Πόσο έτοιμη είναι η κρατική μηχανή για το φετινό καλοκαίρι;

Τι μας περιμένει φέτος το καλοκαίρι με τις δασικές πυρκαγιές & πόσο προετοιμασμένος είναι ο κρατικός μηχανισμός για την αντιπυρική περίοδο που μόλις ξεκίνησε; Έντονη ανησυχία εκφράζει, η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς για την ετοιμότητα της χώρας μας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις δασικές πυρκαγιές, αφού τα χρόνια προβλήματα, η οικονομική κρίση και η κλιματική αλλαγή απειλούν τα δάση μας για μια ακόμη χρονιά.

Αφήνοντας πίσω της το καλοκαίρι του 2016 με 365.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων, η έναρξη της αντιπυρικής περιόδου για το 2017 βρίσκει τη χώρα μας αντιμέτωπη με μια τριπλή απειλή: χρόνια προβλήματα και στρεβλή φιλοσοφία του μηχανισμού δασοπροστασίας, κλιματική αλλαγή που αυξάνει τον κίνδυνο ακραίων πυρκαγιών και οικονομική κρίση απειλούν τα δάση μας.

Πιο συγκεκριμένα, το WWF Ελλάς δίνει σήμερα στη δημοσιότητα μια σειρά ανησυχητικών στοιχείων που λειτουργούν ανασταλτικά στη λειτουργία του εγχώριου μηχανισμού, αλλά και προτάσεων που αποσκοπούν σε μια αποδοτικότερη επιχειρησιακή ετοιμότητα:

Σύμφωνα με πρόσφατη διεθνή έρευνα που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (Proceedings of the National Academy of Science), η κλιματική αλλαγή πλέον επηρεάζει καθοριστικά τόσο την ένταση, όσο και τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, η ανατολική Αυστραλία και η Μεσόγειος, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, απειλούνται με μία αύξηση των ακραίων πυρκαγιών από 20% έως και 50%, μέσα στις επόμενες δεκαετίες.  Ωστόσο, η έρευνα υπογραμμίζει πως η δριμύτητα των πυρκαγιών μπορεί να μειωθεί σημαντικά με την έγκαιρη λήψη προληπτικών μέτρων.

Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει και τον μηχανισμό δασοπροστασίας, καθώς υπολογίζεται ότι μόνο το 50% των αναγκών  καλύπτονται για έργα αντιπυρικής προστασίας που υλοποιούν οι δασικές υπηρεσίες. Και σαν να μην έφταναν οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι, το Υπουργείο Εσωτερικών – για ακόμη μια χρονιά – έφτασε στο παραπέντε για να εκδώσει την απόφαση για τη διανομή €16,9 εκατ. για δράσεις πυροπροστασίας.

Το ήδη αποδυναμωμένο Πυροσβεστικό Σώμα (ΠΣ) θα στερηθεί φέτος 700 περίπου πυροσβεστών, καθώς θα μετατεθούν στα περιφερειακά αεροδρόμια και τους σταθμούς των νέων εθνικών οδών. Πώς θα μπορέσει το ΠΣ να ανταπεξέλθει στο εξαιρετικά δύσκολο έργο του με μειωμένες δυνάμεις, την ώρα μάλιστα που οι πυροσβέστες καλούνται σε πολλές περιπτώσεις να αγοράζουν μόνοι τους τον προσωπικό τους εξοπλισμό ασφαλείας και ο εναέριος στόλος είναι λαβωμένος και γερασμένος;

Τρία χρόνια έχουν περάσει από τη θέσπιση του ν. 4249/2014 και ακόμα δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες για την πλήρη επιχειρησιακή αξιοποίηση χιλιάδων εθελοντών δασοπυροσβεστών. Ακόμα εκκρεμεί η έκδοση τουλάχιστον 6 αποφάσεων του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας (μεταξύ αυτών και της ίδρυσης Εθνικής Σχολής Πολιτικής Προστασίας) που κρατάνε ακόμα ουσιαστικά ανενεργό το σύστημα αξιοποίησης των εθελοντών. Ωστόσο, να σημειωθεί πως φέτος γίνεται μια σημαντική προσπάθεια από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, προκειμένου να ανανεωθεί το Μητρώο Εθελοντών, κάτι που θα συμβάλει προς στη σωστή κατεύθυνση.

Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις που προέκυψαν από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CLIM-RUN που ολοκλήρωσε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και παρουσιάζονται στο Οικοσκόπιο, τη διαδικτυακή χαρτογραφική εφαρμογή του WWF Ελλάς για το ελληνικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτές, εκτιμάται ότι την περίοδο 2021-2050 θα σημειωθεί αύξηση κατά 50% των θερμών ημερών, και μεταξύ 2071-2100 η αύξηση αυτή θα αγγίξει το 100%, ενώ παράλληλα προβλέπονται 30 επιπλέον ημέρες αυξημένου κινδύνου πυρκαγιάς ανά έτος, οι οποίες θα παρουσιαστούν κυρίως στις ανατολικές περιοχές της χώρας, από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη. (Περισσότερα σχετικά στοιχεία διαθέσιμα στο Παράρτημα παρακάτω).

«Δασικές πυρκαγιές, υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα στην Ελλάδα», δηλώνει ο Ηλίας Τζηρίτης, συντονιστής τοπικών δράσεων του WWF Ελλάς. «Το μεγάλο στοίχημά μας είναι πώς θα καταφέρουμε να μειώσουμε τον αριθμό και την έντασή τους, γιατρεύοντας τις χρόνιες ελλείψεις που ταλαιπωρούν το σύστημα δασοπυροστασίας της χώρας μας, ιδιαίτερα τώρα που οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάγκη σχεδιασμού και υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού που να βασίζεται στην πρόληψη, και όχι μόνο στην καταστολή των πυρκαγιών, κρίνεται τώρα πιο επιτακτική από ποτέ».

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω στοιχεία, ο μηχανισμός δασοπροστασίας της χώρας μας οφείλει να μετατοπίσει τη φιλοσοφία του από την καταστολή στην πρόληψη, αφού κάτι τέτοιο αφενός θα συνέβαλε σε έναν αποτελεσματικότερο στρατηγικό σχεδιασμό και αφετέρου θα απαιτούσε σημαντικά λιγότερους οικονομικούς πόρους. Προς αυτήν την κατεύθυνση, το WWF Ελλάς προτείνει:

Άμεση έναρξη διαλόγου για την αναμόρφωση του συστήματος δασοπυροπροστασίας, με στόχο τη βελτιστοποίηση του συντονισμού των αρμόδιων φορέων σε όλα τα επίπεδα με παράλληλη αξιοποίηση παλαιότερων πορισμάτων και εκθέσεων σχετικών επιτροπών και ομάδων εργασίας.

Πλήρη εφαρμογή, με ευθύνη του ΥΠΕΚΑ, της Εθνικής Στρατηγικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με συγκεκριμένες δράσεις και έργα που αφορούν κυρίως στην προσαρμογή των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων στα νέα «καυτά» δεδομένα.

Να προχωρήσει η θεσμοθέτηση της συνεργασίας της Δασικής Υπηρεσίας με το Πυροσβεστικό Σώμα (άρθρο 100 ν. 4249/2014) για τον καλύτερο μεταξύ τους συντονισμό και πιο αποτελεσματικό έργο.

Διαχείριση της καύσιμης ύλης σε δάση και δασικές εκτάσεις, με άμεση εφαρμογή του άρθρου 60 του Ν. 4280 που προβλέπει σύνταξη ολοκληρωμένου Εθνική Σχεδίου Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας. 

Άμεση λήψη πολιτικών αποφάσεων και πρωτοβουλιών για πλήρη αξιοποίηση του εθελοντικού δυναμικού της χώρας.

Σε κάθε περίπτωση, η εγρήγορση των πολιτών παραμένει κρίσιμος παράγοντας για επιτυχημένη δασοπροστασία, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε πως ένα συντριπτικό ποσοστό εκδήλωσης πυρκαγιών προκαλείται από ανθρωπογενείς αιτίες. Αυτός είναι άλλωστε, ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι ενέργειες πρόληψης – μεταξύ των οποίων η λεπτομερής στατιστική ανάλυση των αιτίων και  οι στοχευμένες εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού - είναι απολύτως απαραίτητες. Η σωστή ενημέρωση των πολιτών, η προσωπική εγρήγορση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας στο σύνολό της γύρω από το θέμα της πρόληψης των πυρκαγιών διαδραματίζει διαρκώς έναν ενισχυτικό ρόλο στην προσπάθεια δασοπροστασίας, τόσο σε προληπτικό, όσο και σε κατασταλτικό επίπεδο.