Πόλεις για ποδήλατο

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Ποδήλατο στις Ελληνικές Πόλεις - Προτάσεις προς τις Δημοτικές Αρχές» του Οργανισμού «Πόλεις για Ποδήλατο», συγγραφείς του οποίου είναι ο καθηγητής του ΕΜΠ Θάνος Βλαστός και ο Πολεοδόμος, Συγκοινωνιολόγος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών της Σχολής Αρχιτεκτόνων και η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του ΕΜΠ, συνδιοργάνωσαν επιστημονική ημερίδα με θέμα το ποδήλατο στις ελληνικές πόλεις.

Το επιβλητικό νεοκλασικό επί της οδού Αμαλίας, όπου στεγάζεται η Ωνάσειος Βιβλιοθήκη, άνοιξε τις πύλες του και φιλοξένησε την εκδήλωση συμβολικά «αφού, όπως τα βιβλία έχουν φωνή αλλά είναι και σιωπηλά, έτσι ακριβώς και τα ποδήλατα έχουν φωνή με το καμπανάκι τους, παράλληλα όμως είναι και σιωπηλά καθώς αποτελούν την πιο αθόρυβη μετακίνηση» θα πει στο καλωσόρισμά της η Εκτελεστική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση κ. Τσιότσιου.

Ωστόσο, αυτό που για τις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις είναι μια πραγματικότητα για την Ελλάδα είναι ουτοπία. Το βιβλίο λοιπόν, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του, είναι ένας οδηγός για τις Δημοτικές Αρχές που τους παρέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να κινηθούν αποφασιστικά και να μειώσουν το χάσμα που μας χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη. «Ο στόχος του βιβλίου είναι να βοηθήσει αυτούς που παίρνουν αποφάσεις» θα πει ο κύριος Βλαστός αναλύοντας το δύσκολο έργο που έχουν μπροστά τους οι δημοτικές αρχές κυρίως το να αλλάξουν οι παγιωμένες αντιλήψεις για τον αστικό σχεδιασμό και τη βιώσιμη κινητικότητα.

«Το ποδήλατο δεν είναι άψυχη μετακίνηση. Είναι κοινωνική στάση και μια διαφορετική θεώρηση της ζωής. Ποδηλατώντας βιώνεις μια άλλη καθημερινότητα, βλέπεις διαφορετικά την πόλη και τους ανθρώπους της» λέει ο κ. Βλαστός θέλοντας να τονίσει ότι ο ποδηλάτης γίνεται και ενεργός πολίτης διεκδικώντας τη βελτίωση της πόλης. Αντίθετα, η μετακίνηση με το αυτοκίνητο σημαίνει και αποξένωση από την πόλη που ζεις αφού προσπερνάς με ταχύτητα χωρίς να βλέπεις τι συμβαίνει γύρω σου.

Τι είναι όμως αυτό που ζητούν οι πολίτες ώστε να χρησιμοποιούν το ποδήλατο για τις καθημερινές μετακινήσεις στη πόλη; Βασικά, ασφάλεια. Θα περίμενε κανείς να ακούσει ότι η κατασκευή ποδηλατοδρόμων εξασφαλίζει την ασφάλεια. Όπως όμως εξηγεί ο κ. Βλαστός οι ποδηλατοδρόμοι είναι μια τάση ξεπερασμένη. «Χρειαζόμαστε τα ποδήλατα να κυκλοφορούν στους δρόμους μαζί με τα αυτοκίνητα. Αυτό σημαίνει ότι η ταχύτητα των αυτοκινήτων δεν πρέπει να ξεπερνά τα 30 χλμ. Το Παρίσι είναι γεμάτο με σήματα συνύπαρξης του αυτοκινήτου με το ποδήλατο» θα πει ο κ. Βλαστός, τονίζοντας ότι η πόλη δεν είναι τίποτα άλλο από συνύπαρξη και συνεργασία. «Αφού επιλέξαμε να ζούμε σε πόλεις, πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε» θα πει χαρακτηριστικά.

Τη δεδομένη στιγμή υπάρχουν ευκαιρίες για την ανάπτυξη του ποδηλάτου στις ελληνικές πόλεις. Εκείνο που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση και το όραμα. Το Πράσινο Ταμείο θα χρηματοδοτήσει άμεσα 165 Δήμους για τη δημιουργία Στρατηγικών Σχεδίων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑΚ). Δεδομένου ότι το ποδήλατο αποτελεί τον τρίτο βασικό πυλώνα των ΣΒΑΚ, ισότιμο με το περπάτημα και τη δημόσια συγκοινωνία, αναμένεται ότι σε όλους αυτούς τους Δήμους θα γίνουν ολοκληρωμένοι σχεδιασμοί δικτύων ποδηλάτου. Έτσι θα αλλάξουν προτεραιότητες, δημόσιος χώρος θα απελευθερωθεί από το αυτοκίνητο και θα αποδοθεί στους πεζούς και στους ποδηλάτες. Με άλλα λόγια τα ΣΒΑΚ θα αποτελέσουν την πύλη εισόδου του ποδηλάτου στις ελληνικές πόλεις. Υπάρχει όμως όραμα στην τοπική αυτοδιοίκηση;

Τόσο ο Περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας, Κώστας Μπακογιάννης, όσο και ο Αντιδήμαρχος Κοζάνης, Δεσποτίδης, που έχουν υλοποιήσει έργα βιώσιμης ανάπτυξης, θεωρούν την αλλαγή νοοτροπιών το πρώτο βήμα για την υλοποίηση των ΣΒΑΚ. «Ιδιαίτερα οι άντρες αντιλαμβανόμαστε το αυτοκίνητο ως προέκταση του ανδρισμού μας» θα πει χαριτολογώντας ο Περιφερειάρχης, ενώ ο κ. Δεσποτίδης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «για να διασχίσεις την πόλη της Κοζάνης πεζός χρειάζεσαι μόνο μισή ώρα, ωστόσο οι κάτοικοι και για 500 μόνο μέτρα χρησιμοποιούν αυτοκίνητο».

Η εμπλοκή των πολιτών στη διαδικασία της δημιουργίας των ΣΒΑΚ κρίνεται απαραίτητη από τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, ωστόσο σημαντικότερη είναι η πολιτική βούληση καθώς πάντα θα υπάρχουν πολίτες που θα αντιδρούν, βάζοντας το προσωπικό όφελος πάνω από το κοινό καλό. Ως «την τραγωδία των κοινών» περιγράφει το έλλειμμα συνεργασίας στη χώρα μας ο Περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας, Κώστας Μπακογιάννης ενώ επισημαίνει ότι «όσο και να αγαπάμε το ποδήλατο δεν πρέπει να σχεδιάσουμε με βάση μόνο το ποδήλατο. Χρειαζόμαστε ένα ολιστικό σχεδιασμό που να περιλαμβάνει τη δημόσια συγκοινωνία, το περπάτημα και το ποδήλατο» θα πει χαρακτηριστικά.

Ωστόσο, η ουτοπία του σήμερα είναι η πραγματικότητα του αύριο. Η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση, ο περιορισμένος δημόσιος χώρος αλλά και τα προβλήματα υγείας από την καθιστική ζωή, δείχνουν το ποδήλατο να είναι το μέλλον εξοβελίζοντας το αυτοκίνητο ως κάτι μη ταυτόσημο με την εξέλιξη της σύγχρονης πόλης.