Έρευνα διαΝΕΟσις: Οι συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα

Τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό, την πρωτογενή παραγωγή και τη ζωή στις πόλεις στις αμέσως επόμενες δεκαετίες μελετά εκτενώς μία ερευνητική ομάδα υπό τον συντονισμό του, Κώστα Καρτάλη, Καθηγητής στον Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Γιατί αλλάζει το κλίμα; Ποια είναι η Ελλάδα του κοντινού μέλλοντος; Ποιες είναι οι συνέπειες στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα; Πώς επηρεάζει και θα επηρεάσει η Κλιματική Αλλαγή τις πόλεις στη χώρα μας; Ποιες είναι οι φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον ελληνικό τουρισμό;

«Το ότι η κλιματική αλλαγή έχει ήδη σημαντικές και δραματικές συνέπειες στις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο δεν είναι κάτι που να χρειάζεται μεγάλη έρευνα για να τεκμηριωθεί. Το “φαινόμενο του θερμοκηπίου” είναι γνωστό και καλά κατανοημένο από τη δεκαετία του 1960, ενώ η παγκόσμια επιστημονική επιτροπή που συστάθηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για να παρακολουθεί το φαινόμενο (η “Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος” ή IPCC) λειτουργεί από το 1988. Παρόλα αυτά, δεν έχει γίνει ακόμα ευρέως και πλήρως κατανοητό το τι θα σημαίνει η γρήγορη υπερθέρμανση του πλανήτη τις επόμενες δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια η διαΝΕΟσις έχει αναπτύξει μια έντονη δραστηριότητα για το θέμα, δημοσιεύοντας μία μεγάλη έρευνα και μια σειρά από άλλα κείμενα και, επιπλέον, διοργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε πολυάριθμες εκδηλώσεις με στόχο να γίνουν καλύτερα κατανοητές και εύληπτες όλες οι πτυχές του φαινομένου και, κυρίως, οι συνέπειες που θα έχει στο κοντινό μας μέλλον. Στην έρευνα του 2017, μια ομάδα ερευνητών με συντονιστή τον καθηγητή του ΕΚΠΑ Κώστα Καρτάλη ανέλυσε με λεπτομέρεια τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής σε 53 περιοχές της Ελλάδας, χωρίζοντας όλη την επικράτεια σε “τετράγωνα” πλευράς 50 χιλιομέτρων. Οι ερευνητές στη συνέχεια προχώρησαν στην ανάλυση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής σε κάθε μία από αυτές τις περιοχές για τα μέσα του αιώνα και στη συνέχεια περίγραψαν το τι θα σημαίνουν αυτές οι συνέπειες για διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Τα ευρήματα είχαν μεγάλο ενδιαφέρον» σημειώνει ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος, editorial director της διαΝΕΟσις.

