15 εκατομμύρια τόνοι μικροπλαστικών βρίσκονται στους ωκεανούς

Η ανάλυση των ιζημάτων των ωκεανών σε βάθος μέχρι 3 χιλιόμετρα υποδηλώνει ότι υπάρχουν πάνω από 30 φορές περισσότερα πλαστικά στον πυθμένα των ωκεανών από όσα επιπλέουν στην επιφάνεια. Σε πολλές παράλληλες έρευνες, συμπεριλαμβανομένης εκείνης της αυστραλιανής CSIRO (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation), συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν δείγματα από τον βυθό του ωκεανού. Η CSIPRO πήρε 51 δείγματα από σε έξι απομακρυσμένα σημεία, 300 χιλιόμετρα από τη νότια ακτή της χώρας στον Μεγάλο Αυστραλιανό Κόλπο, και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κάθε γραμμάριο ιζήματος περιείχε κατά μέσο όρο 1,26 πλαστικά σωματίδια με διάμετρο το πολύ 5 χιλιοστά - αποτέλεσμα μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων που σπάνε σε όλο και μικρότερα κομμάτια. Είναι αυτονόητο ότι η εύρεση τέτοιας ποσότητας πλαστικού σε τόσο απομακρυσμένα σημεία της ανοιχτής θάλασσας και σε τέτοια βάθη υποδεικνύει ότι το απέραντο γαλάζιο έχει γίνει χωματερή. Κάθε χρόνο φαίνεται πως καταλήγουν στους ωκεανούς περίπου 8,5 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού, ενώ, σύμφωνα με το περιοδικό “Science”, 250.000 τόνοι πλαστικού επιπλέουν στην επιφάνεια. Αλλά, η μεγαλύτερη ποσότητα των πλαστικών συσσωρεύεται στις ακτές και παγιδεύονται στη στεριά.

Τα πλαστικά απορρίμματα και τα ποσοστά ανακύκλωσης

Όπως είναι γνωστό, το πλαστικό είναι ένα από τα πιο ανθεκτικά προϊόντα που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος: μπορεί να χρειαστούν χιλιάδες χρόνια για να διασπαστεί και όταν διασπάται σκορπίζει «μικροπλαστικά», τα οποία είναι συχνά πιο επιβλαβή για την υγεία και το φυσικό περιβάλλον από άλλα είδη πλαστικού.

Το 2021-22 παράχθηκαν 839.961.218.924 κιλά πλαστικών απορριμμάτων. Σε λίγο περισσότερο από 10 χρόνια, πιστεύεται ότι αυτός ο αριθμός θα έχει διπλασιαστεί κυρίως επειδή από τα πλαστικά απόβλητα που παράγονται ετησίως περίπου τα μισά είναι μιας χρήσης. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, τη χώρα που αναλογικά με τον πληθυσμό της επιβαρύνει περισσότερο τον πλανήτη με καταναλωτικά απόβλητα, πετιούνται ετησίως στα σκουπίδια 1 δισεκατομμύριο πλαστικές οδοντόβουρτσες και 2 δισεκατομμύρια πλαστικά ξυραφάκια. Οι Αμερικανοί πετάνε περίπου 185 κιλά πλαστικά ανά άτομο τον χρόνο.

Παρά την ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, την τελευταία δεκαετία ο κόσμος έχουν παραχθεί περισσότερα πλαστικά προϊόντα από ό,τι ολόκληρο τον προηγούμενο αιώνα - το 2020, δημιουργήσαμε 900% περισσότερα πλαστικά προϊόντα από ό,τι το 1980. Από αυτά μόνο το 10% ανακυκλώνονται, ενώ ένα ίσο ποσοστό αποτεφρώνεται, πράγμα που έχει επιζήμιες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Είναι εντυπωσιακό ότι σχεδόν το 100% των πλαστικών που έχει δημιουργήσει ποτέ η ανθρωπότητα εξακολουθούν να υπάρχουν με τη μία ή την άλλη μορφή: τα μικροπλαστικά εμφανίζονται και σε απροσδόκητα μέρη, όπως το αλάτι, το νερό της βρύσης και η μπίρα.

Τα πλαστικά και μικροπλαστικά στους ωκεανούς 

Μετρήσεις του 2022 έδωσαν τα εξής αποτελέσματα: αυτή τη στιγμή στους ωκεανούς υπάρχουν περίπου 50-75 τρισεκατομμύρια κομμάτια πλαστικού και μικροπλαστικών, ενώ περίπου 300 εκατομμύρια κιλά πλαστικής ρύπανσης επιπλέουν στην επιφάνεια. Μόνο το 1% του συνόλου της πλαστικής ρύπανσης στους ωκεανούς βρίσκεται στην επιφάνεια, ενώ το 99% παραμένει κάτω από την επιφάνεια. Η ποσότητα πλαστικού που εισέρχεται στους ωκεανούς ετησίως ισοδυναμεί σε βάρος με περισσότερα από 26.000 αεροσκάφη Boeing 747. Για πάρουμε μια πιο ξεκάθαρη ιδέα, ένα ολόκληρο φορτηγό με σκουπίδια μπαίνει στον ωκεανό κάθε λεπτό.

Το 60-95% των απορριμμάτων στους ωκεανούς είναι πλαστικά απόβλητα, το 20% των οποίων προέρχεται από θαλάσσιες δραστηριότητες, όπως η εμπορική αλιεία. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα μεγάλο πλωτό νησί σκουπιδιών στον Ειρηνικό Ωκεανό, το γνωστό Great Pacific Garbage Patch, που έχει έκταση μεγαλύτερη από την πολιτεία του Τέξας. Το Great Pacific Garbage Patch είναι τόσο πυκνό που εμποδίζει το ηλιακό φως, οδηγώντας στον θάνατο τη θαλάσσια ζωή.

