- CITY GUIDE
- PODCAST
-
31°
Τι είναι η ερημοποίηση και γιατί πρέπει να μας ανησυχεί
Δεν είναι όλες οι έρημοι ίδιες: η «ζώσα έρημος» και πώς η ακραία ξηρασία και η εξάντληση πόρων έχουν αυξήσει την επιφάνεια των ερήμων
![62222-137653.jpg 62222-137653.jpg](/images/120x120/3/jpg/sites/default/files/62222-137653.jpg)
![Έρημος Σαχέλ Το φαινόμενο της ερημοποίησης και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί: οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τα ιστορικά στοιχεία, οι περιοχές του πλανήτη που επηρεάζονται.](/images/1074x600/jpg/files/2022-07-14/sahel-erimos.jpg)
Το φαινόμενο της ερημοποίησης και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί: οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τα ιστορικά στοιχεία, οι περιοχές του πλανήτη που επηρεάζονται.
Η πιο εντυπωσιακή πλευρά της κλιματικής αλλαγής είναι η υποβάθμιση ήδη ξηρών περιοχών που χάνουν τα υπολείμματα του νερού, τη βλάστηση και την άγρια ζωή. Αν και την ερημοποίηση προκαλούν ποικίλοι παράγοντες, όπως η υπερεκμετάλλευση του εδάφους, η κλιματική αλλαγή την επιταχύνει και την επιδεινώνει. Η αυτόματη εμφάνιση ερήμων κατά τους κύκλους ζωής του πλανήτη μπορεί να χαρακτηριστεί φυσικό φαινόμενο: όμως, η ερημοποίηση που εκτυλίσσεται σήμερα δεν είναι «φυσική» σύμφωνα με τους περισσότερους ορισμούς της λέξης (υπάρχουν καμιά εκατοστή που εξαρτώνται από διαφορετικές αντιλήψεις του περιβάλλοντος).
Μέχρι πρότινος, ως ερημοποίηση ορίζαμε τη διαδικασία της μετατροπής γόνιμων γαιών σε εκτάσεις ερήμου, μετά από αποδασώσεις, ξηρασία ή λανθασμένες και ακατάλληλες γεωργικές ή κτηνοτροφικές μεθόδους. Σήμερα προστίθεται στις αιτίες η κλιματική αλλαγή. Υπάρχουν διάφορα είδη ερημοποίησης, από τη λεγόμενη «ανθρωπογενή έρημο» (man-made-desert) μέχρι την «έρημο χωρίς πρότυπο» (non-pattern-Desert): έτσι κι αλλιώς, οι έρημοι υπήρχαν πάντοτε, είχαν δημιουργηθεί από φυσικές διαδικασίες και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία συντελώντας στην κατάρρευση αυτοκρατοριών, όπως η Καρχηδονιακή, ή στη μαζική μετανάστευση. Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι η ερημοποίηση που συνέβη πριν από αρκετούς αιώνες σε ξηρές περιοχές είχε τρία επίκεντρα: τη Μεσόγειο, την κοιλάδα της Μεσοποταμίας και το Υψίπεδο Λες της Κίνας, δηλαδή όπου κατοικούσαν πολλοί άνθρωποι.
Σήμερα, οι ξηρότοποι (drylands) καταλαμβάνουν περίπου το 41% της έκτασης της ξηράς και σε αυτούς κατοικούν πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Εκτιμάται ότι 10-20% των drylands έχει υποβαθμισθεί σε έρημο με αποτέλεσμα ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι απειλούνται από ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ερημοποίηση του Σαχέλ όπου οι επιπτώσεις του ανθρωπογενούς φαινομένου του θερμοκηπίου, όσο και των τοπικών ανθρώπινων δραστηριοτήτων έχουν επιδεινώσει την ξηρασία. Το Σαχέλ χαρακτηρίζεται από ξηρό κλίμα, υψηλές θερμοκρασίες και λίγες βροχές (ετήσια βροχόπτωση από 300 ως 750 χιλιοστά): τα τελευταία 50 χρόνια φαίνεται ότι έχει χάσει τη μισή περίπου παραγωγική αγροτική του γη με τη Σαχάρα να επεκτείνεται προς τα νότια. Το 70% του εδάφους έχει υποβαθμισθεί, υδάτινοι πόροι έχουν εξαφανιστεί και η απώλεια του επιφανειακού στρώματος του εδάφους σημαίνει ότι τα φυτά δεν μπορούν να ριζώσουν καλά, άρα ξεριζώνονται εύκολα από καταρρακτώδεις βροχές ή από ισχυρούς ανέμους. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών (UNC) αναφέρει σε 25 χρόνια περί τα 6 εκατομμύρια κάτοικοι του Σαχέλ θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις ερημοποιημένες ζώνες της υποσαχάριας Αφρικής, γι να εγκατασταθούν στη βόρεια παράκτια ζώνη της ηπείρου ή στην Ευρώπη.
![Έρημος Γκόμπι Το φαινόμενο της ερημοποίησης και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί: οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τα ιστορικά στοιχεία, οι περιοχές του πλανήτη που επηρεάζονται.](/images/w734/jpg/files/2022-07-14/erimos-ghobi.jpg)
Μια άλλη μεγάλη περιοχή που επηρεάζεται σήμερα από ερημοποίηση είναι τα όρια της Ερήμου Γκόμπι, η «ταχύτερα μετακινούμενη» έρημος της Γης. Η Γκόμπι καταπίνει πάνω από 2.000 τ.χλμ. ετησίως και έχουν σχηματιστεί αμμόλοφοι 70 χιλιόμετρα έξω από τα Πεκίνο. Η άμεση αιτία είναι η απώλεια του μεγαλύτερου μέρους της βλάστησης η οποία οφείλεται στην ξηρασία, στο όργωμα, στην υπερβόσκηση και στην αποδάσωση από υλοτόμους για καύσιμη ή οικοδομική ξυλεία.
