Έρχεται το τέλος των μελισσών;

«Ξύπνησα μια ώρα και είκοσι δύο λεπτά πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι. Τα σεντόνια ήταν ποτισμένα στον ιδρώτα, πέταξα το πάπλωμα ξέροντας, ωστόσο, ότι δεν θα με ξαναέπαιρνε ο ύπνος. Σήμερα θα έλεγχα τις κυψέλες, ήταν η πρώτη επιθεώρηση μετά τον χειμώνα. Τις περισσότερες φορές δεν μπορούσα να κοιμηθώ την παραμονή, το μυαλό μου ήταν συνέχεια στις κυψέλες. Κερί, κερήθρες και γόνος ταλάνιζαν τις σκέψεις μου. Δεν είχα ιδέα τι θα έβρισκα μπροστά μου κάθε φορά που τις άνοιγα. Είχαν τύχει να πεθάνουν τον χειμώνα έως και οι μισές μου μέλισσες. Και αυτό που νιώθεις, όταν βλέπεις ότι δεν υπάρχει ούτε βασίλισσα ούτε γόνος στις μισές κυψέλες, δεν είναι ό,τι καλύτερο. Όμως φέτος ο χειμώνας ήταν συνηθισμένος, δεν είχε γίνει κάτι αξιοσημείωτο. Δεν έκανε ούτε πολύ κρύο ούτε πολλή ζέστη, οπότε δεν υπήρχε λόγος κάτι να μην πάει όπως έπρεπε.  Όμως και πάλι. Έτρεμα ολόκληρος[…]». Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο η «Ιστορία των Μελισσών» της Maja Lunde από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Περιγράφει την αγωνία του μελισσοκόμου Τζορτζ, στην Αμερική του 2007. 

Η συνέχεια έρχεται από τη Μακρακώμη του 2021. Οι χειρότεροι φόβοι του Τζορτζ επαληθεύτηκαν σε αυτό που αντίκρισε ο Έλληνας μελισσοκόμος Βαγγέλης Σταμέλλος από τη Μακρακώμη. «Πας στα μελίσσια σου το απόγευμα και βλέπεις σωρούς τις μέλισσες νεκρές. Και κάπου εκεί σε πιάνει η απόγνωση, και θες να τα παρατήσεις». 

«Μια θεριζοαλωνιστική προχωρούσε σ’ ένα χωράφι κάπου πιο πέρα. Σαν γιγάντιο έντομο. Το σώμα της μηχανής, το ντεπόζιτο με το φυτοφάρμακο, ήταν μεγάλο και στρογγυλό, χωρούσε χιλιάδες λίτρα, είχε μακριά φτερά που περιστρέφονταν και ψέκαζαν τη γη με το φάρμακο αφήνοντας σύννεφα από σταγονίδια» λέει η  Maja Lunde, διά στόματος του πρωταγωνιστή της Τζορτζ. «Το πρόβλημα με τις δηλητηριάσεις των μελισσών είναι παλιό, παραμένει άλυτο όμως. Τι πρέπει να κάνουμε για να πείσουμε τους αγρότες να εφαρμόσουν τη νομοθεσία; Άντε να τα βάλεις με τον ασυνείδητο αγρότη, που ραντίζει και μας καταστρέφει. Δηλητηριάζει τη μέλισσα ενώ ξέρει ότι είναι ό,τι πιο ωφέλιμο για την επικονίαση και την απόδοση των καλλιεργειών. Φταίμε και εμείς οι μελισσοκόμοι που δεν πιέζουμε και δεν φωνάζουμε όσο πρέπει, που δεν κινούμαστε οργανωμένα, ακόμη και με τη δικαιοσύνη» λέει αγανακτισμένος ο μελισσοκόμος από τη Μακρακώμης, Βαγγέλης Σταμέλλος. 

