Το ενεργειακό μέλλον της Νοτιοανατολικής Ευρώπης

Με αφορμή την Παγκόσμια Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μερών για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (COP23) στην Βόννη, δόθηκε στη δημοσιότητα μια έκθεση που αποτελεί τον Ενεργειακό Οδικό Χάρτη των χωρών  της Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την απεξάρτηση τους από τον άνθρακα,  με χρονικό ορίζοντα το 2050. Η έκθεση SEERMAP εκπονήθηκε από μια ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν όλες οι χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Επικεφαλής της κοινοπραξίας ήταν το Περιφερειακό Κέντρο Έρευνας Ενεργειακής Πολιτικής της Ουγγαρίας (REKK), ενώ η Ελλάδα συμμετείχε με την εταιρεία FACETS που εξειδικεύεται σε θέματα ενέργειας, περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής.

Η έκθεση εξετάζει τον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, (Αλβανία, Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Ελλάδα, Σερβία, ΠΓΔΜ, Κοσσυφοπέδιο, Μαυροβούνιο και Ρουμανία) μέσω τριών διαφορετικών σεναρίων.

Το πρώτο σενάριο, το σενάριο «χωρίς στόχο», αντικατοπτρίζει την εφαρμογή των υφιστάμενων ενεργειακών πολιτικών. Το δεύτερο σενάριο, είναι σενάριο «απεξάρτησης» από τον άνθρακα για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Στο σενάριο αυτό αποτυπώνεται η μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη μείωση των εκπομπών C02 σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕ. Το τρίτο σενάριο «καθυστέρησης» όπως αποκαλείται, αφορά την αρχική εφαρμογή των σημερινών εθνικών επενδυτικών σχεδίων, ακολουθούμενη από αλλαγή της κατεύθυνσης πολιτικής από το 2035 και μετά, με αποτέλεσμα να επιτευχθεί το 2050 σχεδόν το ίδιο ποσοστό μείωσης των εκπομπών με το σενάριο «απεξάρτησης». Ο μετασχηματισμός οφείλεται και πάλι στην αύξηση της τιμής του CO2 και στην αύξηση της στήριξης για την ΑΠΕ μόνο μετά το 2035.

«Η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να αντικαταστήσει περισσότερο από το 30% της σημερινής της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ορυκτά καύσιμα μέχρι το τέλος του 2030 και άνω του 95% μέχρι το 2050. Αυτό αποτελεί πρόκληση για τη διασφάλιση ενός πλαισίου πολιτικής που θα ενθαρρύνει νέες επενδύσεις, αλλά και ευκαιρία να διαμορφωθεί ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας σε μακροπρόθεσμη βάση σε συμφωνία με μια ευρύτερη στρατηγική μετάβασης του τομέα ηλεκτροπαραγωγής χωρίς περιορισμούς από το τρέχον χαρτοφυλάκιο σταθμών» εξηγεί ο κ. Δημήτρης Λάλας από τη FACETS.

«Οι τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης έχουν κοινές προκλήσεις: ένα τομέα που βασίζεται σε γερασμένες λιγνιτικές μονάδες που χρειάζονται νέες επενδύσεις, ευαισθησία των καταναλωτών στις υψηλές τιμές και επισφαλείς δημοσιονομικές συνθήκες των κρατικών επιχειρήσεων. Αλλά υπάρχουν και κοινές ευκαιρίες. η περιοχή έχει μεγάλες δυνατότητες για παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας και βιομάζας, μεγάλο υδροηλεκτρικό δυναμικό για εξισορρόπηση συστημάτων και καλά διασυνδεδεμένα δίκτυα» καταλήγει ο κ. Λάλας.

Η έκθεση διαπιστώνει ότι θα ήταν εφικτό να μειωθούν οι εκπομπές C02 του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας κατά 93-99%, μέχρι το 2050, όπως άλλωστε επιδιώκεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αξιοποιώντας το υψηλό δυναμικό ανανεώσιμης ενέργειας της περιοχής. Ταυτόχρονα, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη δεν θα είναι οικονομικά βιώσιμοι μακροπρόθεσμα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, το οποίο αναμένεται να εφαρμοστεί από το 2030 και στα Δυτικά Βαλκάνια. Το φυσικό αέριο διαδραματίζει έναν μεταβατικό ρόλο, αντικαθιστώντας μέρος των λιγνιτικών σταθμών προτού και αυτό αποσυρθεί και από το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2050. Όσον αφορά την Ελλάδα, η ειδική έκθεση για την χώρα μας επισημαίνει ότι η επίτευξη πολύ μεγάλης κάλυψης, σε ποσοστά πάνω από 90% της ζήτησης ηλεκτρισμού, από ΑΠΕ είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτή.