Damian McKinney: Τι κάνεις για να είναι αυτός ο κόσμος ένα καλύτερο μέρος;

Δεν συναντάς ανθρώπους σαν τον Damian McKinney κάθε μέρα στη ζωή σου. Η φήμη που ακολουθεί έναν από τους πιο επιδραστικούς CEOs του πλανήτη ξεκινά από τα νεανικά του χρόνια. Ως μέλος των UK Royal Marine Commandos έλαβε πολυάριθμα βραβεία ανδρείας, υπηρετώντας σε εμπόλεμες ζώνες και δύσκολες αποστολές. Ως επιχειρηματίας μεταμόρφωσε εταιρίες και brands κατακτώντας την πρώτη θέση στον κόσμο. Ως ηγέτης έχει παρουσιάσει ένα άλλο μοντέλο διοίκησης. Ως συγγραφέας έχει μοιραστεί τις εμπειρίες του στον απαιτητικό κόσμο των επιχειρήσεων στα δύο του βιβλία «Commando Way» και «Commando Entrepreneur».

Το 2020, μετά από μια εντυπωσιακή επαγγελματική εμπειρία, o Damian McKinney ανέλαβε τη θέση του Global CEO για το Stoli Group, βάζοντας δυναμικά τις eco-friendly δράσεις στο επίκεντρο της βιομηχανίας αλκοολούχων ποτών και πιστεύοντας πως ο όρος «sustainability» δεν μπορεί πια να είναι άλλη μία catchy λέξη αλλά μία παγκόσμια πρακτική για το καλό του πλανήτη στον οποίο ζούμε και δημιουργούμε.

Περιμένοντας στο λόμπι γνωστού ξενοδοχείου της πόλης για να τον συναντήσω, σκέφτομαι τι να τον ρωτήσω στο λίγο χρόνο που διαθέτει για τη συνέντευξή μας. Με ένα φωτεινό χαμόγελο που ταιριάζει στον ήλιο που κυκλοφορεί πάνω από την πόλη και casual ντύσιμο, ο Damian McKinney, μου αντιπροτείνει να τα πούμε στο δωμάτιό του, και παίρνοντας το ασανσέρ ξεκινά μία συναρπαστική συζήτηση για το πώς μπορούμε να κάνουμε τον πλανήτη ένα καλύτερο μέρος, πώς θέλει να κάνει το καλύτερο που μπορεί από την ηγετική θέση του για το περιβάλλον και πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος την έννοια της βιωσιμότητας και τις προκλήσεις της ζωής.

Τι σας έκανε εντύπωση από τη στιγμή που προσγειωθήκατε;
Αγαπώ πολύ την ιστορία της Αθήνας και πάντα μου αρέσει να βρίσκομαι εδώ. Έχω επισκεφθεί αυτή την πόλη αρκετές φορές και μπορώ πια να πω ότι η Αθήνα έχει τη δική της ταυτότητα. Είναι μια πόλη με ουσία, με ιστορία, με ρίζες, και ταυτόχρονα μια πόλη ολοζώντανη. Στη διαδρομή από το αεροδρόμιο κοίταζα το κινητό μου και ξαφνικά το άφησα κάτω, μόνο και μόνο για να δω τους δρόμους της.

