Διαχείριση Απορριμμάτων: ένας γόρδιος δεσμός

Τη στιγμή που σχεδόν ολόκληρη η Ευρώπη έχει λύσει το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, με αρκετά ευρωπαϊκά κράτη όπως η Γερμανία και η Ολλανδία να εκτρέπουν προς ταφή μηδενικές ποσότητες , για την Ελλάδα εξακολουθεί να αποτελεί γόρδιο δεσμό.

Η ευρωπαϊκή οδηγία 98/2008, την οποία η Ελλάδα ενσωμάτωσε στο εθνικό της δίκαιο με το νόμο 4042/2012, υποχρεώνει όλα τα κράτη-μέλη να καταρτίσουν εθνικά προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων με κύριους άξονες την Πρόληψη-Επαναχρησιμοποίηση- Ανακύκλωση και Τελική Διάθεση. Γίνεται σαφές από την Οδηγία ότι ο πρώτος στόχος στην κατάρτιση των προγραμμάτων πρέπει να είναι η μείωση των αποβλήτων στο στάδιο της παραγωγής και στη συνέχεια στο στάδιο της κατανάλωσης. Δίνεται μεγάλη έμφαση στην αλλαγή στάσης και νοοτροπιών τόσο της πολιτείας όσο και των πολιτών για το πώς παράγουμε και πως καταναλώνουμε. Δεύτερη θέση στην ιεραρχία της ορθολογικής διαχείρισης καταλαμβάνει η επαναχρησιμοποίηση, μέθοδος που ήταν αρκετά διαδεδομένη στο παρελθόν, ενώ προτεραιότητα αποτελεί η ανάκτηση υλικών μέσω αύξησης των ρευμάτων της ανακύκλωσης. Τέλος ότι απομένει από όλη την προηγούμενη διαχείριση θα οδηγείται στην ταφή.

Σήμερα η Ελλάδα μετά από χρόνια αναποτελεσματικής διαχείρισης και αδράνειας καλείται σε σύντομο χρονικό διάστημα να προχωρήσει στην εφαρμογή της παραπάνω Οδηγίας, εφαρμόζοντας τις καλύτερες διαθέσιμες τεχνικές. Η Ελλάδα ενώ έχει μια εκπληκτική ευκαιρία να μετατρέψει το ελάττωμα σε πλεονέκτημα, αφού μπορεί να χρησιμοποιήσει την ευρωπαϊκή εμπειρία και να αποφύγει μεθόδους που φάνηκαν αναποτελεσματικοί στην Ευρώπη, όχι μόνο δεν το κάνει αλλά δεν λαμβάνει καν υπόψιν της την εφαρμογή της ιεράρχησης που θέτει η Ε.Ε.

Δρομολογεί τη δημιουργία δέκα μεγάλων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) με εγγυημένη ποσότητα μεγαλύτερη από αυτή που υπάρχει σήμερα και με δέσμευση για 27 χρόνια. Που σημαίνει ανεξαρτήτως εάν οι ποσότητες μειώνονται συνεχώς λόγω τις κρίσης το κράτος θα πληρώνει εγγυημένες ποσότητες μεγαλύτερες από αυτές που υπάρχουν σήμερα. Δηλαδή αυξημένα δημοτικά τέλη για τους πολίτες για τα επόμενα 27 χρόνια ασχέτως αν παράγουν σκουπίδια ή όχι. Δεν λαμβάνεται υπόψιν ούτε η μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων λόγω της κρίσης αλλά ούτε και το ποσοστό μείωσης που θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω των προγραμμάτων πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης με διαλογή στη πηγή και μέσω των συλλογικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης έως το 2020, με βάση τους στόχους που θέτει η ευρωπαϊκή Οδηγία. Πρακτικά δηλαδή καταργείται η ιεραρχία της ολοκληρωμένης διαχείρισης. Έτσι ενώ θεωρητικά η επίσημη πολιτική της Ελλάδας είναι η διαλογή στην πηγή και η ανακύκλωση, στην πράξη η ανακύκλωση ακυρώνεται.

Επιπλέον με δεδομένο ότι για την κατασκευή των μονάδων αυτών θα απαιτηθούν τουλάχιστον 3-4 χρόνια που σημαίνει ότι θα πρέπει να εξασφαλιστούν και άμεσες λύσεις για το σήμερα αλλά και επειδή οι επενδύσεις των εργοστασίων δεν είναι βιώσιμες η Κυβέρνηση φέρνει από την πίσω πόρτα την καύση, παραγνωρίζοντας το γεγονός η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφεται κατά της καύσης αλλά και την νομοθεσία που λέει ότι δεν καίμε κάτι εάν δεν έχουμε τεκμηριώσει ότι μπορούμε να το ανακυκλώσουμε ή να το κομποστοποιήσουμε.

Η κυβέρνηση φαίνεται να μην έχει ολοκληρωμένο σχέδιο αλλά και εμπειρία πάνω στις «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές» με αποτέλεσμα να παρασύρεται από τις όποιες προσφερόμενες τεχνολογίες, καθώς παραμένει ανοιχτή σε κάθε σχετική πρόταση. Το καράβι των σκουπιδιών όμως πάει λάθος και ήδη άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα ρήγματα. Στην Πελοπόννησο έχουν ξεκινήσει οι αντιδράσεις της κοινωνίας για την χωροθέτηση, ενώ από ότι συζητιέται πολλές εταιρείες κάνουν πίσω από τα έργα της Αττικής.