ECOVOICE: Στερεά απόβλητα

Τις μέρες που η Αθήνα ήταν πνιγμένη στα σκουπίδια έτυχε να βρίσκεται στην Ελλάδα ένας φίλος που ζει στο Βερολίνο. Μου έλεγε ότι στη Γερμανία η αποκομιδή των απορριμμάτων γίνεται μια φορά την εβδομάδα. Ναι καλά διαβάσατε μια φορά την εβδομάδα. Γιατί εκεί οι άνθρωποι έχουν μάθει να διαχωρίζουν το γυαλί, το χαρτί, τις συσκευασίες και όλα τα υλικά που ανακυκλώνονται με αποτέλεσμα οι κάδοι να μην γεμίζουν και να μην χρειάζεται καθημερινή αποκομιδή. Αυτό φυσικά σημαίνει ανάκτηση πόρων, θέσεις εργασίας, καθαρό περιβάλλον αλλά και λιγότερα δημοτικά τέλη για τον πολίτη.

Με αφορμή αυτή τη συζήτηση, τον εφιάλτη της πρόσφατης απεργίας, αλλά και το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία 98/2008 της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορά τις υποχρεώσεις μας για την ανακύκλωση, η ATHENS VOICE μίλησε με τον Γενικό Διευθυντή του ΕΟΕΔΣΑΠ (Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων) Δρ. Αδαμάντιο Σκορδίλη για να δούμε τι γίνεται σήμερα στη χώρα μας αλλά και τι πρόκειται να γίνει στο άμεσο μέλλον. Ο ΕΟΕΔΣΠΑΠ είναι ο φορέας που είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή της πολιτικής της εναλλακτικής διαχείρισης στην Ελλάδα.

Όπως μας εξήγησε ο κ. Σκορδίλης οι βασικοί άξονες της πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων περιλαμβάνουν κατ’ αρχήν την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, την ανακύκλωση και αξιοποίηση των αποβλήτων καθώς και την περιβαλλοντικά ασφαλή τελική διάθεση. Κομβικό σημείο του νομοθετικού πλαισίου είναι η ευθύνη του παραγωγού. Αυτό σημαίνει ότι ο κατασκευαστής ή ο εισαγωγέας ενός προϊόντος έχει την ευθύνη της οργάνωσης και της χρηματοδότησης συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης. Είτε αυτά είναι ατομικά είτε συλλογικά. Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης είναι ανώνυμες εταιρείες που εγκρίνονται από τον ΕΟΕΔΣΑΠ. Η έγκριση των συστημάτων είναι εξαετής και οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να επιτύχουν τους στόχους και να δίνουν τα αποτελέσματα στην πολιτεία προκειμένου να συντάξει τις εθνικές εκθέσεις προς την Ε.Ε.

Σήμερα το πιο εξαπλωμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης είναι αυτό των μπλέ κάδων που γνωρίζουμε όλοι μας. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης από την έναρξη του συστήματος πριν από οχτώ χρόνια η ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων έχει αυξηθεί και έχει συνεχώς ανοδική πορεία. Οι ποσότητες των συσκευασιών που ανακυκλώθηκαν το 2010 ανήλθαν σε 415.000 τόνους ενώ συνυπολογίζοντας και το χαρτί που ήταν στους 95.000 τόνους αποφεύχθηκε η ταφή 510.000 τόνων ανακυκλώσιμων υλικών που ισοδυναμούν με 650.000 τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Η «ανταποδοτική ανακύκλωση» πάλι παρ’ ότι ξεκίνησε μόλις το 2009 παρουσιάζει αυξητικές τάσεις και είναι δελεαστική στους καταναλωτές προσφέροντας τους ανταποδοτικό κίνητρο. Τέτοιου είδους ανακύκλωση είναι αυτή που εφαρμόζεται από ιδιωτικές εταιρείες όπως ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ που τοποθετεί μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας στα καταστήματα του και προτρέπει τον καταναλωτή στην ανακύκλωση συσκευασιών δίνοντας του κάποιο αντίτιμο. Οι ποσότητες συσκευασιών που ανακυκλώθηκαν με αυτόν τον τρόπο ανέρχονται σε 105.000 τόνους.