Βρίσκεστε στην Ελλάδα για να παρακολουθήσετε τον διεθνή διαγωνισμό elit Martini Masters 2022, που καλεί τους bartenders να οραματιστούν το Martini της νέας εποχής. Και μάλιστα με βασικό άξονα δράσης τη βιώσιμη ανάπτυξη, με sustainable twist. Ένας απολαυστικός τρόπος για να διαδοθεί ένα πολύ σημαντικό μήνυμα. Πότε και πώς άρχισε να σας απασχολεί η υιοθέτηση των πρακτικών της βιώσιμης ανάπτυξης και η επιρροή τους στη στρατηγική των επιχειρήσεών σας;
Τόσο για εμένα προσωπικά, όσο και για την ίδια την εταιρεία, η ιδέα της βιωσιμότητας βρίσκεται στο μυαλό μας εδώ και πολλά χρόνια. Για εμάς βιωσιμότητα είναι η εξής ερώτηση: «τι μπορούμε να κάνουμε ως εταιρεία για να γίνει ο κόσμος καλύτερος;». Με βάση αυτή την ερώτηση σχεδιάζουμε και τη στρατηγική μας. Για παράδειγμα, η elit είναι στα αλήθεια η καλύτερη βότκα στον κόσμο. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Ναι, σίγουρα, μπορείς να είσαι ο καλύτερος σε κάτι, αλλά είναι αυτό που σε κάνει διαφορετικό; Είναι αυτό που σε κάνει ιδιαίτερο; Όχι, είσαι απλώς ο καλύτερος. Το κλειδί είναι να συνδυάσεις ένα πραγματικά καλό προϊόν με μία σωστή ηγεσία. Τότε αποκτάς φωνή. Στη Stoli νιώθουμε πολύ έντονα ότι η βιωσιμότητα είναι η πρώτη μας προτεραιότητα. Αν θέλουμε να ελπίζουμε σε έναν καλύτερο μέλλον, τότε πρέπει να προστατεύσουμε τον πλανήτη μας και τις φυσικές πηγές του, να μην καίμε τα δάση του. Η Susie Wolff η CEO του ROKiT Venturi Racing, μιας ομάδας που στηρίζουμε, συνηθίζει να λέει «ας κατέβουμε στους αγώνες» (που σημαίνει «πάμε να νικήσουμε»), «αλλά ας το κάνουμε κατάλληλα στον κόσμο που ζούμε». Δεν θα μπορούσα να το εκφράσω καλύτερα από εκείνη. 

Η πρόκληση αυτή είναι φυσική συνέχεια της στρατηγικής που διέπει την elit για την προάσπιση της βιωσιμότητας και της ποικιλομορφίας όπως καταδεικνύεται και από τη συνεργασία της εταιρείας με την ομάδα ROKiT Venturi Racing της Formula E. Πώς προέκυψε η συνεργασία με την ομάδα ROKiT Venturi, που κατέχει ηγετική θέση στον ηλεκτρικό μηχανοκίνητο αθλητισμό; Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η προώθηση της ατζέντας βιωσιμότητας και της προώθησης της υπεύθυνης κατανάλωσης αλκοόλ…
Από τη στιγμή που κατανοείς ποιος είσαι, το επόμενο βήμα είναι να βρεις φίλους που συμφωνούν με όσα πιστεύεις. Κάπως έτσι ξεκίνησε κι η συνεργασία με τη ROKiT Venturi. Όταν αρχίσαμε να εξετάζουμε διάφορες πλατφόρμες για χορηγίες, κατάλαβα ότι η Suzie Wolff από τη ROKiT Venturi ήταν η κατάλληλη «φίλη» για μένα. Εξαιτίας της πανδημίας, τη συνάντησα ψηφιακά, μέσω βιντεοκλήσης. Θυμάμαι ότι εκείνη βρισκόταν σε ένα γκαράζ κι εγώ κάπου στις ΗΠΑ. Ήδη από εκείνη την πρώτη συνάντηση, κατάλαβα ότι αυτή η κουβέντα θα οδηγούσε σε μία υπέροχη συνεργασία μεταξύ δύο ανθρώπων που σκέφτονται το ίδιο, που και οι δύο θέλουν να φέρουν μια αλλαγή στον κόσμο. Για μένα ήταν εύκολο το να «κατέβουμε στους αγώνες και να νικήσουμε». Το ερώτημα, όμως, ήταν πώς θα ταιριάζαμε όλο αυτό με την υπεύθυνη κατανάλωση αλκοόλ. Σαν εταιρία ποτών, θέλουμε να είμαστε δίπλα σε αυτούς που καταναλώνουν υπεύθυνα αλκοόλ, και για αυτό ίσως να φαίνεται παράξενο που είμαστε χορηγοί σε ένα moto sport. Όμως ποτέ και σε καμία περίπτωση δεν θα υποστηρίζαμε ότι μπορεί να οδηγήσει κάποιος που έχει πιει. Αντίθετα, αυτό που λέμε είναι «φέρσου υπεύθυνα, μπες στο αμάξι, μην πιεις, πάρε ένα ταξί ή άφησε κάποιον άλλον να σε πάει». Μπορώ να είμαι σε έναν αγώνα και να πιω, αλλά μετά θα με πάει κάποιος άλλος στον προορισμό μου. Ας το βιώσουμε όλο αυτό μέσα από έναν καλύτερο, σωστότερο δρόμο.

