Λύκοι και καφέ αρκούδες μεταξύ των άγριων ζώων που κάνουν comeback στην Ευρώπη

Οι λύκοι, οι καφέ αρκούδες και οι αετοί με λευκή ουρά είναι μεταξύ των κορυφαίων θηρευτών που επιστρέφουν σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με μια μεγάλη έκθεση που εξετάζει πώς ανακάμπτει η άγρια πανίδα.

Οι ερευνητές ανέλυσαν στοιχεία για 50 είδη άγριας ζωής των οποίων το μέγεθος του πληθυσμού και η γεωγραφική κατανομή έχει επεκταθεί τα τελευταία 40 χρόνια, για να δείξουν πώς η αποτελεσματική νομική προστασία, η αποκατάσταση της διατροφής τους και οι επανεισαγωγές μπορούν να οδηγήσουν στην ανάκαμψη των ειδών.

«Η συντριπτική πλειονότητα έχει ανακάμψει χάρη στις ανθρώπινες προσπάθειες», δήλωσε η Louise McRae από τη Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου (ZSL), η οποία ήταν μία από τις συντάκτριες της έκθεσης «Επιστροφή της ευρωπαϊκής άγριας ζωής», η οποία εκπονήθηκε κατά παραγγελία του Rewilding Europe.

«Ως ερευνήτρια που ασχολείται με την παγκόσμια βιοποικιλότητα και εξετάζει τις παγκόσμιες τάσεις, μπορεί να είναι αρκετά καταθλιπτικό να ακούς τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, αλλά αυτή η έκθεση είναι πραγματικά συναρπαστική, ενθαρρυντική και εμπνέει ανθρώπους σαν εμένα να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που κάνουμε».

Ο γκρίζος λύκος επέστρεψε ταχύτερα μεταξύ των σαρκοφάγων. Για αιώνες θανατώνονταν από τους ανθρώπους, μέχρι το χαμηλότερο σημείο κατά τη δεκαετία του 1970, όταν υπήρχαν μόνο λίγοι πληθυσμοί που κρατιόντουσαν σε θύλακες της νότιας και βορειοανατολικής Ευρώπης. Μετά την εισαγωγή της νομοθεσίας για την προστασία τους και την μεγαλύτερη ανοχή του κοινού να ζει μαζί τους, οι αριθμοί τους αυξήθηκαν κατά 1.800%. Υπάρχουν 17.000 λύκοι σε όλη την ηπειρωτική Ευρώπη, ενώ υπάρχουν εκκλήσεις για την επανεισαγωγή τους και στη Βρετανία.

Υπάρχουν 12.500 ζευγάρια αετών με λευκή ουρά που πετούν σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, με αυξανόμενους πληθυσμούς στη δυτική ακτή της Σκωτίας και στη Νήσο Γουάιτ. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπήρξε αύξηση 445% στους αριθμούς μεταξύ 1970 και 2018, κυρίως χάρη στη νομική προστασία και την απαγόρευση των επιβλαβών φυτοφαρμάκων.

Από το 1960, οι πληθυσμοί των καφέ αρκούδων αυξήθηκαν κατά 44%, χάρη στην καλύτερη νομική προστασία, αν και η δίωξη εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλο κίνδυνο και οι συγκρούσεις ανθρώπου-αρκούδας συνεχίζονται. «Η συνύπαρξη με είδη όπως τα σαρκοφάγα εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, αλλά οι συμπεριφορές αλλάζουν - εξακολουθούμε να μαθαίνουμε τρόπους να ζούμε μαζί με αυτά τα είδη», δήλωσε η McRae.

Η έκθεση που συντάχθηκε από το ZSL, το BirdLife International και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Απογραφής Πτηνών, εξέτασε δεδομένα για 24 θηλαστικά, 25 πτηνά και ένα ερπετό. Οι κύριες πηγές δεδομένων ήταν η βάση δεδομένων του δείκτη Living Planet Index, η οδηγία της ΕΕ για τα πτηνά και ο κόκκινος κατάλογος της IUCN, ο οποίος μετρά τον κίνδυνο εξαφάνισης.

Προηγούμενη ανάλυση έχει δείξει ότι οι καφέ αρκούδες, οι λύκοι και οι ευρασιατικοί λύγκες λαμβάνουν σχεδόν το ίδιο ποσό χρηματοδότησης στο πλαίσιο της οδηγίας της ΕΕ για τους οικοτόπους, όπως όλα τα ασπόνδυλα μαζί. Μερικές φορές, η προστασία ειδών όπως οι κάστορες ή οι λύκοι ωφελεί τους οικοτόπους γενικά, αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα, καθώς ορισμένα μπορεί να έχουν πολύ συγκεκριμένες οικολογικές ανάγκες.

Παρά τα θετικά ευρήματα, η άγρια ζωή εξακολουθεί να χάνεται με ταχύτητα ρεκόρ σε ολόκληρο τον πλανήτη, με 1 εκατομμύριο είδη να κινδυνεύουν με εξαφάνιση και τη συντριπτική πλειονότητα των προστατευόμενων τοπίων στην Ευρώπη να βρίσκονται σε κακή ή κακή κατάσταση. Παρόλο που πολλά από αυτά τα είδη έχουν παρουσιάσει ανάκαμψη τα τελευταία 40 περίπου χρόνια, αυτό ακολουθεί αιώνες παρακμής, οπότε κανένα από αυτά δεν έχει φτάσει στους αριθμούς που θα είχαν ιστορικά.

Ο ευρασιατικός κάστορας είχε μια από τις σημαντικότερες επιστροφές μεταξύ των φυτοφάγων ζώων, αυξάνοντας την εξάπλωσή του κατά 835% από το 1955, με αύξηση της αφθονίας του είδους κατά 16.000% από το 1960. Μέχρι τον 20ό αιώνα είχαν απομείνει μόλις 1.200 εξαιτίας του κυνηγιού για τη γούνα, το κρέας και το καστορέλαιο (εκκρίσεις που χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα και αρώματα).

Η χήνα, ο γύπας και ο λευκός ερωδιός είναι από τα πουλιά που επιστρέφουν. Υπάρχουν περίπου 800 ζευγάρια γυπαετού, με αύξηση του πληθυσμού κατά 120% από το 1991. Ευδοκιμούν στη Γαλλία, την Ισπανία και τη Γερμανία, χάρη σε προγράμματα επανεισαγωγής και στην απαγόρευση της θανάτωσής τους, αν και ορισμένοι πληθυσμοί στην ανατολική Ευρώπη εξακολουθούν να απειλούνται. Τα πουλιά αυτά ειδικεύονται σε ορεινούς βιότοπους μεγάλου υψομέτρου, όπου τρέφονται κυρίως με οστά που αφήνουν πίσω τους άλλα πτωματοφάγα ζώα.

Η νομική προστασία από τους νόμους της ΕΕ, όπως οι οδηγίες για τα πτηνά και τους οικοτόπους, οι αλλαγές στη χρήση γης και η καλύτερη διαχείριση των ειδών είναι από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για τη διάσωση των ειδών. Η διεύρυνση και η σύνδεση προστατευόμενων περιοχών, η επανεισαγωγή ειδών και η βελτίωση της ποιότητας των ενδιαιτημάτων λειτουργούν επίσης.