Πριν από μια εβδομάδα το ευρωκοινοβούλιο ήταν πολύ αυστηρό με τα πλαστικά μιας χρήσης. «Το πλαστικό δηλητηριάζει τις θάλασσές μας, σκοτώνει τους κατοίκους τους και απειλεί και εμάς στο τέλος της αλυσίδας. Ήταν επείγον να αναλάβουμε δράση», είπε η Βελγίδα Φρεντερίκ Ρις των Φιλελεύθερων και εισηγήτρια του κειμένου που εγκρίθηκε. Με αυτό το κείμενο δόθηκε αυστηρή διορία μέχρι το 2021 σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απαλλαγούν πλήρως από τα πλαστικά μιας χρήσης όπως μαχαιροπίρουνα, μπατονέτες, καλαμάκια και αναδευτήρες ποτών.
Επίσης, με το νέο καθεστώς πρέπει τα κράτη να εφαρμόσουν κίνητρα με στόχο την επίτευξη ποσοστού ανακύκλωσης ύψους 90% στα πλαστικά μπουκάλια έως το 2025 και ενισχύεται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», ιδιαίτερα για τη βιομηχανία του καπνού, που θα πρέπει να καλύπτει το κόστος της συλλογής και ανακύκλωσης των φίλτρων των τσιγάρων αφού «Μια γόπα που πετιέται στον ωκεανό μολύνει από 500 έως 1.000 λίτρα νερού» σύμφωνα με την Ρις. Με τη θέσπιση της απαγόρευσης, τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ έρχονται να προστεθούν στις 27 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο που έχουν επιβάλει περιορισμούς για τα πλαστικά μιας χρήσης, εκτός από τις πλαστικές σακούλες. Για παράδειγμα, η Ινδία αποφάσισε να απαγορεύσει όλα τα πλαστικά μιας χρήσης μέχρι το 2022. Όσον αφορά τις πλαστικές σακούλες, η δράση εναντίον τους είναι πολύ πιο δημοφιλής αφού 127 χώρες έχουν θεσπίσει κανονισμούς σχετικά με αυτές, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Η απαγόρευση που επιβάλλει η ΕΕ είναι σίγουρα μεγάλο βήμα. Τα πλαστικά που αφορά αντιπροσωπεύουν το 70% των σκουπιδιών που πέφτουν στους ωκεανούς από την Ευρώπη, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μόλις βρεθεί στον ωκεανό το πλαστικό, είναι εξαιρετικά δύσκολο - αν όχι αδύνατο - να καθαριστεί. Περίπου 10 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν σήμερα στους ωκεανούς κάθε χρόνο. Με τους σημερινούς ρυθμούς μέχρι το 2050 τα πλαστικά θα ζυγίζουν περισσότερο από τα ψάρια στους ωκεανούς. Τα μικροπλαστικά των ωκεανών (μικροσκοπικά υπολείμματα από διάφορα πλαστικά προϊόντα που δεν πιάνει το ανθρώπινο μάτι) εισέρχονται στην διατροφική αλυσίδα και τελικά στον οργανισμό μας. Οι επιπτώσεις στην υγεία μας είναι ακόμα σχετικά άγνωστες, ωστόσο είναι σχεδόν βέβαιο ότι υπάρχουν.
«Όταν τη μια χρονιά κουβαλάτε ένα ψάρι στο σπίτι σας μέσα σε πλαστική σακούλα και την επόμενη χρονιά η ίδια σακούλα έρχεται στο σπίτι σας μέσα σε ένα ψάρι, πρέπει να εργαστούμε σκληρά και γρήγορα», είπε χαρακτηριστικά ο Επίτροπος της ΕΕ Καρμένου Βέλα.