Η κλιματική αλλαγή δεν περιορίζεται σε μια φαινομενικά μικρή άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη, αλλά συνοδεύεται από εξάντληση υδάτινων πόρων και πλημμύρες. Η παραμέληση του προβλήματος του υπερπληθυσμού -η μη αναγνώρισή του ως πρόβλημα- έχει επιτείνει τον φαύλο κύκλο σε πολλές υπανάπτυκτες χώρες: υπερβόσκηση, εξάντληση του εδάφους, υπεράντληση νερού. Όταν οι δυσμενείς αγρο-κλιματικές συνθήκες συνδυάζονται με απουσία υποδομών και προσβάσεων σε αγορές, καθώς και με μη προσαρμοσμένες τεχνικές παραγωγής και ανεπαρκή εκπαίδευση του πληθυσμού, οι περισσότερες ζώνες ξηρασίας αποκλείονται από την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Και καθώς η ερημοποίηση καθιστά τις αγροτικές γαίες ανίκανες να θρέψουν τους πληθυσμούς δημιουργείται κύμα αστυφιλίας με συσσώρευση πληθυσμών στις πόλεις . Το αποτέλεσμα είναι η ανεργία και η ανάπτυξη παραγκουπόλεων.
![Έρημος Σαχέλ Το φαινόμενο της ερημοποίησης και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί: οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τα ιστορικά στοιχεία, οι περιοχές του πλανήτη που επηρεάζονται.](/images/w734/jpg/files/2022-07-14/village-2709625_1920.jpg)
Οι τεχνικές για τον μετριασμό ή και την αντιστροφή των αποτελεσμάτων της ερημοποίησης δεν λείπουν, λείπει όμως η λογική. Η συγκράτηση του πληθυσμού με προοπτική μείωσής του θεωρείται «αμφιλεγόμενη» και «αυταρχική». Μια άλλη κατηγορία λύσεων είναι η εφαρμογή αειφόρων αγροτικών πρακτικών η οποία όμως υπερβαίνει συχνά τα οφέλη για μεμονωμένους αγρότες, ακόμα και όταν αυτές είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά ωφέλιμες. Κάποιες χώρες έχουν αναπτύξει σχέδια για την προστασία της χλωρίδας και πανίδας, για τη λεγόμενη σταθεροποίηση / «υπερλίπανση» των εδαφών και για την αναδάσωση: όμως, η «οικολογική μηχανική» είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που χρειάζεται παγκόσμια συνεργασία.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
![](/images/w400/3/jpg/files/2024-02-02/final-voice-choice4.jpg)
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πόσο αυξήθηκε η θερμοκρασία της Αθήνας τα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι πιο θερμές περιοχές της πόλης; Πώς θα αντιμετωπιστεί ο καύσωνας;
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να σταματήσουν να βλέπουν τους υγροτόπους ως «χέρσες περιοχές που είναι στη διάθεσή μας για να τους μετατρέψουμε σε «χρήσιμη» γη.
Οι κάτοικοι της Τήλου δεσμεύτηκαν να εξοικονομήσουν για τον τόπο τους 1.500.000 λίτρα νερού σε ένα έτος.
Επιτυχημένη επιχείρηση χάρη στην κινητοποίηση φορέων και της περιβαλλοντικής οργάνωσης Καλλιστώ
Το παράδειγμα της Πορτογαλίας
Η δυνατότητα επίτευξης μιας συμφωνίας στο χρηματοδοτικό σκέλος φαντάζει και πάλι εξαιρετικά δύσκολη
Οι τουρίστες κάνουν στροφή προς τον βορρά
Σε ποιους δήμους θα τοποθετηθούν τα πρώτα παγκάκια
Ο δημοσιονομικός αντίκτυπος του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών στις θαλάσσιες μεταφορές φαίνεται περιορισμένος και είναι μάλλον απίθανο να επηρεάσουν αισθητά τη συμπεριφορά του κλάδου.
Πρωτοβουλίες των συνδέσμων ΑΠΕ για την ενημέρωση του κοινού στο διαδίκτυο
Το νέο hot spot του Αγρινίου δεν είναι κλαμπάκι ούτε εστιατόριο
Τι δείχνει νέα έρευνα για τη συχνότητα και το μέγεθός τους
Το ξεκίνημα από το γαλλικό ναυτικό και οι διαμάχες με τον γιο του
Η Ευρώπη θερμαίνεται δυο φορές πιο γρήγορα απ’ ό,τι ο παγκόσμιος μέσος όρος και έχει γίνει η πλέον ταχύτερα θερμαινόμενη περιοχή της Γης
Ευθύνεται για 8,1 εκατ. θανάτους παγκοσμίως το 2021 εκ των οποίων 700.000 παιδιά
Τι δείχνει η 6η Έκθεση για την Ποιότητα του Αέρα Παγκοσμίως (World Air Quality Report)
Σπάνιο χαρακτηριστικό μεταξύ των άγριων ζώων
Ένα 70χρονο φλαμίνγκο ερωτεύθηκε και έκανε το πρώτο του αυγό, όμως, αποφάσισε να μη συνεχίσει με την οικογένεια
Από το 2019 έως το 2022, πέτυχαν 5% εξοικονόμηση ενέργειας ανά κιλό πλύσης
Η ιδρύτρια του Storymentor απαντά σε 6 ερωτήματα σχετικά με το πόσο ενδιαφέρονται οι Έλληνες για το περιβάλλον, προτείνοντας λύσεις ευαισθητοποίησης απέναντι στην περιβαλλοντική απαξίωση
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.