Δημιουργική οικονομία

Στην αρχαία Ελλάδα με τον όρο τέχνη εννοούσαν την ανθρώπινη δημιουργία. Είτε επρόκειτο για ένα γλυπτό είτε για ένα πήλινο αντικείμενο καθημερινής χρήσης. Ο Τολστόι πάλι θεωρούσε ότι η τέχνη δεν είναι η παραγωγή όμορφων αντικειμένων ή απλά η έκφραση των συναισθημάτων του ανθρώπου. Ορίζει  την τέχνη ως μέσο της ένωσης των ανθρώπων. Μέσον που είναι απαραίτητο για την ζωή, την πρόοδο και την ευημερία της ανθρωπότητας. Στην πορεία η τέχνη ήταν κάτι που αφορούσε λίγους, γινόταν κατανοητή μόνο από τους μυημένους, ενώ η αξία της αποτιμούνταν οικονομικά. Σήμερα σ’ ένα κόσμο που αλλάζει, σ’ ένα κόσμο που υποφέρει από τις οδύνες του τοκετού του καινούργιου, η τέχνη βγαίνει από τη λογική «της τέχνης για την τέχνη». Η τέχνη του 21ου αιώνα συνεργάζεται με τον άνθρωπο, ενσκήπτει στα προβλήματα του και αναζητά λύσεις. Η σύγχρονη τέχνη είναι η τέχνη του «ευ ζην».

Οι κάτοικοι του Έσσεν, της Γερμανικής πόλης στο κέντρο της κοιλάδας του Ρουρ της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, το γνωρίζουν καλά αυτό. Το Έσσεν, πόλη γνωστή στο παρελθόν ως  « η βρώμικη πρωτεύουσα του άνθρακα»  στη Γερμανία, έχει μετατραπεί σε πόλη ζηλευτή που αντικατέστησε τη βρωμιά του άνθρακα με τον καθαρό αέρα της τέχνης και του πολιτισμού.

«Οι κάτοικοι του Έσσεν, που άπλωναν τα ρούχα τους και γίνονταν μαύρα από τη μόλυνση των ορυχείων δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι η πόλη τους σήμερα θα ανακηρυσσόταν  «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης», θα πει η Υπουργός Πολιτισμού της Ρηνανίας-Βεστφαλίας Isabel Pfeiffer-Poensgen, στην εκδήλωση της πολιτιστικής πρωτοβουλίας NRW KULTURsekretariat (North Rhine-Westphalian Office of Culture) και στο πλαίσιο του  International Visitors Programme: Forum Europe Ruhr- Culture 360.

Πρόκειται για ένα συνέδριο που είχε ως στόχο να αναδείξει τη σημασία που δίνει η Ευρώπη στον πολιτισμό και τις ευκαιρίες που υπάρχουν στην δημιουργία μιας οικονομίας (creative economy) που και θέσεις εργασίας μπορεί να δημιουργήσει και μετάβαση σε ένα άλλο οικονομικό μοντέλο  φιλικότερο προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Επιπλέον στο συνέδριο συζητήθηκε και το γεγονός ότι η άνθιση μιας τέτοιας οικονομίας μπορεί να συμβάλλει στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής ιδέας.  Το Έσσεν η πόλη που ανήκε στα σημαντικότερα κέντρα μεταλλευτικής βιομηχανίας της Ευρώπης είναι το καλύτερο παράδειγμα μετάβασης σε ένα βιώσιμο μέλλον.

Ποια είναι η συνεισφορά της τέχνης σε μια δημιουργική οικονομία για την Ευρώπη; Ποια η σχέση της τέχνης με την τεχνολογία; Ποια είναι η μορφή που μπορεί να δώσει η τέχνη σε μια Ευρώπη που αναζητεί το μέλλον της; Αυτά ήταν κάποια από τα ερωτήματα που ετέθησαν στο Συνέδριο.

