Όταν η ψυχολογία συναντά τη δύναμη της φύσης

Είμαστε τεχνολογικά προηγμένοι αλλά συναισθηματικά καθυστερημένοι. Φτωχοί. Και αυτό συμβαίνει γιατί απομακρυνθήκαμε από τον κόσμο γύρω μας. Απομακρυνθήκαμε από τη φύση και τα ζώα. Απομακρυνθήκαμε ακόμη και από τους ίδιους τους ανθρώπους. Πιστέψαμε ότι κάποιοι είμαστε ανώτεροι από κάποιους άλλους και όλοι μαζί ανώτεροι από τη φύση. Και τώρα πληρώνουμε το τίμημα. Καύσωνες, πλημμύρες, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και τυφώνες μάς εξολοθρεύουν υπαρξιακά. Οργή, μίσος και ανταγωνισμός μάς εξολοθρεύουν ψυχικά. Στην εποχή μας η κατάθλιψη θριαμβεύει. Θριαμβεύει επειδή ξεχάσαμε να συνυπάρχουμε, να συνδεόμαστε, να ζούμε αρμονικά. Με τους ανθρώπους, τα ζώα και τη φύση.

«Η οικολογία απέτυχε να πείσει τους ανθρώπους να προστατέψουν το περιβάλλον και η ψυχολογία απέτυχε να μειώσει τις ψυχικές ασθένειες», λέει η Κλειώ Αποστολάκη, κλινική ψυχολόγος με ειδίκευση στην οικοψυχολογία. Στην επιστήμη εκείνη που προσπαθεί να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε αυτά που οι πρόγονοί μας γνώριζαν. Ότι η θέση μας στον κόσμο δεν είναι πάνω αλλά δίπλα. Δίπλα στη φύση που μας διδάσκει με τη σοφία της. Που μας διδάσκει τη συνύπαρξη. «Η γνώση για την οικολογία δεν είναι καινούργια είναι αποτυπωμένη στο DNA μας και όταν ερχόμαστε στο κόσμο το γνωρίζουμε» λέει η Κλειώ που είναι και η Ιδρύτρια της Ελληνικής Εταιρείας Οικοψυχολογίας και Ενιαίας Υγείας και τις επόμενες μέρες μαζί με τους συνεργάτες της θα μας δείξει τον δρόμο για να ξεκλειδώσουμε τις μνήμες της προέλευσής μας.

Η Ιδρύτρια της Οικοψυχολογίας στην Ελλάδα, Κλειώ Αποστολάκη

Ένα ταξίδι εφήμνησης

Το νησί της Καλυψώς, τη Γαύδο, στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης επέλεξαν η Κλειώ Αποστολάκη και η συνεργάτιδά της, η Ψυχολόγος Βίβιαν Καραβάνου, για να υλοποιήσουν το βιωματικό εργαστήριο Οικοψυχολογίας και Οικοθεραπείας.

«Η Γαύδος δεν επιλέχτηκε τυχαία. Είναι ένα νησί ελευθερίας. Ένα νησί που έχει διατηρήσει όσο κανένα άλλο την αυθεντική του φύση, με την πρωτόγνωρη ενέργεια που νιώθεις από την πρώτη στιγμή που βρίσκεσαι εδώ» λέει η Βίβιαν Καραβάνου, που είναι και η εισηγήτρια των σεμιναρίων ενσυνειδητότητας.

