Σώστε τον αρχαιολογικό χώρο της Μπρέξιζας

Το Βατερλώ είναι μια μικρή πόλη του Βελγίου, λίγο έξω από τις Βρυξέλλες. Δεν έχει καμία ιδιαίτερη ομορφιά αλλά, επειδή είναι γνωστό από την ομώνυμη μάχη, είναι πόλος έλξης για εκατοντάδες επισκέπτες. Στην περιοχή κυριαρχεί ένα επιβλητικό μνημείο που είναι ένας τεχνητός λόφος, ο «Λόφος του Λιονταριού» όπως λέγεται, και ένα σύγχρονο μουσείο. Όταν επισκέφτηκα το Βατερλώ, οι συγκρίσεις ήταν αναπόφευκτες. Η ιστορία του Μαραθώνα, η φυσική ομορφιά του Μαραθώνα, οι υδροβιότοποι, τα πουλιά… και η εγκατάλειψη. Χαμένη στου μυαλού τα αυλάκια η ανάμνηση, ανασύρθηκε σήμερα, στη συνέντευξη τύπου του Συλλόγου Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Μαραθώνα και στον αγώνα που δίνουν για να αποτρέψουν το έγκλημα της μετατροπής του αρχαιολογικού χώρου της Μπρέξιζας σε σκουπιδότοπο. 

«Η περιοχή της Μπρέξιζας βρίσκεται στα σύνορα της Νέας Μάκρης και του Μαραθώνα. Στο παλιό έλος. Εκεί που το 490 π.Χ. οι Αρχαίοι Έλληνες με τις μικρές δυνάμεις τους μεν αλλά με το ιδιοφυές πνεύμα τους δε, εγκλώβισαν τους Πέρσες στη φυσική παγίδα του "Μεγάλου Έλους" του Μαραθώνα και τους νίκησαν» θα πει ο Πρόεδρος του Συλλόγου, Αρχαιολόγος και τ. Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Dr. Martin Kreeb. 

Δεν είναι όμως μόνο η Μάχη του Μαραθώνα που κάνει την περιοχή μοναδική. Δεν είναι ότι οι Έλληνες είχαν στρατοπεδεύσει κοντά στο «Μικρό Έλος» που βρίσκεται σήμερα η Μπρέξιζα. Είναι ότι εκεί, στη Μπρέξιζα, σώζεται ο μοναδικός Αιγυπτιακός Ναός της Θεάς Ίσιδας, που κατασκευάστηκε το 2ο μ.Χ. αιώνα, από τον Ηρώδη τον Αττικό. «Ένα μνημείο γνωστό στη διεθνή επιστημονική κοινότητα» λέει ο Dr. Kreeb. Εκεί δίπλα στα λείψανα της αρχαιότητας, δίπλα στα απομεινάρια των πολυτελών λουτρών, τόνοι από αδρανή υλικά βεβηλώνουν τη μνήμη των νεκρών. Αυτών που έζησαν, προστάτεψαν και δημιούργησαν στο παρελθόν. Και τα καμένα ελαστικά δηλητηριάζουν τις ζωές των σημερινών ανθρώπων και αυτών που θα γεννηθούν στο μέλλον. Αυτών που δεν θα προλάβουν να δουν αυτό το μοναδικό εργαστήρι της Φύσης και του Πολιτισμού. Αυτόν τον υγρότοπο που παρά την υποβάθμιση που έχει υποστεί, εξακολουθεί να είναι ζωντανός και λειτουργικός. Δεν θα δουν τα πουλιά που φιλοξενεί, δεν θα δουν πώς προστάτευε τη ζωή.

Η σύγχρονη Ελλάδα

Κάποιοι φωστήρες το 1950 παραχώρησαν στην ιστορική περιοχή μια έκταση 225.299 τετραγωνικών μέτρων, για να γίνει η αμερικάνικη βάση. Όταν το 1990 η βάση έκλεισε και ο χώρος περιήλθε στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, το Υπουργείο Πολιτισμού καθόρισε ζώνες προστασίας του αρχαιολογικού χώρου, ενώ παράλληλα η περιοχή χαρακτηρίστηκε «παράκτιο έλος» και Υγρότοπος Α’ Προτεραιότητας. Αυτά όμως δεν ήταν αρκετά για να τη σώσουν.

