόρος στο κρέας είναι μάλλον αναπόφευκτος – Να πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί

Η κτηνοτροφία και οι καλλιέργειες για ζωοτροφές ευθύνονται για την καταστροφή των τροπικών δασών και της άγριας ζωής περισσότερο από κάθε άλλη βιομηχανία. Ταυτόχρονα, παράγουν τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου και ρυπαίνουν το περιβάλλον.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι τόσο βαθιές που δεν θα μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ούτε να προστατεύσουμε τα οικοσυστήματα, εάν οι πλούσιες χώρες δεν περιορίσουν την κατανάλωση ζωικού κρέατος, βοδινού, χοιρινού και πουλερικών. Ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης κρέατος και γαλακτοκομικών πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει.

Η γρήγορα αναπτυσσόμενη αγορά εναλλακτικών τροφίμων, όπως τα μπέργκερς με φυτικά συστατικά, μας διευκολύνει να γυρίσουμε την πλάτη στο κρέας. Ωστόσο, σε χώρες όπου αυτό επιχειρήθηκε, όπως η Βρετανία, η μείωση στην κατανάλωση κρέατος ήταν τόσο μικρή ώστε η συμβολή της στον περιορισμό των εκπομπών αερίων από τη γεωργία θεωρήθηκε αμελητέα.

Η τιμή του κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων θα πρέπει τελικά να προσαρμοστεί ώστε να αντισταθμίσει τη ζημιά. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, αλλά κάθε παρέμβαση παρουσιάζει τις δικές της δυσκολίες. Κατά την άποψή μας, η πιο αποτελεσματική λύση είναι απλή: άμεση φορολογία στο κρέας και τα ζωικά προϊόντα. Η τελευταία μας έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Review of Environmental Economics and Policy, εξετάζει το πώς μπορεί να εφαρμοστεί ένας τέτοιος περιβαλλοντικός φόρος στο κρέας.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, η μέση λιανική τιμή του κρέατος στις πλούσιες χώρες θα πρέπει να αυξηθεί κατά 35%-56% για το βοδινό, 25% για τα πουλερικά και 19% για το αρνίσιο και το χοιρινό ώστε να αντισταθμίσουν το περιβαλλοντικό κόστος της παραγωγής τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η μέση τιμή για μια μοσχαρίσια μπριζόλα είναι γύρω στις 2,80 λίρες, ο καταναλωτής θα χρειαστεί τελικά να πληρώσει 3,80 – 4,30 λίρες. Σημαντικό σημείο: Η μελέτη μας διαπίστωσε ότι ο φόρος στο κρέας, εάν εφαρμοστεί σωστά, δεν είναι απαραίτητο ότι θα επιβαρύνει τα πιο φτωχά νοικοκυριά, ούτε τη βιομηχανία αγροτικών προϊόντων.

Πιο δίκαια, υγιεινά και «πράσινα» τρόφιμα

Πριν ακόμα οι τιμές των τροφίμων επηρεαστούν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ιδέα ενός φόρου στο κρέας ήδη συζητιόταν από τους υπουργούς Γεωργίας σε χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία. Ακόμα κι αν μας φαίνεται σήμερα αδιανόητος υπό τις τρέχουσες πολιτικές συνθήκες, πιθανώς να γίνει αναπόφευκτος προκειμένου να προσαρμοστεί η αγροτική παραγωγή – στον ρυθμό που απαιτείται – ώστε να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Η ανάλυσή μας έδειξε ότι με την ομοιόμορφη ανακατανομή των εσόδων από τον φόρο  αυτό σε ολόκληρο τον πληθυσμό, ίσως με τη μορφή εφάπαξ πληρωμών στο τέλος κάθε έτους, τα περισσότερα άτομα με χαμηλά εισοδήματα θα βρεθούν τελικά ωφελημένα και με περισσότερα χρήματα από ό,τι πριν από τη λήψη του μέτρου.

Με ποιο τρόπο θα ξοδέψουν οι πολίτες τα χρήματα αυτά; Έρευνα στη British Columbia του Καναδά έδειξε ότι η επιστροφή στους πολίτες των εσόδων από τον φόρο άνθρακα δεν επηρέασε τη μείωση των εκπομπών στη συγκεκριμένη περιοχή (5%-15%). Κατ’ αναλογία, μετά από μια σχετική αύξηση της τιμής του κρέατος, οι πολίτες πιθανώς θα δαπανήσουν τα χρήματά τους σε άλλα πράγματα.

Μέρος των εσόδων από τον φόρο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χρηματοδοτηθεί η καλλιέργεια λαχανικών, δημητριακών και εναλλακτικών πηγών πρωτεΐνης, ή για να στηριχθούν φτωχά νοικοκυριά.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να μειωθούν οι τιμές στα υγιεινά και βιώσιμα φυτικά τρόφιμα. Εάν, για παράδειγμα, μέρος του φόρου στο κρέας διοχετευθεί στη μείωση του ΦΠΑ στα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά, τα φτωχά νοικοκυριά θα ενισχυθούν για να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος διαβίωσης, ενώ το σύνολο του πληθυσμού θα έχει κίνητρο να περιορίσει την κατανάλωση ζωικών προϊόντων.

Η υιοθέτηση άλλου είδους μέτρων, όπως αυστηρότεροι περιορισμοί στην εκτροφή των ζώων για τη βιώσιμη διαχείριση των ζωοτροφών, ενδέχεται να φέρει σε μειονεκτική θέση τους εγχώριους κτηνοτρόφους σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους από άλλες χώρες όπου δεν θα ισχύουν τέτοια μέτρα. Για το λόγο αυτό, πρέπει να ληφθούν μέτρα «Συνοριακής Προσαρμογής», που θα περιλαμβάνουν εισαγόμενα προϊόντα. Σύμφωνα με άλλη μελέτη, οι καταναλωτές συνήθως βλέπουν πιο θετικά τέτοιους περιβαλλοντικούς φόρους εάν εφαρμοστούν σταδιακά και κλιμακωτά.

Μέρος των εσόδων από τον φόρο στο κρέας μπορεί να δοθεί απευθείας στους παραγωγούς, αυξάνοντας τελικά τα κέρδη τους. Πιθανώς να βοηθηθούν να επενδύσουν σε νέες πηγές εισοδήματος, όπως παραγωγή υψηλής ποιότητας βιολογικού κρέατος από χαμηλής έντασης κτηνοτροφία.

Μειώνοντας το κόστος των φυτικών τροφίμων και κάνοντας πιο ελκυστικά τα υποκατάστατα του κρέατος θα κατορθώσουμε να ανεβάσουμε σημαντικά τις τιμές στο κρέας και τα γαλακτοκομικά. Τελικά, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να τρώμε καλύτερα και πιο φθηνά.

Εάν εφαρμοστεί σωστά, ο φόρος στο κρέας μπορεί να προστατεύσει το περιβάλλον, να συμβάλει σε ένα βιώσιμο μέλλον για τους κτηνοτρόφους, και να βελτιώσει την ποιότητα της διατροφής.

Ο Cameron Hepburn είναι οικονομολόγος, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Η Franziska Funke είναι διδακτορική ερευνήτρια Περιβαλλοντικής Οικονομίας στο Ινστιτούτο Ερευνών για τις Κλιματικές Επιπτώσεις του Πότσδαμ

Πηγή: The Conversation

Δείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με την κλιματική αλλαγή στο www.clima21.gr