Η Κλειώ και η Βίβιαν έγιναν οι οδηγοί μας σε αυτό το ταξίδι εφήμνησης και αφύπνησης. Σε αυτό το ταξίδι αναγέννησης. «Η φύση και τα δέντρα είναι ο θεραπευτής. Εμείς γινόμαστε οι οδηγοί σας στο δικό σας ταξίδι. Όχι πως θα πάτε αλλά με ποιο τρόπο θα πάτε», θα πει η Κλειώ στο καλωσόρισμα της ομάδας. Μιας ομάδας ετερόκλιτων ανθρώπων με ένα κοινό σκοπό. Να ξεφύγουν από τη δυσάρεστη κατάσταση της αιχμαλωσίας του covid και να νιώσουν ελεύθεροι. Πραγματικά ελεύθεροι. Ανθρώπων που είχαν διάθεση να μην είναι επικριτικοί, να μην είναι ανταγωνιστικοί αλλά να συνδεθούν με το περιβάλλον και τους άλλους ανθρώπους και να δεχτούν την ελευθερία που το μέρος τους πρόσφερε. Να ανοιχτούν στη ζωή. Σε αυτό το ταξίδι η Κλειώ και η Βίβιαν αποδείχτηκαν εξαιρετικοί οδηγοί.

Στα μονοπάτια της Γαύδου

«Η ζωή μας είναι κυκλική όχι γραμμική, γι’ αυτό πρέπει να αλληλεπιδράσουμε με το νησί. Να πάρουμε και να δώσουμε», θα πει η Κλειώ εξηγώντας ότι το δίκτυο των ανθρώπων θα πρέπει να ενωθεί με το δίκτυο του νησιού, «διαφορετικά θα είναι αρπαγή και η αρπαγή έχει βία, έχει εκμετάλλευση» συμπληρώνει θέτοντας τους κανόνες της ομάδας. «Εχεμύθεια, καμία κριτική στα λεγόμενα του άλλου και αποδοχή, που είναι το βασικό στοιχείο που μας προσφέρει η φύση» εξηγεί η Κλειώ.

Υπό τους ήχους χαλαρωτικής μουσικής η Αθηνά γίνεται άνεμος και η Βασιλική Βιοποικιλότητα. Η Βάσω Βύσσινο και η Βίβιαν Βιοφιλία. Η Εβελίνα Ελιά και και η Ελένη Ελευθερία. Η Ελίζα Ελάφι και η Θούλη Θάμνος. Η Ιωάννα Ιππόκαμπος και η άλλη Ιωάννα Ιπποπόταμος. Η Κρίστυ Καταστροφή, φυσική καταστροφή, και η Κλειώ Κοχύλι. Η Μαρία Μοσχολούλουδο και η Μαρίνα Μεσόγειος. Ο Νίκος Νερό και ο άλλος Νίκος Ντολμάς. Η Σίσσυ Σύννεφο και ο Χρυσόστομος Χώμα.

Τα τζιτζίκια έχουν σταματήσει, μας ακούνε, το νιώθουμε, και όταν οι συστάσεις τελειώνουν ξαναπιάνουν το τραγούδι τους.

«Έχουμε έρθει όλοι από το δικό μας κόσμο, από το δικό μας κύκλο, οπότε πρέπει να γειωθούμε και να ζήσουμε το εδώ και τώρα» λέει η Κλειώ και μας προτρέπει να είμαστε εκεί. Όχι μόνο με το σώμα μας αλλά και με τη σκέψη μας, το μυαλό μας. Μας προτρέπει με τα καινούργια μας ονόματα να γίνουμε μέρος της φύσης και να ζητάμε για κάθε τι που κάνουμε, για καθετί που παίρνουμε, την άδεια της. Μας καλεί σε μια νοητική περιήγηση στην ιστορία της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντος. Μια περιήγηση που θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε τι παραλάβαμε από τους προγόνους μας και τι θα αφήσουμε στους απογόνους μας.

