Η πρόσβαση στο καθαρό νερό είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση αλλά και για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών. Με την αύξηση όμως του πληθυσμού αλλά και με την μόλυνση του περιβάλλοντος η έλλειψη επάρκειας πόσιμου νερού είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα. Πρόβλημα που εξελίσσεται σε σημαντική κρίση ιδιαίτερα στην ευάλωτη περιοχή της Μεσογείου η οποία εκτός από τα περιβαλλοντικά προβλήματα αντιμετωπίζει και έντονα πολιτικά προβλήματα που καθιστούν τον διάλογο μεταξύ των χωρών για την εξεύρεση λύσεων δύσκολο. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στην Αθήνα ένα συνέδριο για την Διαχείριση Μη Συμβατικών Πόρων Νερού στη Μεσόγειο. Το συνέδριο οργανώθηκε από το πρόγραμμα «Αποστολή Νερό» της Coca-Cola σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής , την Γραμματεία της Ένωσης για την Μεσόγειο και την Παγκόσμια Σύμπραξη για το νερό.
Τι ακριβώς εννοούμε όμως όταν λέμε Διαχείριση Μη Συμβατικών Πόρων Νερού; Αφ’ ενός μεν σημαίνει να ξαναθυμηθούμε τις ξεχασμένες τεχνικές όπως αυτή της συλλογής του βρόχινου νερού. Οι λαοί της Μεσογείου από αρχαιοτάτων χρόνων είχαν υιοθετήσει την τακτική της συλλογής του βρόχινου νερού για την εξυπηρέτηση των αναγκών τους. Στην Ελλάδα από το 2009 επαναφέραμε την τακτική αυτή εγκαθιστώντας ή αναπαλαιώνοντας 30 μονάδες συλλογής βρόχινου νερού σε 13 Ελληνικά νησιά που έχουν πρόβλημα λειψυδρίας. Από την άλλη πλευρά Διαχείριση Μη Συμβατικών Πόρων σημαίνει να αξιοποιηθούν σύγχρονες τεχνολογίες έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η αυξημένη ζήτηση νερού.
Αφαλάτωση. Αποτελεί την πιο δημοφιλή μέθοδο μεταξύ των κρατών της Μεσογείου με ποσοστό 70% της παγκόσμιας αφαλάτωσης. Υπάρχουν όμως περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη μέθοδο αυτή. Η ενέργεια που χρησιμοποιείται για αφαλάτωση του ύδατος είναι υψηλή και όταν δεν προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας επιβαρύνει το περιβάλλον. Επιπλέον επιβάρυνση για το περιβάλλον αποτελούν και οι μονάδες αποθήκευσης του αφαλατωμένου νερού καθώς επίσης και η μεταφορά του. Η βιομηχανία της αφαλάτωσης έχει γίνει μια ισχυρή βιομηχανία στην περιοχή της Μεσογείου και με την συμβολή της Παγκόσμιας Τράπεζας. Πράγμα που σημαίνει ότι τα συμφέροντα της συγκεκριμένης βιομηχανίας θα αποτρέπουν κάθε άλλη μορφή διαχείρισης για να μπορούν να πουλάνε το παραγόμενο νερό.
Επεξεργασμένα απόβλητα. Πρόκειται για επαναχρησιμοποίηση λυμάτων που είναι ακατάλληλα για οικιακή κατανάλωση αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ποτίσματα. Υπάρχουν οικονομικά οφέλη αφού το επαναχρησιμοποιημένο νερό κοστίζει φθηνότερα και αποτελεί λύση για την αγροτική παραγωγή που καταναλώνει το 80% του φυσικού ύδατος. Υπάρχουν και σε αυτή τη μέθοδο όμως περιβαλλοντικές διαστάσεις αφού όταν χρησιμοποιούμε επεξεργασμένα απόβλητα υπάρχει συσσώρευση άλατος και βαρέων μετάλλων στο έδαφος που έχει επιπτώσεις στον υδροφόρο ορίζοντα και γενικότερα στην υποβάθμιση των φυσικών πόρων με ότι αυτό σημαίνει για την κλιματική αλλαγή αλλά και για την υγεία μας. Μελέτες έδειξαν ότι έχει συνέπειες στην υγεία αφού πολλές γρίπες, αναπνευστικά προβλήματα, γαστρεντερίτιδες και τυφοειδής πυρετός συνδέονται με την χρήση επεξεργασμένων αποβλήτων.
Πλουτισμός νεφών. Από την δεκαετία του ΄50 γίνονται έρευνες πάνω σε αυτή την τεχνολογία που εγείρει όμως πολλές νομικές ενστάσεις του τύπου σε ποιόν ανήκουν τα σύννεφα. Η συλλογή της ομίχλης είναι μια τεχνολογία που βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, ενώ η συλλογή νερού από τις πηγές ώστε να μην φεύγουν στην θάλασσα έχει περιβαλλοντικό πρόβλημα για το τι θα γίνει με την αλμυρότητα των ακτών και γενικότερα την εικόνα των παράκτιων περιοχών.
Τα ημιακάθαρτα νερά τα λεγόμενα «γκρίζα» νερά είναι αυτά που προέρχονται από τις οικιακές δραστηριότητες με εξαίρεση τα νερά της τουαλέτας. Τα νερά αυτά μπορούν να συλλέγονται σε μια ειδική δεξαμενή και να ανακυκλώνονται αφού έχει προηγηθεί επεξεργασία. Αν το σκεφτείς είναι πραγματικά τραγικό να χρησιμοποιούμε καθαρό νερό για τα καζανάκια μας και λύματα για τα μαρουλάκια μας.
Παρ’ όλα τα αρνητικά σημεία που υπάρχουν σε αυτές τις μεθόδους ανάκτησης του νερού η πραγματικότητα είναι ότι μέσα στα επόμενα χρόνια οι υδάτινοι πόροι θα φτάσουν σε οριακό σημείο. Ήδη πολλές χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας που έχει σαν συνέπεια και την μείωση της παραγωγής τους. Επομένως θα πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη των μη συμβατικών πόρων αλλά πρέπει να τεθούν όρια ώστε να εξασφαλιστεί η δημόσια υγεία και η σοδειά. Επιπλέον ο ιδιωτικός τομέας συμμετέχει παντού σε αυτές τις επενδύσεις. Εδώ όμως υπάρχει ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης. Για να καλυφθεί θα πρέπει να υπάρχει δημόσια συμμετοχή ώστε να ενδυναμωθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών αλλά και αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που να εξασφαλίζει την διαφάνεια μεταξύ των εμπλεκομένων.
Ένα άλλο θέμα που άνοιξε το συνέδριο είναι η τιμολόγηση του νερού. Θα υπάρξει αύξηση των τιμολογίων έτσι ώστε να περιορίζεται η άσκοπη σπατάλη αλλά και για να εξοικονομηθούν πόροι για την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών. Τέλος πολύ σημαντικό είναι η αλλαγή της κουλτούρας μας στη χρήση του νερού.
Η Βόρεια Θάλασσα έχει αναδειχθεί σε hotspot πράσινης καινοτομίας και σε παγκόσμιο πρότυπο απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές χάρη σε μια σειρά από ποικίλα έργα καθαρής ενέργειας.
12°
