Podcast Μηδενικό αποτύπωμα - Αγγελική Κοσμοπούλου | Τι είναι ο πράσινος τρόπος ζωής;

Με την υποστήριξη της Matrix Pack

Έχετε παρατηρήσει πόσο πιο συχνά ακούμε το επίθετο «πράσινος» τα τελευταία χρόνια; Δεν αναφέρομαι, προφανώς, στο χρώμα στην κυριολεξία του, αλλά σε ένα σωρό άλλες έννοιες. Πράσινα κτίρια, πράσινες συμβάσεις, πράσινες μετακινήσεις, αυτά -και μερικά ακόμα- συγκροτούν αυτό που ονομάζουμε «πράσινο τρόπο ζωής». Έναν τρόπο ζωής που συμπορεύεται με τη φύση αντί να της εναντιώνεται, συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, σέβεται τους φυσικούς πόρους και δεν βάζει σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα.

Είναι πολλά εκείνα που μας δείχνουν ότι τα πράγματα σε σχέση με το περιβάλλον δεν πηγαίνουν καλά. Ο κόσμος έχει «χτυπήσει κόκκινο». Η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει καιοι φυσικοί πόροι μειώνονται. Όλα αυτά μοιάζουν ίσως λίγο μακρινά σε εμάς, έξω από την καθημερινότητά μας. Μα δυστυχώς δεν είναι. Μας επηρεάζουν ήδη, ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνουμε, και μαζί επηρεάζουν και το μέλλον μας. Το δικό μας και των αγαπημένων μας.

Τι σημαίνει αυτή η περιβαλλοντική απαξίωση για όλους εμάς, σε καθημερινή βάση; Και τι μπορούμε να κάνουμε για να την αναστρέψουμε; Πόσο αναγκαίο είναι να προσπαθήσουμε; Και πόσο ρεαλιστικό; Σε μεγάλο βαθμό, όσα συγκροτούν τον «πράσινο τρόπο ζωής» είναι μια επιστροφή σε ένα μοντέλο που ακολουθούσε ο κόσμος παλιότερα, για πολλούς αιώνες. Μια επιστροφή σε επιλογές με λιγότερη κατανάλωση, περισσότερο σεβασμό για τους φυσικούς πόρους και τα οικοσυστήματα και μεγαλύτερη επίγνωση για τους ρυθμούς του κόσμου.

Το πρώτο που μπορούμε να κάνουμε για να γίνουμε πιο «πράσινοι» στη ζωή μας, είναι να καταναλώνουμε λιγότερο και πιο υπεύθυνα. Να ακολουθούμε δηλαδή έναν πιο minimal τρόπο ζωής.

Ας αρχίσουμε από τα ρούχα. Παλιότερα, ο κόσμος αγόραζε καινούργια ρούχα όταν τα χρειαζόταν πραγματικά. Όταν αυτά που είχε πάλιωναν, φθείρονταν ή μίκραιναν. Ή όταν χρειαζόταν κάτι ιδιαίτερο για μια πραγματικά σημαντική περίσταση. Στη διάρκεια της ζωής του είχε συγκεκριμένα καθημερινά ρούχα και ακόμα λιγότερα «καλά». Σήμερα αγοράζουμε ρούχα επειδή είναι μόδα, επειδή βαρεθήκαμε τα παλιότερα ή επειδή τα είδαμε στη βιτρίνα. Επειδή θέλαμε κάτι μας φτιάξει τη  διάθεση ή επειδή κάποιο ρούχο το έχουμε απλώς ξαναφορέσει.Ψωνίζουμε και δεν σκεφτόμαστε από πού ήρθαν τα ρούχα μας, πώς κατασκευάστηκαν, πόση ενέργεια δαπανήθηκε για να φτάσουν στην ντουλάπα μας, ούτε τι γίνονται όταν τα εγκαταλείψουμε. «Πράσινος τρόπος ζωής» σημαίνει, ανάμεσα σε άλλα, να αγοράζουμε λιγότερα ρούχα, όταν τα χρειαζόμαστε. Ρούχα από καλύτερα και πιο φυσικά υλικά, για να μας συντροφέψουν για πολύ καιρό. Και να είναι ρούχα που μας ταιριάζουν, για να αντέξουν στις γρήγορες αλλαγές της μόδας. Σημαντικό είναι,επίσης, να μην πετάμε τα δικά μας παλιότερα ρούχα, αλλά να τα ανακυκλώνουμε, να τα χαρίζουμε και, φυσικά, να τα μεταποιούμε για να ταιριάξουν στο σώμα μας ή στη μόδα που αλλάζει.