Σύνδεση με τον πρωτόγονο εαυτό μας

Όπως είπε η Κλειώ γεννιόμαστε γνωρίζοντας τη φύση μας. Την προέλευση μας. Ωστόσο στη πορεία, αυτή τη δεξιότητα τη χάνουμε. Ντυνόμαστε κουστούμια των ρόλων που η κοινωνία επιτάσσει και μέσα σε αυτά διαμορφώνουμε τον εαυτό μας. Τις συνειδήσεις μας, τα πιστεύω μας. «Πετάμε τα ρούχα μας και μαζί πετάμε κι άλλα», λέει η Κλειώ και μας προτρέπει να έρθουμε σε επαφή με τον πρωτόγονο εαυτό μας. Αυτόν που ρέει ανάλογα με τις καταστάσεις, που διαμορφώνεται από τις συνθήκες, που είναι αποδεκτός όπως και να είναι. Αυτόν που απορρίψαμε με τον πολιτισμό και τις συμβάσεις.

Μέσα από τη βιωματική άσκηση στην άγρια παραλία του Ποταμού στη Γαύδο, παρατηρήσαμε τον εαυτό μας, διεισδύσαμε στις σκέψεις μας και επιτρέψαμε στον εαυτό να αντικρίσει τη σοκαριστική αλήθεια της φύσης, του πρωτόγονου εαυτού και του μυαλού μας χωρίς να πανικοβληθούμε. Νιώσαμε ευτυχία, χαρά, σιγουριά και ασφάλεια. Ζήσαμε την προσωπική μας εμπειρία, την εμπειρία του αρχέγονου εαυτού μας. Μυηθήκαμε με τον άργιλο στον πρωτόγονο εαυτό μας, εξοριστήκαμε τα λεπτά της περισυλλογής στην ατομικότητα μας, πεθάναμε και θρηνήσαμε με μια κραυγή. Σπάσαμε τις συμβάσεις, τους καθωσπρεπισμούς, τα πρέπει. Ξαναγεννηθήκαμε και είδαμε την αναγέννηση μας μέσα από  το είδωλο μας στο καθρέφτη.

Μέσα στο περιβάλλον του Ποταμού με τις πολύ στοχευμένες οδηγίες της Κλειώς και της Βίβιαν ενεργοποιήσαμε τις καλύτερες συμπεριφορές μας και κάτω από τον πιο μεγάλο και αρχαίο κέδρο στη παραλία του Αϊ- Γιάννη κάναμε τη μετάβαση και περάσαμε από το εγώ στο εμείς. «Στο εμείς που βρίσκεται η καρδιά και η ζωή» όπως θα πει ο Νίκος.

[Η έντονη βίωση της εμπειρίας ήταν ότι είμαστε ομάδα. Δεν με ενδιέφερε να έχω τον έλεγχο του εαυτού μου, ένιωθα τη σιγουριά της ομάδας- αγέλης» λέει η Βάλια, αναδεικνύοντας τη δύναμη των αισθήσεων. Των αισθήσεων που απολέσαμε μαζί με τόσα άλλα, ακολουθώντας τις οδηγίες που μας δόθηκαν για μια ασφαλή ζωή, μέχρι που στο τέλος χάσαμε την ίδια τη ζωή.

Η αφύπνιση

Με τη βοήθεια της Ελίζας ακολουθήσαμε τις ρίζες των κέδρων και νιώσαμε την ψευδαίσθηση της ασφάλειας που μας έμαθαν από παιδιά ότι βρίσκεται στην απομόνωση μας από τους άλλους ανθρώπους. Της ασφάλειας που νομίζουμε ότι θα βρούμε μέσα στο στενό πλαίσιο της οικογένειας, της γειτονιάς, της πόλης και του έθνους. «Ο κέδρος έχει συσχετιστεί με τον πολιτισμό και την ανθεκτικότητα. Με την μακροβιότητα» θα πει η Ελίζα στην άσκηση σύνδεσης μας με το κέδρο. Με το δέντρο που μας πρόσφερε τη σκιά του, τη δροσιά του, το δέντρο που μας πρόσφερε καβάντζες για να στήσουμε τις σκηνές μας. «Η ιστορία αυτού του τόπου είναι γραμμένη στο ριζικό σύστημα αυτού του δέντρου» λέει η Βίβιαν που έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το ζωντανό αυτό δέντρο. Το ριζικό σύστημα του δέντρου μας δείχνει τι σημαίνει δίκτυο. Τι σημαίνει σύνδεση. Ο κέδρος μας βοήθησε να αφυπνίσουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το κόσμο. Μας βοήθησε να αφυπνίσουμε τις αισθήσεις μας και τη συνείδηση μας. «Είμαστε όλοι ενωμένοι όπως είναι και οι ρίζες του κέδρου και ο ένας πρέπει να φροντίζει τον άλλο και όλοι μαζί τον πλανήτη» λέει η Ιωάννα.

