Πόλεμοι, κλιματική αλλαγή και επισιτιστική κρίση

Στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την πρόσβαση στην τροφή ως κάτι δεδομένο. Ωστόσο, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Παγκόσμιας Έκθεσης για την Επισιτιστική Κρίση, η πρόσβαση στην τροφή όχι απλώς δεν είναι δεδομένη, αλλά αντίθετα έχει αρχίσει να παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις. Τα εκατομμύρια των ανθρώπων που πεινάνε, τα εκατομμύρια των παιδιών που πεθαίνουν από ασιτία, τα εκατομμύρια των κατατρεγμένων που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και σε υπηρεσίες υγείας, αλλά και οι εκτιμήσεις ότι ο αριθμός των πεινασμένων αυτού του κόσμου συνεχώς θα αυξάνεται, είναι βάσιμος λόγος για να πανικοβληθούμε.

Η έκθεση αυτή που εκδίδεται για τρίτη φορά και για τη συγγραφή της συνεργάστηκαν 12 κορυφαίοι διεθνείς οργανισμοί, όπως το World Food Programme (WFP) και το Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), τελεί υπό την αιγίδα του Food Security International Network (FSIN).

Η έκθεση δεν αποτελεί απλώς μια δημοσίευση του ΟΗΕ, αλλά ένα σημαντικό εργαλείο για την εξάλειψη της παγκόσμιας πείνας αφού περιέχει αναλύσεις για τους λόγους που προκαλούν τις επισιτιστικές κρίσεις ανά χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Σύμφωνα με την έκθεση, ο αριθμός των ανθρώπων που το 2017 αντιμετώπισαν καταστάσεις πείνας ή, ακόμα χειρότερα, λιμού υπολογίζεται στα 124 εκατομμύρια σε 51 χώρες του κόσμου. Ενδεικτικό της τεράστιας αύξησης του αριθμού των συνανθρώπων μας που βρίσκονται σε αυτή τη κατάσταση είναι ότι η περσινή αντίστοιχη έκθεση είχε καταγράψει 108 εκατομμύρια άτομα σε 48 χώρες, ενώ την αμέσως προηγούμενη χρονιά (δηλαδή το 2015) είχαν καταγραφεί 80 εκατομμύρια άνθρωποι. Δηλαδή, μέσα στα τρία τελευταία χρόνια έχουμε αύξηση της παγκόσμιας πείνας κατά 50%.

Οι πολεμικές συγκρούσεις παραμένουν ο κύριος λόγος επιδείνωσης της επισιτιστικής κρίσης. Από τις 51 χώρες που βίωσαν συνθήκες επισιτιστικής κρίσης το 2017, οι 18 βρισκόταν σε πόλεμο. Υπολογίζεται ότι σε αυτές τις 18 χώρες περίπου 74 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετώπισαν ακραίες καταστάσεις λιμού.

Έντεκα από αυτές βρίσκονται στην Αφρική με 37 εκατομμύρια ανθρώπων να χρειάζονται κατεπείγουσα βοήθεια, τέσσερις στη Μέση Ανατολή με 27 περίπου εκατομμύρια κατοίκων να βρίσκονται σε επισιτιστική ανασφάλεια, δύο χώρες στην Ασία με πάνω από 8 εκατομμύρια ανθρώπους σε άμεσο κίνδυνο, ενώ και μια ευρωπαϊκή χώρα έχει πληγεί από την επισιτιστική κρίση. Η Ουκρανία.

Οι εντεινόμενες και παρατεταμένες συγκρούσεις σε χώρες όπως η Υεμένη, η Βόρεια Νιγηρία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Νότιο Σουδάν και η Μυανμάρ, κληροδότησαν τις χειρότερες επισιτιστικές κρίσεις το 2017. Στην Υεμένη 17 εκατομμύρια άνθρωποι (περίπου το 60% του πληθυσμού) επλήγησαν από την πείνα, στη Συρία 6,5 εκατομμύρια και 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι στην Παλαιστίνη. 

Για κλιματικούς λόγους, με κυρίαρχη την ξηρασία, 39 εκατομμύρια άνθρωποι σε 23 χώρες βρίσκονται αντιμέτωποι με οξεία πείνα. Δεκαπέντε από αυτές τις χώρες βρίσκονται στην Αφρική με 32 εκατομμύρια ανθρώπους να χρήζουν άμεσης βοήθειας. Πέντε χώρες βρίσκονται στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (με 3,3 εκατομμύρια άτομα) και τρεις στη Νότια Ασία (με 4,4 εκατομμύρια άτομα). Οι χώρες που είναι επιρρεπείς σε ξηρασία, κυκλώνες, τυφώνες και πλημμύρες τείνουν να έχουν διαδοχικές χαμηλές συγκομιδές, επειδή τα φτωχά αγροτικά νοικοκυριά έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε λιπάσματα και άλλα εργαλεία βελτίωσης της παραγωγής τους. Η μειωμένη παραγωγή έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών. Η αδυναμία των φτωχών νοικοκυριών σε χώρες όπως η Νιγηρία, η Αιθιοπία, η Ουγκάντα, η Υεμένη και το Σουδάν να ανταποκριθούν σε αυτή την άνοδο των τιμών οδηγεί σε συνθήκες ανέχειας και πείνας.

Η συνεχόμενη ξηρασία σε συνδυασμό με το φαινόμενο του Ελ Νίνιο οδήγησαν την Αιθιοπία να βιώσει το 2016 τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων δεκαετιών. Οι ασθενείς βροχές από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο του 2016 και από το Μάρτιο έως το Μάιο του 2017 οδήγησαν για άλλη μια φορά σε ξηρασία το 2017, που με τη σειρά της έφερε εσωτερική μετανάστευση και συγκρούσεις.

Η Αϊτή είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας που είναι ιδιαίτερα επιρρεπής σε φυσικές καταστροφές, όπως τυφώνες, πλημμύρες, ξηρασίες, σεισμοί και κατολισθήσεις. Κατατάσσεται στην τρίτη θέση σε παγκόσμια κλίμακα από τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο μισός περίπου πληθυσμός ζει σε ακραία φτώχεια, με αποτέλεσμα πολλοί Αϊτινοί να μην μπορούν να αντιμετωπίσουν τις καταστάσεις.

Δυστυχώς δυσοίωνες είναι και οι προβλέψεις για το 2018. Η Υεμένη θα εξακολουθήσει να έχει τη μεγαλύτερη επισιτιστική κρίση και το 2018, ενώ η κατάσταση θα χειροτερέψει λόγω της οικονομικής καταστροφής αλλά και της έξαρσης των ασθενειών. Εάν δεν επιτευχθεί η ειρήνη, δεν υπάρχει περίπτωση να βελτιωθεί η κατάσταση. Αυτή είναι η βασική διαπίστωση της έκθεσης. Στη συνέχεια θα πρέπει να υπάρξουν παρεμβάσεις για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου καθώς και η δημιουργία συνθηκών που θα εξασφαλίσουν μακροχρόνια ειρήνη.