Καλά ως εδώ αλλά υπάρχει όμως ένα πονηρό σημείο σε όλα αυτά. Αν η απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης οδηγήσει σε αύξηση της χρήσης χαρτιού, αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε αντικαταστήσει ένα τεράστιο περιβαλλοντικό πρόβλημα με ένα άλλο. Η παραγωγή χαρτιού συνεπάγεται ατμοσφαιρική ρύπανση, συγκεκριμένα 70% περισσότερη ρύπανση από ότι η παραγωγή πλαστικών σακουλών. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, η παραγωγή χαρτιού εκπέμπει κατά 80% περισσότερα αέρια θερμοκηπίου. Το χαρτί χρειάζεται δέντρα για να φτιαχτεί, δέντρα που θα μπορούσαν να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα. Βέβαια, πέρα από το προφανές ζήτημα της αποψίλωσης των δασών, είναι δύσκολο να βρούμε μελέτη σχετικά για τα πλεονεκτήματα του πλαστικού έναντι του χαρτιού που να μην χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία πλαστικών. Για παράδειγμα, η μελέτη που μας λέει ότι η κατασκευή μιας χάρτινης σακούλας χρειάζεται 3 φορές περισσότερη ενέργεια και 17 φορές περισσότερο νερό για να παράγει από μια πλαστική σακούλα χρηματοδοτήθηκε από το "The Progressive Bag Alliance", το οποίο αντιπροσωπεύει τη βιομηχανία πλαστικών τσαντών στις ΗΠΑ.
Μια ανεξάρτητη μελέτη σχετικά με το θέμα από τον Οργανισμό Περιβάλλοντος του Ηνωμένου Βασιλείου διαπίστωσε ότι όντως χρειάζεται λιγότερο νερό και ενέργεια για να παραχθούν οι πλαστικές σακούλες, σε σύγκριση με τις χάρτινες και τις επαναχρησιμοποιούμενες βαμβακερές. Για να αντισταθμιστεί η διαφορά των πόρων που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή τους, μια χάρτινη σακούλα πρέπει να επαναχρησιμοποιηθεί τουλάχιστον 3 φορές και μια τσάντα από βαμβάκι θα πρέπει να επαναχρησιμοποιηθεί 131 φορές για να ισοφαρίσει το αποτύπωμα άνθρακα και χρήσης νερού σε σύγκριση με μια πλαστική σακούλα. Και αυτό γιατί η καλλιέργεια βαμβακιού είναι μια από τις πιο απαιτητικές σε νερό και το υλικό σπάνια ανακυκλώνεται.
Το χαρτί βέβαια, σε αντίθεση με το πλαστικό, βιοδιασπάται, μπορεί ακόμη και να λιπασματοποιηθεί ξανά στο έδαφος στις περισσότερες περιπτώσεις. Επίσης το χαρτί μπορεί να προέρχεται και αυτό από ανακύκλωση και όχι από παρθένα δάση. Το βαμβάκι επίσης βιοδιασπάται, ενώ το πλαστικό ζει ουσιαστικά για πάντα, γεμίζοντας τους ωκεανούς υπολείμματα που δεν εξαφανίζονται ποτέ. Ποια είναι η λύση λοιπόν; Η λύση βρίσκεται στην επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, είτε μιλάμε για πλαστικό είτε για χαρτί είτε για βαμβάκι. Η κίνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα τα άλλα υλικά είναι αθώα και ότι η παραγωγή τους δεν χρειάζεται πολύτιμους και δυσεύρετους πόρους του πλανήτη.
Η Βόρεια Θάλασσα έχει αναδειχθεί σε hotspot πράσινης καινοτομίας και σε παγκόσμιο πρότυπο απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές χάρη σε μια σειρά από ποικίλα έργα καθαρής ενέργειας.
Η επιτυχία δεν θα έρθει γρήγορα ούτε θα είναι συνολική, επομένως τα εναλλακτικά καύσιμα, ο εξηλεκτρισμός και η δέσμευση άνθρακα είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση της από-ανθρακοποίησης.
17°