Η μόδα έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι οικολογικές ανησυχίες των σχεδιαστών και των brandsγίνονται όλο και πιο έκδηλες, όμως  η γρήγορη μόδα κυριαρχεί, με αποτέλεσμα να καταναλώνονται άκριτα πόροι αλλά και να ακολουθούνται ανήθικες πρακτικές στη διαδικασία παραγωγής.

Η «πράσινη» κατανάλωση έχει σχέση και με το φαγητό. Όλο και περισσότερομιλάμε για τη σπατάλη τροφίμων, το γνωστό μας foodwaste. Και είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα κατέχει μια «περίοπτη» θέση στη σπατάλη τροφίμων. Κατατάσσεται 3η στον κόσμο, αφού σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ κάθε κάτοικος πετά 142 κιλά τροφίμων κάθε χρόνο, ενώ σε πολλές χώρες υπάρχει κόσμος που υποφέρει από ασιτία (και έχουμε τέτοιες περιπτώσεις και κοντά μας).Τόνοι, κυριολεκτικά, φαγητού πετιούνται στα σκουπίδια και η συνήθεια αυτή έχει και τεράστιο κόστος – υπολογίζεται σε 1000-1400 ευρώ τον χρόνο ανά κάτοικο. «Πράσινος τρόπος ζωής» σημαίνει να αγοράζουμε υπεύθυνα. Να προμηθευόμαστε αυτό που θα καταναλώσουμε, για να χορτάσουμε και να τραφούμε σωστά, όχι για να το πετάξουμε. Σημαίνει να  μάθουμε να προγραμματίζουμε τα γεύματά μας από πριν και να μαγειρεύουμε ό,τι ψωνίσαμε, για να μην πετάμε. Σημαίνει να μην παραγγέλνουμε υπερβολικά στο εστιατόριο για να «χορτάσει το μάτι». Μειώνοντας τη σπατάλη τροφίμων, περιορίζουμε την απώλεια νερού, πόρων, ενέργειας και κόπου.

Θα πρέπει επίσης να σκεφτούμε τι ψωνίζουμε. Το σύγχρονοτραπέζι μας έχει τυριά από τη Γαλλία, σολωμό από τη Σκωτία, σόγια από την Κίνα, μπανάνες από την Κολομβία, σοκολάτες από το Βέλγιο και κρασί από την Αυστραλία. Κι αυτά είναι μερικά, μόνο, παραδείγματα.Καταναλώνουμε υπεύθυνα επιλέγοντας όσο περισσότερο γίνεται τοπικά προϊόντα, βιολογικής καλλιέργειας κατά το δυνατόν. Και της εποχής. Οι παλιοί ήξεραν καλύτερα που έτρωγαν πράγματα της εποχής, που ήταν άλλωστε τα μόνα διαθέσιμα. Τώρα σχεδόν δεν μας απασχολεί αν κάτι είναι της εποχής, αφού μπορούμε να βρούμε τα πάντα όλον τον χρόνο, με ελάχιστες εξαιρέσεις (όπως τα μούσμουλα). Όμως, όταν τρώμε εκτός εποχής χρησιμοποιούμε άπειρους πόρους για να επισπεύσουμε τη ροή των πραγμάτων και να υποκαταστήσουμε τις εποχές. Οι παλιοί δεν έτρωγαν ντομάτες και μελιτζάνες τον χειμώνα, ούτε λάχανα το καλοκαίρι– και είναι καλό να τους ακολουθήσουμε.

Μιλώντας για το φαγητό, ας σκεφτούμε και το πακετάρισμα. Έχετε σκεφτεί πόσα σκουπίδια δημιουργείτε όταν ψωνίζετε στο σούπερ μάρκετλαχανικά και φρούτα συσκευασμένα σε πλαστικό; Σκεφτείτε, για παράδειγμα, εκείνα τα δισκάκια από φελιζόλ που έχουν πάνω τους 4 μήλα τυλιγμένα σφιχτά με πλαστική μεμβράνη. Δεν είναι μόνον που η συσκευασία καταστρατηγεί κάθε έννοια φρεσκάδας, αλλά και που δημιουργεί ένα σωρό απορρίμματα, αφού ούτε το δισκάκι ούτε η μεμβράνη ανακυκλώνονται. Για να μην πω για εκείνο το ένα αμπαλαρισμένο αγγούρι ή την πακεταρισμένη σαλάτα, όπου η συσκευασία είναι σχεδόν ίση με το περιεχόμενο.Οι συσκευασίες και τα περιτυλίγματα είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος των αστικών απορριμμάτων κι από αυτά μόνον ένα μικρό μέρος ανακυκλώνεται, με αποτέλεσμα να καταλήγουν στις χωματερές. Διαλέξτε λαχανικά και φρούτα από τη λαϊκή ή τον μανάβη ή από τα χύμα στο σούπερ μάρκετ και μειώστε σημαντικά το πλαστικό σας αποτύπωμα.