«Από την τέχνη θα έρθουν οι αλλαγές που θέλουμε να δούμε» θα πει ο Prof. Dieter Gorny, Managing Director of european centre for creative economy (ecce). Καλλιτεχνικά γεγονότα όπως η DOCUMENTA θέτουν πλέον πολύ ανοιχτά τη σύνδεση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ της τέχνης, της τεχνολογίας και της κοινωνίας. Η τέχνη δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη και ο κόσμος. Δεν μπορεί να μην την απασχολεί το προσφυγικό, η οικονομική κρίση ή η κλιματική αλλαγή. Με απλά λόγια δεν μπορούμε να χωρίσουμε την τέχνη από τη ζωή.

«Οι τέχνες είναι ένα προϊόν που μπορεί να συμμετέχει στην οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης» θα πει ο Γερμανός ευρωβουλευτής, Christian Ehler αναφερόμενος στη μεγάλη σημασία που δίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στον τομέα αυτό, αφού  τον συμπεριλαμβάνει μέσα στους πέντε σημαντικούς οικονομικούς τομείς. Την κοινωνική διάσταση ανέπτυξε και ο κ. Ehler αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι η creative economy, εκτός από την κινητοποίηση επενδύσεων και κεφαλαίων μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε και να διεκδικήσουμε την ευρωπαϊκή ιδέα. «Η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης είναι κάτι πολύ περισσότερο από νούμερα. Είναι κάτι που αξίζει να παλέψουμε γι’ αυτό. Η τέχνη μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε το concept της Ευρώπης. Γι’ αυτό το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στηρίζει την creative economy.   

Στην τέχνη ως κοινό τόπο όλων των ευρωπαϊκών λαών που μπορεί να συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή και στην οικονομική ευημερία της Ευρώπης, αναφέρθηκε και η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την creative economy,Barbara Gessler. «Όταν μια πόλη είναι πολιτιστική πρωτεύουσα όλα τα media είναι στραμμένα πάνω της. Θα πρέπει όλη αυτή τη δημοσιότητα να την εκμεταλλευτούν οι πόλεις οικονομικά και επενδυτικά. Επίσης είναι μια καλή ευκαιρία για ανταλλαγή ιδεών» θα πει η κ. Gessler. Ωστόσο, η κ. Gessler αναφέρθηκε και στο πρόβλημα της χαμηλής απορροφητικότητας των ευρωπαϊκών κονδυλίων για τον πολιτισμό, λόγω των απαιτήσεων και δυσκολιών για τη σύνταξη της πρότασης. «Αυτό πρέπει να αλλάξει» είπε χαρακτηριστικά και συμπλήρωσε ότι για να είναι μια πρόταση επιλέξιμη, αλλά και επιτυχημένη, θα πρέπει να υπάρχουν συνεργασίες με άλλα κράτη μέλη.     

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η Καναδική εταιρεία Eldorado Gold με εκβιαστικό τρόπο στέλνει τελεσίγραφο προς την Κυβέρνηση απειλώντας ότι θα αναστείλει τις δραστηριότητες της αν δεν λάβει τις σχετικές περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις  με συνοπτικές διαδικασίες.  Την απάντηση στην Eldorado αλλά και στα πολιτικά κόμματα που διατείνονται ότι θα βγάλουν τη χώρα από τη κρίση με απαρχαιωμένους όρους του χτές, δίνει το απτό παράδειγμα του Έσσεν. Περιοχή ρυπασμένη που ήταν σε κρίση βρήκε τρόπους να αντικαταστήσει τις απώλειες στις θέσεις εργασίας με ένα νέο βιώσιμο οικονομικό μοντέλο τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους πολίτες. «Ακολουθήσαμε τις οδηγίες της ΕΕ για το περιβάλλον, και τα ψάρια ξαναεμφανίστηκαν στο ποτάμι που ήταν νεκρό για χρόνια. Σήμερα η πόλη του Έσσεν κατάφερε να είναι αξιοζήλευτη» αναφέρει ο Δήμαρχος, Thomas Kufen.