Τo Stoli Eco Bar είναι μια μοναδική και καινοτόμα ιδέα που λανσαρίστηκε για πρώτη φορά, παγκοσμίως, κατά τη διάρκεια του περυσινού Athens Bar show. Το πρώτο Stoli Vodka Eco Bar αποτελεί την επιτομή του green thinking. Τι σημαίνει όμως στην πράξη eco-bar; Μπορεί να δώσει το έναυσμα για τα bar του μέλλοντος; 
Επιστρέφω στα όσα ανέφερα περί βιωσιμότητας: είναι δική μας ευθύνη να έχουμε καταναλωτές που απολαμβάνουν τη Stoli σε ένα περιβάλλον που, εκτός των άλλων, αντιπροσωπεύει έναν καλύτερο κόσμο. Έτσι, λοιπόν, πέρυσι αναρωτηθήκαμε: «γιατί να μην προσπαθήσουμε να κάνουμε το περιβάλλον ενός bar πιο βιώσιμο;». Πρόκειται για ένα ταξίδι που ελπίζω να συνεχίσουμε και φέτος. Μέσα στο eco-bar η βιωσιμότητα είναι η απόλυτη προτεραιότητα κι αφορά τα πάντα, οτιδήποτε βρίσκεται μέσα σε ένα bar. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις πρώτες ύλες. Μπορώ να ψάξω, να βρω και να αγοράσω ολόφρεσκα υλικά για το bar μου, μπορώ ακόμη και να υπερηφανευτώ για τα φρέσκα υλικά που χρησιμοποιώ. Αν, όμως, τα ολόφρεσκα αυτά υλικά δεν είναι οργανικά; Αν έχουν καλλιεργηθεί από ανθρώπους που εργάζονται υπό κακές συνθήκες; Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε στο eco-bar, είναι να αναδείξουμε την αληθινή ουσία της βιωσιμότητας σε κάθε της πτυχή. Είναι μία μεγάλη πρόκληση γιατί οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι κάθε κομμάτι είναι ηθικό. Ακόμα και η πιο μικρή λεπτομέρεια. Για παράδειγμα, εγώ μεγάλωσα σε φάρμα, διατηρώ μελίσσια, μου αρέσει το μέλι, όμως, έχω στα αλήθεια οργανικό μέλι αν τα χωράφια γύρω μου έχουν φυτοφάρμακα; Μπορεί εγώ να μην χρησιμοποιώ φυτοφάρμακα, όμως, η μέλισσα πετάει περίπου 5 χιλιόμετρα μακριά και αν βρεθεί σε κήπο που χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα, το μέλι αυτόματα δεν είναι οργανικό. Για τέτοιες «λεπτομέρειες» μιλάω.

Ο θεσμός elit Martini Masters επιστρέφει και «παντρεύει» τη δημιουργικότητα με το όραμα για ένα βιώσιμο μέλλον. Ποια είναι τα επόμενα βήματα του Stoli Group για να συμβάλλει σε αυτό το όραμα;
Σε αυτό τον θεσμό, συμμετέχουν μερικοί από τους πιο απίθανους και παθιασμένους ανθρώπους που ασχολούνται με την τέχνη της παρασκευής κοκτέιλ. Πρόκειται για εξαιρετικά έμπειρα άτομα. Όμως σκοπός δεν είναι μόνο να δούμε την εμπειρία και το ταλέντο τους. Για να καταλάβουν πόσο σημαντικό κομμάτι αυτού του διαγωνισμού είναι η βιωσιμότητα, τους λέμε «ναι, είστε σπουδαίοι, πιστεύεται όμως στην ιδέα της βιωσιμότητας; Το ζείτε στ’ αλήθεια; Έρχεστε σε έναν διαγωνισμό και είναι όλα καλά, αλλά αν έρθουμε σπίτι σας ζείτε έτσι;». Προσπαθούμε δηλαδή να έχουμε ανθρώπους δίπλα μας που θα πιστεύουν απόλυτα σε αυτό. Υπάρχουν πολλοί διαγωνισμοί, αλλά εμείς θέλουμε να δημιουργήσουμε κάτι το μοναδικό.