Θα πρέπει να κάνουμε μια ιδιαίτερη αναφορά στο κρέας. Όχι, δεν χρειάζεται απαραίτητα να γίνουμε χορτοφάγοι και βήγκαν για να κάνουμε τη διαφορά. Μπορούμε, όμως, να μειώσουμε την κατανάλωση κρέατος σε μία ή δύο φορές την εβδομάδα, όπως έκαναν παλιά. Θα βοηθήσει εμάς και την υγεία μας, αλλά και το περιβάλλον. Η βιομηχανική παραγωγή κρέατος επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον, καθώς ευθύνεται για περίπου το 15% της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και επηρεάζει το έδαφος και το νερό.Όσο για τα ζώα, ξέρουμε αλλά ξεχνάμε ότι κρατιούνται φυλακισμένα σε πολύ περιορισμένους χώρους, σε τραγικές συνθήκες. Αν θέλετε να συνεχίσετε το κρέας, επιλέξτε ζώα που έχουν μεγαλώσει σε καλύτερες συνθήκες και έχουν ζήσει μια καλύτερη ζωή. Η υιοθέτηση μιας διατροφής με περισσότερα λαχανικά και φρούτα είναι σίγουρα καλύτερη και για εμάς και για το περιβάλλον. Όμως, ακόμα και το να τρώτε κοτόπουλο αντί για μοσχαρίσιο κρέας για έναν χρόνο θα βοηθήσει να μειώσετε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 400 λίτρα, ενώ με ένα μόλις χορτοφαγικό δείπνο την εβδομάδα μπορείτε να γλυτώσετε το αντίστοιχο ενός ταξιδιού 1500 μιλίων, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Το νερό είναι ένας πολύ σημαντικός πόρος και πρέπει να το προστατεύουμε. Χρειάζεται πολλή ενέργεια για να μεταφερθεί από τη λίμνη ή το ποτάμι στο σπίτι μας. Ο σεβασμός στα αποθέματα του νερού είναι απαραίτητος. Κάποιοι από τους τρόπους είναι να κάνουμε μπάνιο για λιγότερη ώρα, να κλείνουμε τη βρύση όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας, να ανακυκλώνουμε το νερό στο σπίτι, αλλά και να συλλέγουμε το νερό της βροχής όσο γίνεται. Εδώ να πούμε μια λέξη και για το εμφιαλωμένο νερό. Έχουμε ξαναπεί ότι το εμφιαλωμένο νερό είναι μια τεράστια αγορά, καθώς είναι το πιο αγαπητό ρόφημα σε όλον τον κόσμο. Στις περισσότερες πόλεις το νερό είναι καλό και πίνεται, όμως μάς έχει μείνει η συνήθεια του εμφιαλωμένου, μια συνήθεια που σχετίζεται με την ευκολία. Η ενέργεια που καταναλώνεται για να παραχθεί, να μεταφερθεί, να συσκευαστεί και να παγώσει ένα μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό είναι 2000 φορές περισσότερη από όση χρειάζεται για να πιούμε νερό της βρύσης στην ίδια ποσότητα. Επίσης, το πλαστικό μπουκάλι χρειάζεται περίπου 450 χρόνια για να διασπαστεί.

Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στον πράσινο τρόπο ζωής είναι οι μετακινήσεις. Θα έχετε ακούσει ότι όλο και περισσότερος κόσμος αρχίζει να μειώνει τα ταξίδια του, όχι μόνο για λόγους κόστους, αλλά και για το περιβάλλον. H οδήγηση και τα αεροπορικά ταξίδια είναι δύο τομείς στους οποίους μπορεί κανείς να κάνει σημαντική διαφορά ακολουθώντας πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Λιγότερα ταξίδια, ορθότερες επιλογές καυσίμων και η ακολούθηση της συντομότερης διαδρομής είναι η φιλικότερη οδός.

