«Plastic free Greece» για μια Ελλάδα χωρίς πλαστικά

Πλαστικά ποτήρια του καφέ, πλαστικές σακούλες, μπίρες και αποτσίγαρα που, αντί να καταλήγουν στους ειδικούς κάδους, θάβονται στην άμμο αλλά και στον βυθό της θάλασσας. Αυτή είναι η εικόνα που δυστυχώς συναντάμε σήμερα σε πολλές παραλίες της χώρας μας. Μια εικόνα που αποτυπώνει την πλήρη αδιαφορία για το περιβάλλον και τον φυσικό του πλούτο. Το σκηνικό  πρέπει να αλλάξει: η άμμος να ξαναγίνει χρυσαφί και η θάλασσα να αποκτήσει πάλι το ακατέργαστο μπλε της.

Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται η Lidl Ελλάς, από κοινού με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης. Με δέσμευση απέναντι στα ζητήματα της ολοένα αυξανόμενης κλιματικής αλλαγής και στην προστασία του περιβάλλοντος, αναλαμβάνουν τον καθαρισμό παράκτιων και υποβρύχιων καθαρισμών. Φέτος, μάλιστα, είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά της καμπάνιας Plastic Free Greece. Από το 2020 –με πρώτο προορισμό τη Σαντορίνη– έως σήμερα, πιστοί στο ραντεβού τους με το περιβάλλον, εργάζονται αδιάκοπα για μία Ελλάδα χωρίς πλαστικά μιας χρήσης. Εκτός από τη εν λόγω δράση, όμως, εξίσου σημαντική είναι η προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ανταπόκρισης των τοπικών κοινωνιών αλλά και όλων μας ανεξαιρέτως – άλλωστε το περιβάλλον είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τους ανθρώπους του. Η σύμπλευση δυνάμεων είναι το κλειδί και αυτή επιτυγχάνεται με εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες και συναντήσεις.

Για το Plastic Free Greece και τους σκοπούς του μιλούν στην ATHENS VOICE η Διευθύντρια Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl Ελλάς, Βασιλική Αδαμίδου, και η Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου.

Συστήστε μας τη δράση Plastic Free Greece που φέτος η Lidl Ελλάς σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης πραγματοποίησαν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά και σκοπεύουν να τη συνεχίσουν και του χρόνου.

Βασιλική Αδαμίδου: Όλα ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2020, μέσα σε μια πραγματικά δύσκολη συγκυρία, όπως άλλωστε αποδείχθηκε, με το ξέσπασμα της πανδημίας. Σκεφτήκαμε ότι έπρεπε να κάνουμε πράξη τη δέσμευσή μας στα ζητήματα τόσο της κλιματικής αλλαγής, όσο και της προστασίας του περιβάλλοντος. Πιστοί στην εταιρική φιλοσοφία και τις αξίες μας αποφασίσαμε να αναπτύξουμε μια καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τη μείωση της χρήσης του πλαστικού, με έντονο εθνικό συμβολισμό. Ξεκινήσαμε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς από τη Σαντορίνη, νησί με ιδιαίτερες περιβαλλοντικές ευαισθησίες, αλλά και εμβληματικός τουριστικός προορισμός που προσβλέπει όλο και περισσότερο στη βιώσιμη ανάπτυξη. Η καμπάνια Plastic Free Santorini, με την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού, τον Σεπτέμβριο του 2020 ενσωματώθηκε κάτω από την εθνική καμπάνια «Ελλάδα χωρίς πλαστικά μίας χρήσης», μια κοινή πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης. Γρήγορα λοιπόν το πρόγραμμα μεγάλωσε και αγκάλιασε μέσα στα 3 χρόνια που πέρασαν όλο και περισσότερα μέρη της Ελλάδας, 6 κάθε χρόνο, ως Plastic Free Greece. Σε κάθε προορισμό πραγματοποιούνται δύο παράκτιοι και δύο υποβρύχιοι καθαρισμοί, συναντήσεις με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και εκπαιδευτικές δράσεις. Είμαστε πραγματικά υπερήφανοι για την πρωτοβουλία αυτή. Δίνει ανάσες ζωής σε τοπικά οικοσυστήματα και παράλληλα ανοίγει δρόμους βιώσιμης ανάπτυξης.

Ποια ήταν η ανταπόκριση των τοπικών κοινωνιών που επισκεφθήκατε;  

Βασιλική Αδαμίδου: Το Plastic Free Greece είναι πάνω απ’ όλα ένα ισχυρό μήνυμα που ευαισθητοποιεί τον άνθρωπο σε σχέση με τον τόπο του. Βάζει στο τραπέζι της συζήτησης το τι κάνουμε σήμερα για το περιβάλλον ώστε να μπορούν να το χαρούν και οι επόμενες γενιές. Η τοπική αυτοδιοίκηση παραμένει σταθερός μας συνοδοιπόρος σε κάθε προορισμό που επισκεπτόμαστε. Είναι όμως πολύ σημαντικό ότι τις δράσεις μας τις αγκαλιάζουν οι νεότεροι, συχνά μαθητές από σχολεία, ρίχνοντας τον δικό τους σπόρο στις αειφόρες αντιλήψεις.

Επειδή στις ακτές βλέπουμε όλοι λίγο πολύ την κατάσταση που επικρατεί, να αναφερθούμε στους υποβρύχιους καθαρισμούς. Φέτος πραγματοποιήσατε 10 τέτοιους και συγκεντρώσατε 1.300 κιλά απορριμμάτων. Δεν είναι σοκαριστικός ο αριθμός; Τι σημαίνει αυτό για το περιβάλλον, τη θαλάσσια ζωή, για όλους μας;

Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου: Το βάρος των απορριμμάτων είναι αναμφισβήτητα σοκαριστικό, ωστόσο θα πρέπει να δούμε πίσω από αυτό. Να δούμε συνολικά το πρόβλημα. Οι καθαρισμοί που κάνουμε πραγματοποιούνται σε λιμάνια και αλιευτικά καταφύγια, σε σημεία δηλαδή στα οποία υπάρχει κίνηση – και μάλιστα από συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Τα απορρίμματα που ανασύρουμε είναι στην πλειοψηφία τους αντικείμενα που, μετά το τέλος της χρήσης τους, πετιούνται απευθείας στη θάλασσα, για ευκολία κυρίως: ποτήρια του καφέ, μπίρες, κονσέρβες, πλαστικές σακούλες, αλλά και λάστιχα και μεγάλα δοχεία, για να αναφέρω μερικά. Αυτή η πρακτική μάς δείχνει την αντίληψη που έχουμε για τον δημόσιο χώρο: τον αντιλαμβανόμαστε κάποιες φορές σαν σκουπιδότοπο, ιδίως επειδή η ζημιά που προκαλούμε δεν φαίνεται άμεσα. Την καλύπτει το νερό.

Τα περισσότερα από τα απορρίμματα που συγκεντρώθηκαν ήταν αποτσίγαρα, οι γνωστές μας «γόπες». Τι δεν κάναμε σωστά, συλλογικά και ατομικά, όλα τα προηγούμενα χρόνια, τις προηγούμενες δεκαετίες, και στην παραλία που και την επόμενη μέρα θα επιστρέψουμε για να κάνουμε μπάνιο εμείς και τα παιδιά μας σβήνουμε το τσιγάρο μας στην άμμο;

Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου: Τα αποτσίγαρα είναι η κορυφή του παγόβουνου. Είναι μία από τις πληγές του περιβάλλοντος, αλλά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Βλέπετε, στην περίπτωση των αποτσίγαρων δεν στέκει καμία από τις συνηθισμένες δικαιολογίες, όπως για παράδειγμα ότι τα έφερε η θάλασσα ή τα μετακίνησε ο αέρας. Τα αποτσίγαρα στην παραλία δείχνουν τη δική μας νοοτροπία και συμπεριφορά. Την αδιαφορία και την αμέλειά μας. Δεν μας νοιάζει να «φυτέψουμε» και να μισοκρύψουμε ένα αποτσίγαρο στην άμμο, ούτε μας απασχολεί αν θα το βάλει στο στόμα του το παιδάκι του διπλανού μας που θα παίξει με το κουβαδάκι. Αυτή τη νοοτροπία χρειάζεται να καταπολεμήσουμε. Να κάνουμε την αδιαφορία προσωπική φροντίδα. Να γίνει το άμεσο περιβάλλον και δική μας υπόθεση.

Από την εμπειρία που έχετε αποκτήσει μέσα από τη δράση του Plastic Free Greece, μέσα από ποιους τρόπους και ποιες διαδικασίες πιστεύετε ότι η κοινωνία μας θα μπορούσε να ευαισθητοποιηθεί και να ενεργοποιηθεί περισσότερο στα θέματα της ανακύκλωσης και της προστασίας του περιβάλλοντος;

Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου: Η αλλαγή που επιθυμούμε να δούμε –και που το περιβάλλον χρειάζεται– είναι μια διαδικασία αργή και επίπονη. Είναι, επίσης, μια αλλαγή που κανείς μας δεν μπορεί να φέρει από μόνος. Χρειαζόμαστε συχνότερες και πιο στοχευμένες παρεμβάσεις στην εκπαίδευση, ενημέρωση σε ομάδες κοινού που μπορούν να κάνουν τη διαφορά (και είναι πολλές αυτές), αλλά και ουσιαστική υποστήριξη από την πολιτεία σε πολιτικές, σε υποδομές και σε έλεγχο. Έχει παρέλθει η εποχή που αρκούσαν τα όμορφα λόγια για να δείχνουμε την ευαισθησία μας. Εδώ και καιρό αναμετριόμαστε με την ανάγκη για συντονισμένη και αποφασιστική δράση – και εδώ οι απαιτήσεις είναι πολλαπλάσιες. Τα λόγια δεν αρκούν για να αλλάξει ο κόσμος.

Αν ήταν στο χέρι σας να αλλάξετε κάτι με «μαγικό» τρόπο, πάντα σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, τη βιωσιμότητα, τη ζωή μας, τι θα ήταν αυτό;

Βασιλική Αδαμίδου: Είναι στιγμές που εύχομαι να μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω. Να  βρεθώ στα κρίσιμα σταυροδρόμια αποφάσεων και πράξεων. Να προλάβω λάθος επιλογές, αλλά και μικρές ή μεγαλύτερες καταστροφές που επηρέασαν δραματικά τον πλανήτη μας. Έστω, να μπορούσα να βάλω τη φράση «βιώσιμη ανάπτυξη» στο λεξιλόγιο της παγκόσμιας κοινωνίας πολύ νωρίτερα από το 1987.