Η ανάπτυξη δικτύων συλλογής αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού έχουν προσδιοριστεί από την Κοινοτική και Εθνική μας νομοθεσία ως απόβλητα προτεραιότητας λόγω της συνεχόμενης αύξησης της ζήτησης τους, αλλά και των σημαντικών επιπτώσεων που προκαλούν στο περιβάλλον όταν αποσύρονται. Το 2010 συλλέχθηκαν 46.340 τόνοι αποβλήτων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού.

Επιπλέον έχουν αναπτυχθεί και εξελίσσονται συστήματα διαχείρισης λιπαντικών ελαίων, συσσωρευτών, αυτοκινήτων και ελαστικών. Το 2010 συλλέχτηκαν 41.520 τόνοι ελαστικών από συνεργεία και βουλκανιζατέρ σε ολόκληρη τη χώρα σε σύνολο ποσοτήτων 56.000 τόνων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΕΔΣΑΠ η ετήσια μείωση του όγκου των αποβλήτων συνολικά από την ανακύκλωση των οικιακών αλλά και των υπολοίπων ρευμάτων που αναφέραμε εκτιμάται σε 5,2 εκατ. κυβικά μέτρα. Επίσης η εξοικονόμηση ενέργειας ανέρχεται σε 3.000.000 GJ, ενώ η μείωση των εκπομπών και ιδιαίτερα του CO2 που είναι και υπαίτιο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι της τάξης των 350.000 τόνων ανά έτος.

Παρ’ όλα αυτά όμως σε συνάντηση που είχε εχτές ο Υπουργός ΠΕΚΑ Γιώργος Παπακωνσταντίνου με τους εκπροσώπους των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης και τον ΕΟΕΔΣΑΠ επισήμανε τις ελλείψεις που έχει ο τομέας της ανακύκλωσης όπως η πλημμελής κάλυψη στα νησιά, η δυσκολία επίτευξης στόχων ανακύκλωσης σε υλικά όπως το ξύλο και το πλαστικό αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνης από τους πολίτες για την αποτελεσματικότητα των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης. Για το λόγο αυτό θα δημιουργηθεί ένα αξιόπιστο σύστημα μέτρησης των ποσοτήτων των ανακυκλούμενων υλικών καθώς επίσης και αυστηρότεροι έλεγχοι στους παραγωγούς αποβλήτων.

Στη συνάντηση ο κ. Παπακωνσταντίνου ανακοίνωσε ότι έχουν ήδη αξιολογηθεί τα πρώτα τρία συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις τα οποία πολύ σύντομα θα τεθούν σε λειτουργία. Επιπλέον προχωράει η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων ή των δευτερογενών καυσίμων που προέρχονται από απόβλητα, στις τσιμεντοβιομηχανίες και κάποιες ασβεστοποιίες. Παράλληλα εξετάζεται από το ΥΠΕΚΑ η επέκταση της εναλλακτικής διαχείρισης σε μια σειρά άλλων προϊόντων όπως τα ληγμένα φάρμακα, οι συσκευασίες γεωργικών φαρμάκων και τα βρώσιμα έλαια.

Όπως επισημαίνει ο κ. Σκορδίλης «αν για τις άλλες χώρες αποτελεί η αξιοποίηση (ανάκτηση υλικών και ενέργειας) ένα σωστό βήμα για την προστασία του περιβάλλοντος, για την χώρα μας αποτελεί επιτακτική ανάγκη γιατί δεν υπάρχει σχεδόν καμία από τις πρώτες ύλες για την παραγωγή των προϊόντων».

Συνεπώς κάθε φορά που πετάμε κάτι στα σκουπίδια είναι σαν να πετάμε λεφτά. Η ανακύκλωση αποτελεί ένα σημαντικό κλάδο της ελληνικής βιομηχανίας που εκτός των άλλων προσφέρει και πολλές θέσεις εργασίας. Οι πληροφορημένοι και ενεργοί πολίτες είναι ο κινητήριος μοχλός για να προχωρήσει η ανακύκλωση, να προστατευθεί το περιβάλλον αλλά και να εμποδίσουμε την μετατροπή περιοχών σε χωματερές.