Κι ας πάμε στην ενέργεια. Όσο οι συζητήσεις για την ενέργεια φουντώνουν, τόσο πιο πιθανό είναι να έχετε μπερδευτεί κι εσείς (όπως κι εγώ) για το τι είναι το ιδανικό. Το βέβαιο είναι ότι η χαμηλότερη κατανάλωση πόρων είναι ο σωστός δρόμος. Αντικαταστήστε τους λαμπτήρες στο σπίτι και στο γραφείο με LED. Οι λαμπτήρες LED καταναλώνουν 75% λιγότερη ενέργεια για το ίδιο αποτέλεσμα και διαρκούν 25 φορές περισσότερο. Όταν έρθει η ώρα να αλλάξετε τον υπολογιστή σας, επιλέξτε κάποιον με σήμα energystar που χρησιμοποιεί 35-65% λιγότερη ενέργεια -και ιδανικά χαρίστε τον παλιό σας, αντί να τον ανακυκλώσετε. Ξεχάστε το στεγνωτήριο, που είναι μια από τις συσκευές που καταναλώνουν την περισσότερη ενέργεια. Σε μια χώρα με τόση ηλιοφάνεια, η κλασική απλώστρα είναι σίγουρα η καλύτερη επιλογή.

Επίσης, θυμηθείτε ότι πολλές ηλεκτρικές συσκευές, είναι, όπως λέμε, «ενεργειακά βαμπίρ», αφού καταναλώνουν κάποια ενέργεια και όταν δεν τις χρησιμοποιούμε, για να μειώσουν τον χρόνο που χρειάζεται για να «ζεσταθούν» όταν τις χρειαζόμαστε. Και μάς κοστίζουν χρήματα. Τέτοιες είναι συνήθως οι ηλεκτρονικές συσκευές που αφήνουμε στην πρίζα κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως οι επιτραπέζιοι υπολογιστές, οι εκτυπωτές, τα στερεοφωνικά, οι τηλεοράσεις, οι φούρνοι μικροκυμάτων και οι κονσόλες βιντεοπαιχνιδιών. Οτιδήποτε έχει οθόνη, όπως το ρολόι στο φούρνο μικροκυμάτων, επίσης καταναλώνει ενέργεια.  Προσπαθήστε λοιπόν να κλείνετε τις ηλεκτρικές συσκευές τελείως όταν δεν τις χρησιμοποιείτε.

Άφησα για το τέλος κάτι που όλοι γνωρίζουμε, ακόμα κι αν δεν ακολουθούμε πάντα: τη γνωστή τριπλέτα «μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση» -τις βασικές αρχές της διαχείρισης απορριμμάτων ή τα 3Rόπως τα ονομάζουμε (Reduce, Reuse, Recycle). Πώς γίνεται αυτό; Καταρχάς, καταναλώνοντας λιγότερο κι αποφεύγοντας τα περιττά. Σκεφτόμαστε πριν αγοράσουμε ή χρησιμοποιήσουμε κάτι. Κατά δεύτερον, επαναχρησιμοποιώντας. Επιλέγουμε είδη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά, όπως τσάντες για τα ψώνια μας, δικό μας ποτήρι για τον καφέ και μπουκάλι ή θερμός για το νερό. Αυτές οι μικρές κινήσεις, που δεν απαιτούν παρά μια δέσμευση από τη μεριά μας, είναι πολύ σημαντικές για το περιβάλλον. Και απολύτως εφικτές. Τελευταίος σταθμός των 3R είναι η ανακύκλωση, που προστατεύει τους φυσικούς πόρους, μειώνει τη ρύπανση και εξοικονομεί ενέργεια. Με την ανακύκλωση τα απορρίμματα αποκτούν νέα ζωή και νέα χρήση, ενώ εξίσου σημαντικό είναι το οικονομικό όφελος. Η ανακύκλωση δεν είναι δύσκολη, όμως απαιτεί μια δέσμευση από μέρους μας. Να επιλέγουμε, δηλαδή, προϊόντα με ανακυκλώσιμες συσκευασίες, να τα ξεπλένουμε σωστά όπως απαιτείται και να τα οδηγούμε στο σωστό σημείο, στον σωστό κάδο.

Ο πράσινος τρόπος ζωής δεν είναι, λοιπόν, ένα πράγμαμόνον. Δεν είναι μία επιλογή, αλλά ένα παζλ επιλογών που κάνουμε καθημερινά και σταθερά. Από το να επιλέγουμε προϊόντα ως το να καταναλώνουμε λιγότερο και από το να κλείνουμε τη βρύση όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας μέχρι το να σβήνουμε τα φώτα βγαίνοντας από το δωμάτιο, είναι πολλά αυτά που μπορούμε να ακολουθήσουμε πιστά στη ζωή μας. Κανένας μόνος του δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, όμως όσο περισσότερο κάνει ο καθένας μας αυτό που μπορεί, τόσο πιο γρήγορα θα αλλάξουν τα πράγματα.