Ο πράσινος τρόπος ζωής είναι οι επιλογές που κάνουμε καθημερινά. Η Stoli δεσμεύεται να αναλάβει ενεργή δράση για την ανατροπή των επιπτώσεων της ρύπανσης, αφαιρώντας πλαστικά απορρίμματα από θάλασσες και ποταμούς στα πλαίσια της αποστολής που μοιράζεται με το ReSea Project. Θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα για την ανάπτυξη αυτής της πρωτοβουλίας;  
Η ReSea είναι το πρώτο μας βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Και ξεκίνησε από τη διαπίστωση ότι οι παραλίες είναι γεμάτες πλαστικά κι απορρίμματα. Μπορεί να περάσουμε όλη μας τη ζωή καθαρίζοντας μια παραλία και πάλι θα είναι βρώμικη. Έτσι, σκεφτήκαμε να καθαρίσουμε τη θάλασσα. Γιατί αν καθαρίσουμε τη θάλασσα, δεν θα υπάρχουν απορρίμματα στην παραλία. Υπάρχουν εταιρίες, όπως είναι η Eco Alf, που χορηγούν ψαράδες να βγουν στη θάλασσα με άδειους κουβάδες και καθώς μαζεύουν τα δίχτυα με τα ψάρια, να ρίχνουν τα σκουπίδια που βρίσκουν στους κουβάδες. Ύστερα, τα σκουπίδια δίνονται σε ανθρώπους που τα μετατρέπουν σε πλήρως ανακυκλωμένα ρούχα ή backpacks. Υπάρχει, βέβαια, και κάτι άλλο: αν κάποιος έρθει με ένα ζευγάρι παπούτσια και σου πει «κοίτα, είναι παπούτσια από ανακυκλωμένα μπουκάλια», τα κοιτάζεις και σκέφτεσαι πως  πράγματι είναι σαν ανακυκλωμένα μπουκάλια... Θέλω να πω, ότι το θέμα δεν είναι μόνο να δημιουργήσεις προϊόντα από ανακυκλωμένα υλικά, αλλά και να βρεις έναν τρόπο ώστε να δείχνουν όμορφα. Πιστεύω πως το πρόβλημα, ειδικά όταν μιλάμε για πολυτελή brands, είναι ότι μαζί με την πολυτελή εμπειρία έρχονται και οι ενοχές. Ήπια ποτά, την επομένη το πρωί ξυπνάω, νιώθω ενοχή για το πάρτι που πήγα; Νιώθω ενοχή που ήπια; Για τα χρήματα που ξόδεψα; Όλα είναι μέρος μιας ενοχής. Ο δικός μας στόχος είναι να αγοράσεις κάτι μοδάτο και όμορφο, αλλά που ταυτόχρονα συνδέεται με μία αξία. Και αυτό γίνεται με έναν τρόπο που δεν σε κάνει να νιώθεις ενοχή. Έτσι συμπεριφερόμαστε σαν εταιρία: θέλω ό,τι κάνουμε με τη ReSea ή με άλλους φορείς να έχει ουσία, να είναι αληθινό και να γίνεται για όλους τους σωστούς λόγους.

