Η Ελλάδα ξανά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το Θριάσιο Πεδίο

Το σημαντικότερο πρόβλημα στο Θριάσιο Πεδίο και στον κόλπο της Ελευσίνας είναι η ρύπανση. Η ρύπανση των εδαφών και των υπόγειων υδάτων, της ατμόσφαιρας και της θάλασσας. Μέσα σε 50 χρόνια η περιοχή από γεωργικό-κτηνοτροφική και αλιευτική μετατράπηκε σε βιομηχανική. Ναυπηγεία, διυλιστήρια πετρελαίου, χαλυβουργεία, τσιμεντοβιομηχανίες , διαλυτήρια πλοίων. Με λίγα λόγια όλο αυτό που ονομάζουμε  βαριά βιομηχανία της χώρας, συγκεντρώθηκε εκεί χωρίς όμως  να δημιουργηθούν και οι απαραίτητες υποδομές. Ο κόλπος της Ελευσίνας γίνεται αποδέκτης λυμάτων και παρά την κοινοτική νομοθεσία για το περιβάλλον, που ήδη από το 1998 τον χαρακτηρίζει ως ευαίσθητο αποδέκτη που δεν θα έπρεπε να δέχεται ανεπεξέργαστα λύματα, οι ελληνικές αρχές δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Έτσι στις 24 Ιουνίου του 2004, η χώρα μας καταδικάστηκε για πρώτη φορά από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την απουσία αποχέτευσης σε Ελευσίνα, Ασπρόπυργο, Μάνδρα και Μαγούλα, ενώ στις 14 Απριλίου του 2005 έρχεται δεύτερη καταδίκη για το ίδιο θέμα αλλά αυτή τη φορά και για την απόρριψη επικίνδυνων αποβλήτων από τις βιομηχανίες της περιοχής. Σήμερα 12 χρόνια μετά η Ελλάδα δεν έχει συμμορφωθεί πλήρως με την απόφαση και βρίσκεται ξανά ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Την προηγούμενη εβδομάδα δημοσιογράφοι από τον ελληνικό τύπο παρακολουθήσαμε την υπόθεση στο ακροατήριο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ενώ είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε για την υπόθεση τόσο από τον Έλληνα Δικαστή του Δικαστηρίου κ. Μιχαήλ Βηλαρά, όσο και από τους δύο αντίδικους. Τον εκπρόσωπο της Επιτροπής, κ. Γιώργο Ζαβό και την εκπρόσωπο της Ελληνικής Δημοκρατίας, από τη νομική υπηρεσία του ΥΠΕΞ, κυρία Σκανδάλου.

Το κατηγορητήριο ανέπτυξε ο κ. Ζαβός, που παραδέχτηκε ότι η Ελλάδα κατασκεύασε το μεγαλύτερο μέρος του έργου, ωστόσο, όπως τόνισε, το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται  η επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Όπως σημείωσε ο κ. Ζαβός, η πλήρης συμμόρφωση θα έρθει όταν το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων θα επεξεργάζεται το σύνολο των παραγόμενων λυμάτων της περιοχής.

Σήμερα η κατάσταση έχει ως εξής: Το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων έχει ολοκληρωθεί, το «δευτερεύον δίκτυο» που αφορά την κατασκευή των αγωγών για τα αστικά λύματα είναι ημιτελές- έχουν ολοκληρωθεί 184 χιλιόμετρα αγωγών έναντι 198 χιλιομέτρων- αφήνοντας εκτός το 5% της αστικής περιοχής. Το «τριτοβάθμιο δίκτυο» δηλαδή η σύνδεση των κατοικιών και των βιομηχανιών της περιοχής με τους υπονόμους είναι στο 45% ενώ θα έπρεπε να είναι στο 95% αφού αυτό είναι το ποσοστό των αγωγών που έχουν κατασκευαστεί.

