Νόμος και περιβάλλον στην Ελλάδα

Από το 1967 που καταλύθηκε η δημοκρατία στη χώρα μας, το περιβάλλον χρησιμοποιήθηκε από τους δικτάτορες ως εργαλείο ευκαιριακής οικονομικής ανάπτυξης και εξυπηρέτησης συμφερόντων. Σήμερα τόσα χρόνια μετά, και με δικαιολογία την οικονομική κρίση, εξακολουθούμε να πορευόμαστε με τις ίδιες λογικές που σκοτώνουν κάθε προοπτική για βιώσιμη ανάπτυξη και έξοδο από την κρίση.

Τακτοποιήσεις αυθαιρέτων ακόμη και σε δάση, άδειες χρήσης αιγιαλού ακόμα και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές, εμμονή με τον λιγνίτη, παρά την ιστορική συμφωνία στο Παρίσι, πρόστιμα που δεν επικυρώνονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος αλλά και τα πρόστιμα των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ που πληρώνουμε από τις καταδίκες μας από το ευρωπαϊκό δικαστήριο, είναι η εικόνα που αποτυπώνεται στην 12η ετήσια έκθεση της WWF Ελλάς και αφορά την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην Ελλάδα.

Τα χρόνια της κρίσης οι ετήσιες εκθέσεις της WWF για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι πραγματικά ανησυχητικές. Στη φετινή έκθεση παρότι υπάρχουν θετικά σημεία στο κεφάλαιο της θεσμικής θωράκισης των προστατευόμενων περιοχών, με την ίδρυση του πρώτου θαλάσσιου καταφύγιου άγριας ζωής γύρω από τη Γυάρο και την πρόταση του Υπουργείου Περιβάλλοντος για αύξηση του Δικτύου των περιοχών Natura 2000, ωστόσο η συνολική εικόνα εξακολουθεί να είναι απογοητευτική.    

Απορρύθμιση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, φωτογραφικές ρυθμίσεις και νόμοι σουρωτήρια που νομιμοποιούν την παράνομη δόμηση και ανοίγουν διάπλατα το δρόμο για τακτοποιήσεις παράνομων οικισμών ακόμη και μέσα σε δασική γη. Απίστευτες παλινωδίες στο μείζον ζήτημα της έγκρισης αδειών χρήσης αιγιαλού και παραλίας ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές. Αποδυνάμωση του Σώματος Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και σοβαρές αδυναμίες στην παρακολούθηση και τη διαχείριση των υδάτων. Αδιαφάνεια και μη πρόσβαση των πολιτών στη περιβαλλοντική νομοθεσία με το ηλεκτρονικό περιβαλλοντικό μητρώο να παραμένει κενό γράμμα πέντε χρόνια μετά τη θέσπιση του. Αδιαφάνεια και στη διαδικασία fast track στο νέο αναπτυξιακό νόμο. Μη συμμόρφωση με δικαστικές αποφάσεις και δύο νέες  καταδικαστικές αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι μερικά από τα προβλήματα που επισημαίνονται στη έκθεση.

«Ως πλέον προβληματικοί τομείς αναδεικνύονται τα απόβλητα, η αυθαίρετη δόμηση και οι προστατευόμενες περιοχές, ενώ όλο και πιο ορατά είναι τα προβλήματα υποβάθμισης των υδάτων και της ποιότητας της ατμόσφαιρας. Θετικές εξελίξεις, όπως η στάση που υιοθέτησε το ΥΠΕΝ κατά τη διαδικασία αξιολόγησης της οδηγίας για τους οικοτόπους, μία διάθεση να ενισχυθεί το θεσμικό πλαίσιο για θέματα όπως τα απόβλητα, οι προστατευόμενες περιοχές ή οι δασικοί χάρτες, επισκιάζονται από την αδυναμία του συστήματος περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, την αδιαφάνεια, τις καθυστερήσεις», επισημαίνει ο Γιώργος Χασιώτης, νομικός συντονιστής του WWF Ελλάς.

Όταν μια χώρα δεν ξέρει ή αδιαφορεί για το τι γίνεται στο περιβάλλον της είναι σίγουρο ότι θα το πληρώσει και σε άλλους τομείς όπως είναι η οικονομία. Άλλωστε τα υπέρογκα πρόστιμα που πληρώνουμε από τις καταδίκες μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το επιβεβαιώνουν. Έτσι λοιπόν η Έκθεση του WWF δεν έχει ως στόχο μόνο τη στεγνή παρουσίαση μιας αρνητικής κατάστασης αλλά να γίνει το εργαλείο που θα εξετάσει και θα εξελίξει πολιτικές σε σχέση με το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

«Η περιβαλλοντική νομοθεσία δεν είναι παιχνίδι. Είναι κανόνες ζωής για το περιβάλλον και τον φυσικό μας χώρο, την ποιότητα της ζωής μας, και βεβαίως την υγεία της οικονομίας. Όπως δείχνει η φετινή έκθεση για την περιβαλλοντική νομοθεσία, η ελλιπής ή και μηδενική εφαρμογή της κοστίζει στον κρατικό κορβανά, αποδυναμώνει τις προοπτικές για μια πραγματικά δίκαιη ανάπτυξη, πλήττει τη διεθνή εικόνα της χώρας και υποθηκεύει το παρόν αλλά και το μέλλον μας. Στη σκιά των αξιολογήσεων, των δόσεων και των προαπαιτουμένων, το φυσικό μας περιβάλλον, ο πραγματικός πλούτος της χώρας μας, υποβαθμίζεται, ενώ θα μπορούσε να δείξει τον δρόμο για μία βιώσιμη διέξοδο από την κρίση», θα πει η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Ελλάς.