Πότε αρχίσατε να σκέφτεστε πράσινα στη ζωή σας;
Μεγάλωσα σε μία φάρμα στην Κένυα, όπου δεν είχαμε πολύ νερό. Κάθε φορά που βλέπω μπουκάλια νερού, το πρώτο που σκέφτομαι είναι ότι αυτό το πράγμα είναι μία πολυτέλεια. Εκεί που μεγάλωσα, μπορούσες να κάνεις μπάνιο μόνο μία φορά την εβδομάδα. Όμως ήμουν περιτριγυρισμένος από την πιο απίθανη φύση. Θυμάμαι, μία φορά που είδα να κυνηγούν έναν ελέφαντα για να του πάρουν τους χαυλιόδοντες. Αναρωτήθηκα γιατί να το κάνει κάποιος αυτό… Είναι τόσο όμορφη η φύση! Νιώθω τυχερός που μεγάλωσα μέσα σε αυτήν και που είχα την ευκαιρία να δω την ομορφιά της, και επίσης να καταλάβω ότι αυτός είναι ο κόσμος μέσα στον οποίο θέλω να ζω. Το «πράσινο» κομμάτι οφείλεται σε αυτές, τις πρώιμες εμπειρίες της ζωής μου.

Έχοντας υπηρετήσει στους UK Royal Marine Commandos, επί σειρά ετών, υποθέτω εκπαιδευτήκατε στις «δύσκολες αποστολές». Πώς πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με την βιομηχανία αλκοολούχων ποτών;
Δεν είμαι συμβατικός στρατιώτης. Αν αναλογιστώ τις αφρικανικές ρίζες μου, στη φάρμα όπου μεγάλωσα οι μόνοι κανόνες ήταν να μην παρανομήσω, ό,τι κάνω να είναι ηθικό, να μην πειράζω κανέναν και να ζω τη ζωή με καλό τρόπο. Ένα από τα πράγματα που με δυσκολεύει κάποιες φορές είναι οι άνθρωποι που σου λένε πώς να ζήσεις τη ζωή σου, οι κανόνες που σε κατευθύνουν να ζήσεις έτσι, που υπαγορεύουν ότι πρέπει να κάνεις αυτό ή εκείνο. Όταν πήγα στους Royal Marine Commandos -με όλο τον σεβασμό στους φίλους μου εκεί- δεν ήθελα να τριγυρνάω χαιρετώντας στρατιωτικά και να φοράω γυαλιστερές μπότες κι όλα αυτά... Δεν ήμουν εγώ. Ήθελα να ενταχθώ σε μία ζωή όπου θα μας δίνονταν δύσκολες προκλήσεις, προκλήσεις που θα είχαν σχέση όχι μόνο με το γεγονός ότι πρέπει να βγεις εκεί έξω και να πολεμήσεις, αλλά και με την ιδέα του να είσαι εκεί για να προστατεύσεις τους άλλους. Έχω πολλές τέτοιες ιστορίες, γεμάτες με στιγμές που καλείσαι να πάρεις μία απόφαση. Έτσι, όταν έφυγα, κατάλαβα ότι δεν ήθελα πια να είμαι Στρατηγός, ήθελα να πάω στις επιχειρήσεις.

Είστε ένας πολύ επιτυχημένος άνθρωπος. Ποιος είναι ο ορισμός που δίνετε στην επιτυχία;
Μου αρέσουν τα σπορ, μου αρέσει ο ανταγωνισμός, η ιδέα της νίκης, και συχνά εμπλέκομαι στο sponsoring ανθρώπων, στο coaching και στη στήριξη ομάδων. Πάντα λέω «κοίταξε τα πρόσωπα εκείνων που κρατούν τα κύπελλα». Πάντοτε χαμογελούν. Ακόμη πιο σημαντικό: κοίταξε τις οικογένειές τους, κοίταξε όλους αυτούς που τους στηρίζουν και τα χαμόγελά τους. Αυτό είναι η επιτυχία. Η επιτυχία δεν είναι μόνο εσύ και το μετάλλιο. Επιτυχία είναι όλα εκείνα τα χαμόγελα. Αν κοιτάξω τη ζωή μου, οι καλύτερες στιγμές της είναι όταν ένιωθα πως έκανα τη διαφορά. Έχω κάνει πολλά λάθη, κατά καιρούς έχω πάρει βλακώδεις αποφάσεις νομίζοντας ότι κάνω το σωστό, αλλά τα λάθη αυτά λέγονται «εμπειρία». Είμαι σχετικά επιτυχημένος, κανείς δεν μπορεί να πει «πολύ επιτυχημένος» γιατί εξακολουθούμε να κάνουμε λάθη. Αλλά έχω την αίσθηση ότι μου δίνεται η ευκαιρία για έναν ακόμα γύρο. Όμως για εμένα το κλειδί βρίσκεται πάντα σε εκείνα τα χαμογελαστά πρόσωπα. Αν ξανακάνουμε την κουβέντα σε 3-4 χρόνια θα μπορείτε να μου πείτε αν όλα τα πρόσωπα είναι χαμογελαστά.