«Τις δικές μου μέλισσες τις κρατούσα μακριά από αυτά τα δηλητήρια. Τις έκαναν πιο νωθρές και είχα πάντα απώλειες. Τα τελευταία χρόνια πολλοί αγρότες είχαν αρχίσει να χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους. Δεν ψέκαζαν πια με εντομοκτόνα τα φυτά, αλλά ράντιζαν το χώμα με φυτοφάρμακα σε μορφή κόκκων. Ήταν πιο σίγουρο και καλύτερο, έτσι έλεγαν. Τα φυτοφάρμακα έμεναν στο χώμα και προχωρούσαν ψηλά μέσα από τις ρίζες των φυτών, είχαν μεγαλύτερη διάρκεια και δρούσαν καλύτερα. Τα ίδια σκατά ήταν. Θα προτιμούσα οι αγρότες να τα έβγαζαν πέρα όπως παλιά, που τα φυτά στα χωράφια επιζούσαν χωρίς εντομοκτόνα. Όμως μάλλον αυτό δεν ήταν δυνατό. Τα έντομα μπορούσαν να φάνε ένα χωράφι έτοιμο για σοδειά μέσα σε μια νύχτα. Ήμασταν πια πάρα πολλοί, οι τιμές των τροφίμων πολύ χαμηλές και όλα τα άλλα παραήταν ακριβά για να βρεθεί κάποιος να το ρισκάρει» λέει ο Τζορτζ στο βιβλίο της Maja Lunde. «Δεν καταλαβαίνουν οι αγρότες, αλλά δεν τους κατηγορώ. Να ζήσουν προσπαθούν. Έχω κάνει αγρότης και άκουγα τους μελισσοκόμους να διαμαρτύρονται για τα φυτοφάρμακα που σκοτώνουν τις μέλισσες αλλά δεν τους πίστευα. Νόμιζα ότι υπερβάλλουν. Τώρα από τη θέση του μελισσοκόμου καταλαβαίνω» θα μου πει ο μελισσοκόμος με το χρυσό μέλι από το Αγρίνιο, Βασίλης Παπαγιάννης.  

Η ιστορία του βιβλίου συμπληρώνεται από το πραγματικό σενάριο της ζωής. Πώς θα γίνει όμως αυτό το μικρό πλάσμα, αυτό το ασύλληπτα συναρπαστικό και τόσο σημαντικό για τη ζωή μας έντομο να σωθεί; Και να σωθεί χωρίς να σκοτωθούμε μεταξύ μας; 

Τη σκυτάλη παίρνει η ΕΕ αφού ήδη στην Ευρώπη ένα στα δέκα είδη μελισσών βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη δραματική μείωση των εντόμων επικονίασης από το 2018 ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει την Πρωτοβουλία για τους Επικονιαστές. «Η ανησυχητική μείωση των εντόμων που επικονιάζουν καλλιέργειες και άγρια φυτά θέτει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια και απειλεί την επιβίωση του είδους μας και της φύσης συνολικά. Η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή συγκεκριμένα εργαλεία πολιτικής για την αντιμετώπιση της μείωσής τους, έχει κινητοποιήσει διατομεακές δράσεις και έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση των επικονιαστών» θα πει στην A.V. ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους. 

Τώρα η ΕΕ προκειμένου να μας ευαισθητοποιήσει, εγκαινιάζει και ένα άλλο διαδραστικό ψηφιακό εργαλείο, το «πάρκο επικονιαστών», όπου μέσα από την εικονική πραγματικότητα μας μεταφέρει στο  2050. Τότε που οι μέλισσες έχουν εξαφανιστεί και οι άνθρωποι κάνουν μόνοι τους την επικονίαση. Ίσως αυτό βοηθήσει να αποκτήσουμε ενσυναίσθηση και να αλλάξουμε τις συμπεριφορές μας. Γιατί αν θέλουμε ο μικρός φτερωτός θεός του έρωτα να εξακολουθήσει να βρίσκει μέλι να βουτά τα βέλη του πριν μας τα ρίξει, όπως το θέλει ο μύθος, θα πρέπει οι άνθρωποι να αλλάξουμε πορεία.