Από τη συνολική έκταση το Δημόσιο το 1999 παραχώρησε στον Δήμο Ν. Μάκρης τη χρήση 29.046 τετραγωνικών μέτρων αποκλειστικά για πολιτιστικούς σκοπούς. «Κάπου εκεί όμως σταματά κάθε έννοια πολιτισμού», όπως χαρακτηριστικά λένε οι κάτοικοι, αφού η υπόλοιπη έκταση μετατράπηκε σε χωματερή. «Από το 1997 έως το 2009 ο Δήμος Νέας Μάκρης και ιδιώτες εναπόθεσαν στα υπόλοιπα περίπου 160 στρέμματα, 85.000 τόνους μπάζων, τα οποία σήμερα σχηματίζουν ένα μικρό λόφο ύψους 5 μέτρων, μετατρέποντας το μέρος σε χωματερή» λέει ο Dr. Kreeb.

Το 2008 ο Δήμος υποχρεώθηκε να κλείσει τη χωματερή και να δρομολογήσει την αποκατάστασή της. Ωστόσο η αποκατάσταση δεν έγινε, με αποτέλεσμα το 2014 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει πρόστιμο 40.000 ευρώ ανά εξάμηνο στην Ελλάδα.

Ο Δήμος έχει μια μελέτη αποκατάστασης του ΧΑΔΑ αλλά μιλάει για παραμονή 55.000 κυβικών μέτρων υλικών υποστηρίζοντας την άποψη της φυσικής αποκατάστασης του ΧΑΔΑ, από τη φυσική βλάστηση που αναπτύχθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Ωστόσο με την άποψη αυτή δεν συμφωνούν ούτε οι πολίτες αλλά ούτε και η Πολιτεία, αφού μπορεί η βλάστηση που έχει αναπτυχθεί στον χώρο να μπορεί να καλύψει μια ποσότητα των απορριμμάτων, ωστόσο «ο όγκος αυτών των σκουπιδιών, περίπου 84.604,32 τόνοι, δεν θα μπορέσουν σε καμία περίπτωση να αφομοιωθούν από το φυσικό περιβάλλον ενός υγροτόπου» επισημαίνει σε έγγραφό της η Εφορία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής που ζητά την άμεση επίλυση του θέματος της αποκατάστασης.

Την οριστική επίλυση του θέματος ζητούν μετ’ επιτάσεως και οι κάτοικοι. Ζητούν την απομάκρυνση «όλων των εν μέρει επικίνδυνων, μπάζων» και την «αποκατάσταση του έλους, με μονοπάτια διδακτικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα αλλά και ευρύτερα αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος». Ζητούν την αποκατάσταση για τα παιδιά τους, για τους ίδιους αλλά και για όλους τους επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου.

«Θεωρούμε ότι το σημείο αυτό είναι μοναδικής αρχαιολογικής και πολιτιστικής αξίας αφού είναι το μοναδικό σημείο στην Ελλάδα όπου συναντώνται οι δυο μεγάλοι πολιτισμοί της Μεσογείου. Ο Ελληνικός και ο Αιγυπτιακός» θα πει ο κ. Κωνσταντίνος Διάκος, νομικός σύμβουλος των πολιτών. Ο κύριος Διάκος μας έδωσε τη πληροφορία ότι το Μορφωτικό Γραφείο της Αιγύπτου στην Ελλάδα ενδιαφέρεται να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία ενός Οικομουσείου. Ενός μουσείου που θα συνδυάζει τον ιστορικό και περιβαλλοντικό χαρακτήρα της περιοχής. Προϋπόθεση να φύγουν τα μπάζα. Ίδωμεν.