Τι σας κάνει να χαμογελάτε;
Η ζωή! Πραγματικά… Σηκώνεσαι το πρωί, ο ήλιος λάμπει, ο ουρανός είναι μπλε. Θα σας πω μία ιστορία: Το 1991 ήμουν στον Αρκτικό κύκλο. Εκεί, όλα είναι σκοτεινά. Τον Ιανουάριο δεν υπάρχει φως, κατά τη διάρκεια της ημέρας βλέπεις μόνο σκοτάδι. Τον Φεβρουάριο, όμως, ο ήλιος ξεπροβάλλει για πρώτη φορά. Θυμάμαι να βρίσκομαι σε μια λίμνη στην Αρκτική. Έκανε κρύο, υπήρχε κόσμος γύρω μου, και ξαφνικά ο ήλιος έβγαλε το κεφάλι του πάνω από το βουνό. Ήταν από εκείνες τις στιγμές που κοιτάς γύρω σου και όλοι χαμογελούν. Τότε σκέφτηκα ότι αυτή είναι η Φύση! Ήταν εξωπραγματικά όμορφα… Μία απίθανη στιγμή. Αυτό με έκανε να χαμογελάσω.

Υποθέτω έχετε ταξιδέψει πολύ στη ζωή σας, ποιο είναι το πιο όμορφο μέρος που έχουν δει τα μάτια σας;
Δεν είναι το μέρος, αλλά οι εμπειρίες που συνδέονται μαζί του. Νιώθω τυχερός που το περασμένο καλοκαίρι πήγα την οικογένειά μου στην Κένυα για να κάνουμε σαφάρι. «Σαφάρι» στα Σουαχίλι σημαίνει ταξίδι. Μια περιπέτεια. Είδαμε λιοντάρια, μείναμε ανάμεσά τους, ήταν απίθανο. Όταν έρχομαι στην Αθήνα, κάθομαι και βλέπω την Ακρόπολη, γνωρίζω την Ιστορία, παίρνω πρωινό κι ο ήλιος λάμπει, επομένως κι αυτή είναι ακόμη μία απίθανη εμπειρία. Στη Νέα Υόρκη περπάτησα μέχρι που είδα το κτίριο Empire State κι ενθουσιάστηκα. Συνηθίζω να λέω ότι πρέπει πάντα να έχεις τον ενθουσιασμό μικρού αγοριού: ό,τι κι αν βλέπεις, να νιώθεις απίθανα. Έχω δει πολλά απίθανα μέρη στη ζωή μου, πολλές φορές και με την ανάποδη έννοια, που κι αυτή βοηθάει, γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε την ομορφιά της ζωής; Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι αυτό το μικρό αγόρι να τα βρει μία ημέρα όλα μίζερα και να πιστέψει ότι τίποτα δεν γίνεται σωστά. Αν, όμως, αυτός ο μικρούλης χαμογελάει, συνεχίζεις να χαμογελάς κι εσύ.       

Πώς έχει αλλάξει η οπτική σας απέναντι στον κόσμο των επιχειρήσεων μέσα στα χρόνια; Είμαστε εν μέσω κλιματικής κρίσης…
Οι επιχειρήσεις, όπως και τα περισσότερα επαγγέλματα είναι πολύ απλές. Το ίδιο και ο στρατός. Αυτό που είναι διαφορετικό σήμερα, δεν είναι στ’ αλήθεια διαφορετικό, είναι η ιδέα μας για το τι είναι διαφορετικό και τι όχι. Κι αυτό, με όρους κρίσης, το αφήνουμε στους πολιτικούς. Οι επιχειρηματίες είμαστε εδώ για να δημιουργούμε το οξυγόνο για την ανάπτυξη και να έχουμε ξεκάθαρη οπτική για την πραγματικότητα γύρω μας, αλλά κάποιοι λένε πως δεν πρέπει να εμπλεκόμαστε με την πολιτική. Δεν πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό. Δεν θα ήθελα να είμαι πολιτικός, αυτό είναι για τους επαγγελματίες, αλλά εμείς οι επιχειρηματίες έχουμε έναν ρόλο, και επίσης είμαστε υπεύθυνοι για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Στη δική μας εταιρεία όταν λέμε ότι νοιαζόμαστε για το γράμμα του νόμου, εννοούμε ότι μας νοιάζει η ελευθερία του πνεύματος, ότι έχουμε πίστη σε έναν βιώσιμο κόσμο.