Με απλά λόγια η αντιπαράθεση μεταξύ Επιτροπής και Ελληνικής Δημοκρατίας είναι στην ολοκλήρωση αυτών των 14 χιλιομέτρων των αγωγών που αφήνει εκτός το 5% της περιοχής που αντιστοιχεί σε 2.500 κατοίκους. Το δεύτερο σημείο της αντιπαράθεσης είναι  στη μειωμένη σύνδεση των νοικοκυριών. Αφού το έργο είναι ολοκληρωμένο στο 95%, αντίστοιχο θα πρέπει να είναι και το ποσοστό σύνδεσης. Ωστόσο μόνο το 45% των κατοίκων έχει συνδεθεί. Για την πρώτη κατηγορία η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου βρέθηκαν αντιμέτωποι με αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ για τη δεύτερη κατηγορία επικαλεστήκαμε την οικονομική κρίση και την αδυναμία των πολιτών να πληρώσουν τα τέλη σύνδεσης. Ισχυριστήκαμε επίσης ότι τα λύματα των μη συνδεδεμένων νοικοκυριών μεταφέρονται με βυτία στο Κέντρο Επεξεργασίας στη Μεταμόρφωση. Η Επιτροπή θεωρεί τα επιχειρήματα της Ελλάδας έωλα αφού δεν αποδεικνύονται.

«Η Επιτροπή αμφισβητεί τους ισχυρισμούς της Ελλάδας ότι τα λύματα συλλέγονται σε δεξαμενές (βόθρους) και οδηγούνται με βυτία στη Μεταμόρφωση αφού η Ελλάδα δεν προσάγει στοιχεία, όπως η χωρητικότητα των φορτηγών, η καταγραφή των ποσοτήτων που μεταφέρονται στη Μεταμόρφωση, οι συμβάσεις με ιδιωτικές επιχειρήσεις καθώς επίσης δεν έχει να δείξει και ελέγχους στους βόθρους των νοικοκυριών (αν είναι στεγανοί ή απορροφητικοί)» θα πει κατά την αγόρευση του ο κ. Ζαβός.

Από την πλευρά της η κ. Σκανδάλου υποστήριξε ότι η Ελλάδα έχει εκτελέσει την απόφαση του προηγούμενου Δικαστηρίου αφού έχει κατασκευάσει το κέντρο επεξεργασίας λυμάτων καθώς και τους αγωγούς. Επικαλέστηκε την οικονομική κρίση και την αδυναμία σύνδεσης των νοικοκυριών ενώ δεσμεύτηκε μέχρι την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου να έχει ολοκληρωθεί η σύνδεση του συνόλου των κατοικιών, ώστε να αποφευχθούν τα πρόστιμα. Κατηγόρησε την Επιτροπή ότι «δεν απέδειξε τη μόλυνση στα επιφανειακά ύδατα και στις χερσαίες εκτάσεις» και κάλεσε το δικαστήριο να απορρίψει τη προσφυγή.

Ο Δανός Πρόεδρος του Δικαστηρίου Bay Larsen, απευθυνόμενος στην κ. Σκανδάλου ρώτησε: «Γιατί δεν μπορείτε να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία για το ποσοστό που πάει στη Μεταμόρφωση;» Η κυρία Σκανδάλου απάντησε ότι «η μεταφορά των λυμάτων γίνεται μέσω ιδιωτών, συνεπώς η ελληνική δημοκρατία δεν μπορεί να έχει αποδεικτικά στοιχεία» ενώ συμπλήρωσε ότι «ούτε ο ισχυρισμός της Επιτροπής αποδεικνύεται» δηλαδή ότι τα λύματα δεν πηγαίνουν στη Μεταμόρφωση αλλά χύνονται στη θάλασσα. Ωστόσο, όταν ο Δικαστής κ. Βηλαράς ρώτησε την κ. Σκανδάλου αν η «ελληνική πλευρά φέρει το βάρος των αποδείξεων ότι τα λύματα πάνε στη Μεταμόρφωση» η κ. Σκανδάλου παραδέχτηκε ότι έτσι είναι.