«Στη νέα τους έρευνα, η ομάδα του κ. Καρτάλη πηγαίνει την ανάλυση σε επόμενο επίπεδο: αυτή τη φορά χώρισαν την επικράτεια σε τετράγωνα πλευράς 12,5x12,5 χιλιομέτρων, δηλαδή σε περίπου 850 διαφορετικές περιοχές. Στη συνέχεια πήραν τρία από τα σενάρια που έχει διαμορφώσει ο IPCC για το πώς θα εξελιχθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο μέλλον, και εξέτασαν τι θα σημαίνουν αυτές οι αλλαγές για 21 διαφορετικούς κλιματικούς δείκτες σε κάθε μία από εκείνες τις 850 περιοχές της χώρας για κάθε ένα από αυτά τα σενάρια και, μάλιστα, για δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους: την 20ετία 2026-2045 και την εικοσαετία 2046-2065. Με αυτή την ανάλυση κατέγραψαν για πρώτη φορά για αυτό το σετ των κλιματικών παραμέτρων και δεικτών και τον συνδυασμό των κλιματικών μοντέλων, τις πιο ακριβείς εκτιμήσεις που είναι διαθέσιμες για τις κλιματικές συνθήκες στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες, ανάλογα με το αν η ανθρωπότητα θα καταφέρει να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ή όχι. Στη συνέχεια, οι ερευνητές αξιολογούν ακριβώς το τι σημαίνει η επικράτηση τέτοιων συνθηκών για τρεις κλάδους της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας: τον πρωτογενή τομέα, τον τουρισμό και τη ζωή στις πόλεις, προτείνοντας λύσεις πολιτικής για κάθε περίπτωση. Επιπλέον, καταγράφουν την κατάσταση στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών, τις γενικότερες οριζόντιες λύσεις που χρειάζεται το θεσμικό πλαίσιο της χώρας για να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες, ενώ περιγράφουν και μια εικόνα για τις εκπομπές ανά κάτοικο, δίνοντάς μας μια ένδειξη για το πόσο συνεισφέρει η καθεμία και ο καθένας από εμάς στο πρόβλημα» τονίζεται στην παρουσίαση της έρευνας «Ενσωματώνοντας την κλιματική αλλαγή στον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού μοντέλου της Ελλάδας», την οποία εκπονούν οι Χάρης Κοκκώσης, Ομότιμος Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Περιβάλλοντος και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Φιλιππόπουλος, Φυσικός, Ερευνητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αναστάσιος Πολύδωρος, Φυσικός, Ερευνητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Καλλιρόη Λάππα, Ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, και Θάλεια Μαυράκου, Φυσικός, Ερευνήτρια στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Στη συντριπτική πλειοψηφία των κλιματικών παραμέτρων και γεωγραφικών περιοχών που εξετάζονται, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα είναι αρνητικές, αν και δεν είναι πάντα της ίδιας έντασης και δεν αποτυπώνονται ισότιμα σε όλες τις παραμέτρους ή τις περιοχές της χώρας. Η μέση θερμοκρασία στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας την περίοδο 1971-2000, για παράδειγμα, ήταν 15,6 βαθμοί Κελσίου. Αυτός ο αριθμός από μόνος του δεν μας λέει πολλά. Ωστόσο, η μεταβολή που προβλέπεται από όλα τα σενάρια είναι που πρέπει να μας απασχολεί -θα φτάσει γύρω στους 17 βαθμούς σύμφωνα με τα καλύτερα σενάρια, αλλά θα αγγίξει τους 18 αν ισχύσει το “χειρότερο”» διαπιστώνεται στην ενότητα για την «Ελλάδα του Κοντινού Μέλλοντος».

«Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μέχρι το 2050 οι ημέρες με καύσωνα στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά 15-20 ημέρες ετησίως, η βροχόπτωση θα μειωθεί από 10% έως 30%, οι ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς θα αυξηθούν από 15% έως και 70% και τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι πολύ πιο συχνά» αναφέρεται.

Ένα ενδιαφέρον εύρημα που σίγουρα κάποιοι δεν θα περίμεναν να διαβάσουν σε μια τέτοια έρευνα: οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στον πρωτογενή τομέα δεν είναι μόνο αρνητικές. Για παράδειγμα, όπως αναφέρουν οι ερευνητές σε όλες τις περιπτώσεις και για πολλές καλλιέργειες η βλαστική περίοδος θα επιμηκυνθεί. Σε κάποιες περιοχές θα διευρυνθεί ή θα αλλάξει η δυνατότητα ανάπτυξης κάποιων καλλιεργειών (οι αυξημένες θερμοκρασίες γενικά ωφελούν το βαμβάκι). Περιοχές που έως τώρα ήταν ακατάλληλες για την καλλιέργεια συγκεκριμένων ποικιλιών κρασιού, τώρα θα γίνουν κατάλληλες. «Η εκτιμώμενη αύξηση της βλαστικής περιόδου διαμορφώνει ευνοϊκότερες συνθήκες καλλιέργειας σε όλη την Ελλάδα», γράφουν οι ερευνητές» ενώ είναι πιθανόν ότι θα αυξηθούν οι περιοχές που θα είναι κατάλληλες για καλλιέργεια». Επιπλέον, σε όλα τα σενάρια μειώνεται ο κίνδυνος καταστροφής καλλιεργειών από παγετό.

Όσον αφορά στο φαινόμενο της «Αστικής Θερμικής Νησίδα», την αυξημένη θερμοκρασία του αέρα στις πόλεις σε σχέση με άλλες κοντινές περιαστικές περιοχές, εκτιμάται  πως το επόμενο διάστημα θα αυξηθούν τα «θερμά επεισόδια» σε όλη την Ελλάδα και πως η μέση θερμοκρασία θα αυξηθεί παντού, αλλά περισσότερο στην Πάτρα, την Καλαμάτα και την Αθήνα.

Διαβάστε αναλυτικά τα ευρήματα και την παρουσίαση της έρευνας από τη διαΝΕΟσις