Νόμος και περιβάλλον στην Ελλάδα

Για 13η συνεχή χρονιά η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση 200 σελίδων για την περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν από την οργάνωση, η Ελλάδα ανεβαίνει για μια ακόμη φορά στο βάθρο της ντροπής για την εφαρμογή ή μάλλον για τη μη εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής. Αργυρό μετάλλιο κερδίζει η χώρα μας τόσο για τη μη συμμόρφωση στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, όσο και για την κατάφορη παραβίαση του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Κάτι που θα έπρεπε να μας ανησυχεί ιδιαίτερα, αφού φαίνεται μεταξύ άλλων να χάνεται και το περιβαλλοντικό κεκτημένο.

Εν μέσω οικονομικής κρίσης η Ελλάδα καλείται να πληρώσει τεράστια πρόστιμα για τη μη συμμόρφωση στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα για τις χωματερές, όπου η Ελλάδα έχει πληρώσει περισσότερα από 37 εκατομμύρια ευρώ. Την ίδια στιγμή που η χώρα πληρώνει αυτά τα τεράστια ποσά, το κράτος δεν εισπράττει τα πρόστιμα που το ίδιο έχει επιβάλλει για παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Το 2015 τα πρόστιμα μόνο για την αυθαίρετη δόμηση ανέρχονταν στα 183.440.155,84 ευρώ. Απ’ αυτά εισπράχθηκαν μόλις 3.173.548,76 ευρώ, ποσό χαμηλότερο του 2%. Πράσινοι πόροι που έχουν ως στόχο το αντιστάθμισμα του περιβαλλοντικού ισοζυγίου, δεν αποδίδονται ποτέ στην κοινωνία.

Ζητήματα έλλειψης διαφάνειας και πρόσβασης σε σημαντικές πληροφορίες για το περιβάλλον, επισημαίνονται στην έκθεση, με το WWF να καταγγέλλει παραβίαση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τονίζει ότι η ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα εμπεριέχει το δικαίωμα της πρόσβασης σε διοικητικές πληροφορίες. «Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι η διαφάνεια, η σαφήνεια των κανόνων και βέβαια ο έλεγχος» θα πει η επικεφαλής πολιτικής του WWF Ελλάς, Θεοδότα Νάντσου, προσθέτοντας ότι «το WWF Ελλάς ζητάει απρόσκοπτη πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία και ίδρυση ανεξάρτητης αρχής περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων με αναφορά στη Βουλή».

Ωστόσο, στην έκθεση επισημαίνονται και θετικά στοιχεία αλλά με αστερίσκους. Όπως αναφέρει ο κ. Χασιώτης στέλεχος της WWF «είναι θετική η ανάρτηση των δασικών χαρτών με εξαίρεση τις οικιστικές πυκνώσεις». Όπως αναφέρει η οργάνωση πρόκειται για μια «πρωτοφανή κίνηση παράκαμψης και περιφρόνησης του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου της χώρας. Ο Αν. Υπουργός Περιβάλλοντος , με τροπολογία του ‘τακτοποίησε’ με νόμο υπουργική απόφαση για τις οικιστικές πυκνώσεις, την οποία το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε σε πρώτη δίκη κρίνει αντισυνταγματική»

Επίσης στα θετικά συγκαταλέγονται η κύρωση της Συμφωνίας για το Πάρκο Πρεσπών, η υιοθέτηση νέων αυστηρών ορίων εκπομπών για μεγάλες μονάδες καύσης και μάλιστα με θετική ψήφο της Ελλάδας. Θετικό και φιλόδοξο χαρακτήρισαν επίσης και το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, καθώς και τη δημιουργία του ηλεκτρονικού «ευρετηρίου αιγιαλών» το οποίο όμως δεν είναι πλήρες.

Ωστόσο πολύ αρνητική εξέλιξη είναι η επανέναρξη των έργων εκτροπής του Αχελώου που προσεγγίζεται με διαφορετικό  και πονηρό τρόπο, ως δήθεν ανεξάρτητα μεταξύ τους τα φράγματα Μεσοχώρας και Συκιάς. 

Τέλος το WWF εξήρε τη δουλειά του Πράσινου Ταμείου τόσο λόγω υποστελέχωσης αλλά και περιορισμένων πόρων αφού μόνο το 2,5% των πράσινων πόρων καταλήγει στο Ταμείο και μπορεί να διοχετευτεί σε δράσεις για το περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μίσθωση του αντιρρυπαντικού πλοίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την ασφάλεια στη θάλασσα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τον καθαρισμό της πετρελαιοκηλίδας στο Σαρωνικό και κόστισε 340.000 ευρώ, πληρώθηκε από το Γαλάζιο Ταμείο, που αποτελεί μέρος του Πράσινου Ταμείου.

Αυτό που είναι σημαντικό με την έκθεση του WWF δεν είναι ο καταγγελτικός χαρακτήρας αλλά ότι μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο που να βοηθήσει στη βελτίωση και στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. «Το περιβαλλοντικό δίκαιο δεν είναι μόνο υποχρέωση, αλλά πρωτίστως ασπίδα προστασίας για το δικαίωμα όλων, συμπεριλαμβανομένων και των επόμενων γενεών για καλή ποιότητα ζωής, σε αρμονία με τη φύση», δήλωσε ο Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής του WWF Ελλάς. «Μέσα από αυτές τις ετήσιες εκθέσεις γινόμαστε μάρτυρες μιας συνεχούς προσπάθειας από πολλές κυβερνήσεις για παράκαμψη της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ώστε να εξυπηρετηθούν συγκεκριμένες επιχειρηματικές επιλογές και να τακτοποιηθούν παρανομίες. Όμως, έχει αποδειχθεί πέρα από κάθε αμφιβολία πως η σωστή και χωρίς εξαιρέσεις εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας αποτελεί κέρδος για όλους. Δυστυχώς, μέσα από το σοβαρό έλλειμμα εφαρμογής του περιβαλλοντικού δικαίου, η Ελλάδα χάνει συνεχώς ευκαιρίες για πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και χρήματα, μέσα από την υποχρέωση καταβολής προστίμων».