Η παραδοχή αυτή με οδήγησε στο τέλος της δίκης να ρωτήσω την κυρία Σκανδάλου γιατί δεν είχε μια γνωμάτευση από τους  επιθεωρητές περιβάλλοντος για τον τύπο των βόθρων (στεγανοί ή απορροφητικοί)  που έχουν τα μη συνδεδεμένα νοικοκυριά, ώστε να ενισχύσει τις ελληνικές θέσεις  στο δικαστήριο. Η κυρία Σκανδάλου μου απάντησε ότι οι επιθεωρητές περιβάλλοντος αφενός υπάγονται σε άλλο υπουργείο, αφετέρου είναι λίγοι με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουν.  Στην απάντηση της κυρίας Σκανδάλου συνοψίζεται όλη τη παθογένεια της δημόσιας διοίκησης στη χώρα μας από τις συναρμοδιότητες μέχρι την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους, καθώς και οι συνέπειες των μνημονιακών πολιτικών που δεν επιτρέπουν τη στελέχωση σημαντικών υπηρεσιών όπως η Διεύθυνση των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος.  

Η έλλειψη κοινής λογικής και η αδιαφορία του ελληνικού κράτους για την εύρεση λύσεων αναδείχτηκε από τη δεύτερη ερώτηση του Δικαστή κ. Βηλαρά. Ρώτησε λοιπόν την κυρία Σκανδάλου γιατί το δημόσιο αφού υπάρχει κρίση δεν διευκολύνει τους πολίτες πληρώνοντας τη σύνδεση με το δίκτυο και στη συνέχεια να εισπράξει το ποσό με δόσεις μέσω της ΔΕΗ, όπως έχει γίνει και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν. «Άλλωστε τα βυτιοφόρα τα πληρώνει ο κάτοικος» συμπλήρωσε ο κ. Βηλαράς. Η κ. Σκανδάλου ισχυρίστηκε ότι οι κάτοικοι της περιοχής είναι πολύ φτωχοί για να προκαλέσει την εύλογη και έντρομη απορία του Δικαστή. «Θα παραμείνει δηλαδή το αδιέξοδο μέχρι να πλουτίσουν οι κάτοικοι;»

Είναι πραγματικά να πανικοβάλλεσαι αν σκεφτείς τα πρόστιμα που θα κληθεί να πληρώσει η χώρα μας αν δικαστεί. Η Επιτροπή έχει ζητήσει να καταβάλλει η Ελλάδα χρηματική ποινή ύψους 34.974 ευρώ ανά ημέρα καθυστέρησης στην εκτέλεση της πρώτης απόφασης του 2004 από την ημέρα που θα εκδοθεί η απόφαση στην παρούσα υπόθεση μέχρι την ημέρα που θα έχει εκτελεστεί η πρώτη απόφαση.

Η Επιτροπή ζήτησε επίσης την καταβολή ημερησίου κατ’ αποκοπή ποσού ύψους 3.828 ευρώ ανά ημέρα από την ημέρα έκδοσης της πρώτης απόφασης έως την ημερομηνία που θα εκδοθεί η απόφαση στην παρούσα υπόθεση ή την ημερομηνία εκτέλεσης της πρώτης απόφασης εάν επέλθει νωρίτερα.

Τώρα για όσους θεωρούν ότι με κάποιο τρόπο θα αποφύγουμε να πληρώσουμε τα πρόστιμα,  κάτι τέτοιο δεν ισχύει αφού «τα πρόστιμα συμψηφίζονται από τη Κομισιόν με τα χρήματα των επιχορηγήσεων, όπως οι αγροτικές επιδοτήσεις , που έχει να πάρει η χώρα»  μας εξήγησε ο Δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, κ. Βηλαράς.