«Αόρατος δολοφόνος»: Πώς τα δίχτυα των ψαράδων έγιναν το πιο θανάσιμο πλαστικό στη θάλασσα

Η ρύπανση των θαλασσών λόγω της χρήσης πλαστικού είναι δεδομένη, αυτό που φέρνει όμως στην επιφάνεια ο ολλαδνικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Τhe Ocean Cleanup», αλλάζει τα δεδομένα για την προέλευση του πλαστικού που βρίσκεται σε ωκεανούς. Συνήθως, η ευθύνη για το θαλάσσιο πλαστικό είναι στραμμένη στη ρύπανση της γης από τις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι νέες ανακαλύψεις όμως τονίζουν τη συμβολή των βιομηχανικών χωρών σε αυτό το πρόβλημα.

Πιο συγκεκριμένα, εγκαταλελειμμένα, χαμένα ή χαλασμένα αλιευτικά εργαλεία, γνωστά ως «εργαλεία - φάντασμα», αποτελούνται κυρίως από ανθεκτικά πλαστικά, αποτελεί κύρια αιτία ρύπανσης του νερού από πλαστικά και σύμφωνα με τις μετρήσεις, υπολογίζεται ότι μεταξύ 500.000 με 1 εκατομμύριο τόνοι πέφτουν στις θάλασσες κάθε χρόνο.

Μια έρευνα του Οκτωβρίου σε 450 ψαράδες από επτά μεγάλα αλιευτικά έθνη, υπολόγισε ότι το 2% των αλιευτικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως καταλήγουν τελικά στον ωκεανό. Ποσοστό που μπορεί να φαίνεται μικρό, αλλά η κλίμακα της παγκόσμιας αλιείας είναι τεράστια, επομένως μιλάμε για ένα πολύ μεγάλο νούμενο. Με τους σημερινούς ρυθμούς απώλειας, η ποσότητα των «αδέσποτων» διχτυών ψαρέματος που μετράται ανά περιοχή θα ήταν αρκετή για να καλύψει την επιφάνεια του πλανήτη σε 65 χρόνια, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Συνολικά, τα αλιευτικά εργαλεία «φταίνε» περίπου για το 20% του θαλάσσιου πλαστικού, κάτω από το νερό όμως, τα αποτελέσματα είναι πολύ χειρότερα. 

Το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση αποκαλεί τα απόβλητα της αλιείας την πιο θανατηφόρα μορφή θαλάσσιου πλαστικού, διαπιστώνοντας ότι η παγίδευση στα «εργαλεία φαντάσματα¬ επηρεάζει το 66% των θαλάσσιων ζώων, συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών θαλάσσιας χελώνας και το 50% των θαλάσσιων πτηνών.

Τα αιχμαλωτισμένα ζώα πεθαίνουν λόγω ασφυξίας, πνιγμού και πείνας ή επειδή δεν μπορούν να αναπαραχθούν σωστά και να μεταναστεύσουν. 

«Εργαλεία - φαντάσματα»: Οι προσπάθειες αντιμετώπισης του φαινομένου

Παράλληλα, αυτό που κάνει ακόμα μεγαλύτερο το πρόβλημα, είναι το γεγονός ότι ο καθαρισμός του εξοπλισμού κοστίζει εκατομμύρια δολάρια.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα αλιευτικά εργαλεία καταλήγουν ως θαλάσσια απόβλητα – από θυελλώδεις καιρικές συνθήκες έως κακή αποθήκευση κ.α., την ώρα που ο καθαρισμός του δεν συμφέρει κανένα. 

Βραχυπρόθεσμα, υπήρξε καινοτομία με στόχο την αντιμετώπιση του εξοπλισμού φαντασμάτων. Οι σχεδιαστές έχουν αναπτύξει βιοδιασπώμενα αλιευτικά εργαλεία και σημαδούρες ιχνηλάσιμες μέσω δορυφόρου που επιτρέπουν στους ψαράδες να παρακολουθούν και να ανακτούν τον χαμένο τους εξοπλισμό. Η ανακύκλωση εργαλείων είναι πλέον κοινός τόπος σε πολλά λιμάνια, και μερικά από αυτά περιλαμβάνουν προγράμματα εξαγοράς εργαλείων για παλιό ή κατεστραμμένο εξοπλισμό.

Στις ΗΠΑ, το Πρόγραμμα Θαλάσσιων Συντριμμιών της Εθνικής Ωκεανικής και Ατμοσφαιρικής Διοίκησης χρηματοδοτεί δεκάδες έργα πρόληψης και ανάκτησης.

Ο Καναδάς έχει καταστήσει υποχρεωτική την αναφορά απώλειας εργαλείων, καθώς και τη σήμανση ορισμένων εργαλείων, γεγονός που καθιστά δυνατό τον εντοπισμό του χαμένου εξοπλισμού σε μεμονωμένα σκάφη.

Το κακό είναι ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση του «εξοπλισμού φαντασμάτων» ήταν μέχρι στιγμής αποσπασματικές και κυρίως εθελοντικές, επομένως το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικα. 

Αυτό μπορεί να αλλάξει με τη νομικά δεσμευτική διεθνή συνθήκη για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης, η οποία θα συνταχθεί έως το 2024. Οι διαπραγματεύσεις για τους όρους της, που ξεκινούν αυτόν τον μήνα, παρέχουν την ευκαιρία να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση του εξοπλισμού φαντασμάτων.