 

Ένα δίκτυο είμαστε και οι άνθρωποι όπως το ριζικό σύστημα του κέδρου και πρέπει να νοιαζόμαστε ο ένας τον άλλο γιατί εξαρτόμαστε ο ένας από τον άλλο.

Το ταξίδι μας προς την συναισθηματική ενηλικίωση ολοκληρώθηκε μέσα από τις ασκήσεις ενσυνείδησης του Νίκου. Μέσα από το θρήνο για το χρόνο που δεν είχαμε επαφή με τη φύση, που δεν είχαμε επαφή με τον εαυτό μας. «Ο γρήγορος τρόπος που περπατάμε δεν μας επιτρέπει να γειωθούμε αλλά και να προστατέψουμε ότι βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας» εξηγεί η Κλειώ διδάσκοντας το «πάτημα της αλεπούς», τη συνειδητή δηλαδή επαφή της πατούσας μας με το έδαφος, με ένα κόσμο ζωντανό που βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας και δεν τον γνωρίζουμε.

Στα γυμνά πέλματα νιώσαμε πόσο συνεργατική είναι η φύση και πόσο κοινωνικά είναι τα ζώα. Νιώσαμε τα δέντρα να μοιράζονται τις ρίζες τους και κάναμε το ίδιο. Μοιραστήκαμε στιγμές, σκέψεις, φόβους και αγωνίες και γίναμε ομάδα. Νιώσαμε όλοι συνδεδεμένοι, σαν τις ρίζες του κέδρου. Νιώσαμε τις τύχες μας αλληλένδετες, νιώσαμε να νοιαζόμαστε ο ένας για τον άλλο. «Έχω μάθει να λειτουργώ διατηρώντας τον έλεγχο. Αφέθηκα και ήταν σημαντικό για μένα» λέει η Ιωάννα, ενώ η νεαρή Βάσω στη σύνδεση της με τους άλλους ανθρώπους και τη φύση βρήκε την ιδανική συνθήκη για να γίνει κάποια στιγμή στο μέλλον μητέρα, και τα παιδιά της να είναι παιδιά όλων των ανθρώπων.

«Οι ασκήσεις οικοψυχολογίας έχουν συμβολισμό» θα πει η Κλειώ για την αφύπνιση των αισθήσεων αφού με τις αισθήσεις αντιλαμβανόμαστε το κόσμο. «Όλο αυτό πρέπει να ανατροφοδοτείται» εξηγεί η Κλειώ και προτρέπει να ερχόμαστε σε πιο συχνή επαφή με τη φύση.

Στη Γαύδο μοιραστήκαμε. Μοιραστήκαμε εμπειρίες και ιδέες, αισθήσεις και συναισθήματα, φόβους και ανασφάλειες. Μοιραστήκαμε και νιώσαμε. Νιώσαμε ότι μπορούμε να βγούμε από το χάος που βρισκόμαστε, νιώσαμε ότι τίποτα δεν έχει χαθεί, νιώσαμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε το κόσμο μας και να χτίσουμε ένα νέο δικαιότερο και ευτυχέστερο κόσμο. Η οικοψυχολογία πιθανόν να είναι το εισιτήριό μας για τη μετάβαση σε αυτό τον νέο και καλύτερο κόσμο.