Πώς χειρίζεστε τις επαγγελματικές εντάσεις όταν προκύπτουν;
Μπήκα στις ειδικές δυνάμεις όταν ήμουν 18. Ήμασταν 35 άτομα και ο μεγαλύτερος ήταν 26 χρονών. Άλλοι είχαν πάει στο πανεπιστήμιο, άλλοι όχι. Ήμασταν ένα μείγμα ανθρώπων κι αυτό είχε ενδιαφέρον. Άρχισα να παρατηρώ πως όταν μας τιμωρούσαν για κάτι, οι 18ρηδες, σαν εμένα, το έπαιρναν πολύ στα σοβαρά, ενώ οι μεγαλύτεροι δεν ανησυχούσαν, είχαν αυτή την ικανότητα να κρατούν αποστάσεις και να βλέπουν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Στη φάση που βρίσκομαι τώρα, έχω δει αρκετά πράγματα, όχι όλα, αλλά αρκετά. Κυρίως, έχω δει αδικίες, οπότε το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να βάλω τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Γενικά δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να με σοκάρουν. Χειρίζομαι το σοκ σχετικά γρήγορα. Έπειτα, περιτριγυρίζομαι από θαυμάσιους ανθρώπους, γεγονός που κάνει μεγάλη διαφορά. Το διάβασμα είναι το πάθος μου. Και τα σπορ. Και όλα τα θέματα λύνονται.

Αν ταξιδεύατε πίσω στον χρόνο για να συμβουλέψετε τον 18χρονο εαυτό σας, τι θα του λέγατε;
Νομίζω θα έλεγα αυτό που λέω πάντα, ότι η ζωή είναι ένα σαφάρι, είναι μια περιπέτεια. Δεν θα μάθεις ποτέ πόσο σπουδαία είναι η ζωή, αν δεν πας για σαφάρι. Στον 18χρονο εαυτό μου θα έλεγα απλώς «ζήσε το». Απόλαυσε την περιπέτεια. Τα πράγματα θα πάνε στραβά, θα περάσεις δύσκολα, αλλά θα είσαι πλούσιος από εμπειρίες στο τέλος. Στο ξεκίνημά μου, με ενθάρρυναν να γεμίσω τη ζωή μου με εμπειρίες και νιώθω τυχερός γι’ αυτό. 

Ποιο είναι το σημαντικότερο μάθημα που πήρατε από τη ζωή εντός ή εκτός επιχειρήσεων και γιατί είναι σημαντικό;
Το μεγαλύτερο μάθημα που μπορείς να πάρεις είναι να ακούσεις από τους ανθρώπους που αγαπάς πιο πολύ ότι είσαι εντελώς ανόητος. Και αυτό γιατί βγαίνει από την καρδιά τους. Και το κάνουν επειδή πιστεύουν σε εσένα, όχι επειδή αποφάσισαν απλώς να το πουν. Εύχομαι να είχα ακούσει αυτούς τους ανθρώπους περισσότερο.

Πώς φορτίζετε τις δημιουργικές σας μπαταρίες;
Περνώντας χρόνο με την οικογένειά μου και άλλους υπέροχους ανθρώπους. Επίσης, αγαπώ τη φύση, ιδιαίτερα τη θάλασσα. Και όταν έχεις γύρω σου ανοιχτόμυαλους ανθρώπους, μπορείς να φορτίσεις τις δημιουργικές σου μπαταρίες. Θα πάρω ενέργεια, θα δώσω ενέργεια.