Πλαστικό έχει βρεθεί μέχρι και σε βάθος 11 χιλιομέτρων, Κάθε χρόνο, 1 εκατομμύριο θαλασσοπούλια πεθαίνουν από πλαστική ρύπανση: στο στομάχι τους ανιχνεύεται πλαστικό. Από τα μωρά θαλάσσιας χελώνας που βρέθηκαν νεκρά τις τελευταίες δεκαετίες, όλα είχαν πλαστικό κάποιας μορφής στο στομάχι τους. Οι θαλάσσιες χελώνες μπερδεύουν τις πλαστικές σακούλες με τις μέδουσες, που είναι ένα από τα αγαπημένα τους φαγητά. Εξάλλου, η κατανάλωση πλαστικών έχει ως αποτέλεσμα τα ζώα να πεθαίνουν από την πείνα λόγω ανικανότητας να φάνε ή λόγω απόφραξης των οργάνων τους που προκαλεί το πλαστικό. Υπολογίζεται ότι στον Βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό, τα ψάρια καταναλώνουν μεταξύ 24-48 εκατομμύρια κιλά πλαστικού κάθε χρόνο.

Αν και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τα πλαστικά καλαμάκια έχουν καταργηθεί, αυτή τη στιγμή υπάρχουν 8,3 δισεκατομμύρια πλαστικά καλαμάκια σε παραλίες σε όλο τον κόσμο - τα 7 εκατομμύρια από αυτά βρίσκονται στις παραλίες των Ηνωμένων Πολιτειών όπου οι καταναλωτές πετάνε 138 δισεκατομμύρια πλαστικά καλαμάκια ετησίως. Επίσης, ένα εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι υπάρχουν περίπου 66 φορές περισσότερα πλαστικά μπουκάλια στον πλανήτη από ό,τι άνθρωποι: μεγάλη πληγή είναι τα μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού - 35 δισεκατομμύρια από δαύτα πετιούνται ετησίως στα σκουπίδια αντί να ανακυκλωθούν. Στη ρύπανση προστίθενται τα καπάκια μπουκαλιών και οι πλαστικές τους ετικέτες. Τέλος, χρησιμοποιούνται ετησίως 500 δισεκατομμύρια έως 1 τρισεκατομμύριο πλαστικές σακούλες: και παρότι ο μέσος χρόνος χρήσης μιας πλαστικής σακούλας είναι 12-15 λεπτά, ο μέσος χρόνος που χρειάζεται για να διασπαστεί μια πλαστική σακούλα είναι από 20 μέχρι 1.000 χρόνια.

Τι κάνουμε για να σταματήσει τη ρύπανση των ωκεανών από πλαστικό; Κάνουμε κάποιες προσπάθειες για την ανακύκλωση και για την απαγόρευση πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Οι ασιατικές χώρες ευθύνονται για το 50% περίπου της πλαστικής ρύπανσης στους ωκεανούς (με την Κίνα στην πρώτη θέση), οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και το Μεξικό για το 20% και η Ευρώπη για το 19%. Από το 2020, 127 χώρες έχουν εγκρίνει νομοθεσία που ρυθμίζει τη χρήση και την κατασκευή πλαστικών μιας χρήσης, όπως πλαστικές σακούλες και μαχαιροπήρουνα. Η Ινδία σχεδιάζει να απαγορεύσει τη χρήση και την κατασκευή όλων των πλαστικών μιας χρήσης μέχρι το 2022.

Το 2015, ο καθαρισμός ακτών του Ocean Conservancy είχε ως αποτέλεσμα να αφαιρεθούν 9 εκατομμύρια κιλά σκουπιδιών από τις παραλίες. Από τα σκουπίδια που απομακρύνθηκαν, 7 από τα 10 αντικείμενα που συλλέγονταν ήταν πλαστικά: καπάκια, σακούλες, περιτυλίγματα τροφίμων, μπουκάλια και καλαμάκια. Αλλά όσο τρομερές κι αν είναι αυτές οι στατιστικές, υπάρχει ελπίδα. Κάθε άτομο στον πλανήτη είναι ικανό να συμβάλει στη μείωση της ποσότητας πλαστικού που εισέρχεται στους ωκεανούς και στις χωματερές. Ακόμη και μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά όταν εκατομμύρια άνθρωποι αρχίσουν να κάνουν αυτές τις μικρές αλλαγές. Μπορούμε να επαναχρησιμοποιούμε οικολογικές τσάντες αγορών, από φυσικά υλικά, όπως η κάνναβη και η γιούτα· να επιλέγουμε βιοδιασπώμενα προϊόντα, ειδικά όταν πρόκειται για πράγματα καθημερινής χρήσεως όπως οδοντόβουρτσες, γάντια κουζίνας, είδη καθαρισμού και είδη προσωπικής υγιεινής. Μπορούμε να πίνουμε νερό βρύσης και χρησιμοποιούμε τα δικά μας μπουκάλια ή φλιτζάνια αντί για τα πλαστικά μπουκάλια και τα ποτήρια μιας χρήσης· να επιλέγουμε χύμα φρέσκα προϊόντα αντί για συσκευασμένα· να αγοράζουμε προϊόντα σε χάρτινη ή χαρτονένια συσκευασία αντί για πλαστική συσκευασία· να χρησιμοποιούμε αντικείμενα από χαρτί, κερί μέλισσας, σιλικόνη, γυαλί - γενικά, πρέπει να δημιουργούμε όσο λιγότερα πλαστικά σκουπίδια μπορούμε.