ECOVOICE: Ενέργεια, Ελεύθερη στα χαρτιά

Παράγει, μεταφέρει, διανέμει και προμηθεύει με ηλεκτρική ενέργεια τους καταναλωτές εδώ και μισό αιώνα. «Είδες η ΔΕΗ;» όπως έλεγε το διαφημιστικό σλόγκαν. Είναι, όμως ακόμα τόσο μόνη της; Έχει αποκλειστικά προνόμια στην ενεργειακή αγορά; «Όχι» λένε οι νόμοι.

Νόμος 2773/1999: «Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας - Ρύθμιση θεμάτων ενεργειακής πολιτικής και λοιπές διατάξεις». Έξι χρόνια μετά: νόμος 3426/2005: «Επιτάχυνση διαδικασίας για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας». Έξι χρόνια αργότερα, 5 Ιουνίου του 2011 και παγκόσμια ημέρα Περιβάλλοντος: ολοκληρώνεται η δημόσια διαβούλευση για ακόμα ένα σχέδιο νόμου: «Λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου (ενσωμάτωση οδηγιών 2009/72, 73 και άλλες διατάξεις)».

Τελικά τι είδους αγορά είναι η ενεργειακή; Γίνεται κανείς να επιλέγει τον προμηθευτή του, όπως διαλέγει πάροχο για τη σταθερή ή την κινητή τηλεφωνία;  «Αυτό έχει ήδη γίνει στα χαρτιά» διαβεβαιώνει την A.V. ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ενεργειακής Οικονομίας του ΕΜΠ και πρώτος πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, Παντελής Κάπρος. Και εξηγεί: «η νομοθεσία πολλά χρόνια τώρα έχει εξασφαλίσει ότι ο καταναλωτής μπορεί ν’ αλλάξει προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας εύκολα και χωρίς καμία επιβάρυνση. Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα οι συνθήκες του ανταγωνισμού στην ηλεκτροπαραγωγή είναι τέτοιες που δεν επιτρέπουν σε σχήματα ανεξάρτητα από τη ΔΕΗ να καθετοποιηθούν. Δηλαδή να έχουν παραγωγή, εμπόριο και να μπορούν να προσφέρουν συστηματικά ελκυστικές προτάσεις στους καταναλωτές. Αυτό είναι το έλλειμμα ανταγωνισμού».

Η ΔΕΗ κάνει λόγο για «βίαιη και άδικη για τους καταναλωτές απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού», η οποία θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμολογίων… «Το θέμα που προκύπτει τώρα δεν είναι η απελευθέρωση αλλά η ενίσχυση του ανταγωνισμού. Χρόνια τώρα έχει επισημανθεί ότι η Ελλάδα έπρεπε να είχε με δική της πρωτοβουλία προχωρήσει σε μέτρα ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός με ομαλό τρόπο. Πλέον φτάσαμε στο σημείο όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει το έλλειμμα και με την ευκαιρία του Μνημονίου κάνει μια προσπάθεια βίαιης προσαρμογής. Δεν έπρεπε να φτάσουμε εδώ. Πιστεύω ότι η αναπόδραστη αύξηση των τιμολογίων είναι μια παραπλανητική άποψη. Σ’ όλο τον κόσμο και στην Ευρώπη ο ανταγωνισμός έφερε μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Βεβαίως μεσολάβησαν αυξήσεις των καυσίμων. Η πετρελαϊκή κρίση του 2007, η συνεχής αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου για διάφορους λόγους και οι περιβαλλοντικές μεταβολές έχουν οδηγήσει σε αύξηση του κόστους σ’ όλες τις χώρες. Τώρα ειδικά στην Ελλάδα οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας έχουν πάψει προ πολλού να είναι φτηνές».

Τι φταίει για την αναπτυξιακή στασιμότητα του τομέα; «Το κράτος, όλες οι κυβερνήσεις, συγχέουν το ρόλο τους. Το κράτος είναι ταυτόχρονα ρυθμιστής των αγορών και ιδιοκτήτης

επιχειρήσεων. Ακόμα παραμένει αποσυνδεδεμένη η χονδρεμπορική από τη λιανική αγορά. Υπάρχει, επίσης, το ζήτημα των πολιτικών διαπλοκών με την έννοια ότι τα κόμματα συμμετέχουν στους συνδικαλιστές και υπάρχει μια κακώς εννοούμενη προστασία των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές. Η άποψή μου είναι ότι η προστασία των εργαζομένων διασφαλίζεται καλύτερα εάν αφήσουν τη ΔΕΗ και άλλες παρόμοιες επιχειρήσεις να δρουν ιδιωτικo-οικονομικά, εμπορικά όπως γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η Ε.Ε. δεν ενδιαφέρεται για το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης, το ποιος έχει τις μετοχές. Την ενδιαφέρει, όμως, το πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις και κατά πόσο οι επιχειρήσεις δρουν αυτόνομα για το δικό τους συμφέρον και όχι για άλλους σκοπούς πολιτικούς ή κομματικούς».

Οι συνδικαλιστές προτείνουν τη δημιουργία νέων λιγνιτικών μονάδων στην Ελασσόνα και στη Δράμα. «Πράγματι υπάρχουν λιγνιτικά κοιτάσματα. Ωστόσο, πρόκειται για ένα εξαιρετικά ρυπογόνο καύσιμο, το οποίο εκπέμπει υπερβολικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακος. Το CO2 είναι αέριο του θερμοκηπίου και ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή. Στη σημερινή εποχή βρισκόμαστε στο πλαίσιο υποχρεώσεων όλης της Ε.Ε. για δραστική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακος. Οι στόχοι είναι νομικά δεσμευτικοί για το 2020. Σ’ αυτή την προοπτική οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από λιγνίτη με όποια τεχνολογία δεν έχουν θέση».

Ποιο είναι το καλύτερο εφικτό σενάριο;  «Το μόνο βέβαιο είναι ότι αν η Ελλάδα θέλει να αναπτυχθεί, ο μόνος τρόπος είναι να προσελκύσει ξένες επενδύσεις σ’ όλους τους τομείς. Πολύ περισσότερο, δε, στην ενέργεια, που οι ανάγκες σε κεφάλαια είναι μεγάλες. Η χρηματοδότηση των υποδομών της ενέργειας, οι διασυνδέσεις των νησιών, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, οι νέες μονάδες της τεχνολογίας, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων. Δεν είναι δυνατό να αντληθούν με επιδότηση από ένα υπερχρεωμένο κράτος. Δεν μπορεί να γίνει προσέλκυση με υπερδανεισμό της ΔΕΗ. Ο μόνος τρόπος είναι να γίνουν ξένες επενδύσεις με εταιρείες δυναμικές που έχουν τη δυνατότητα να δανείζονται σε άλλες χρηματιστηριακές αγορές. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει οι κανόνες να είναι ξεκάθαροι, διαφανείς. Η ταχύτητα έγκρισης των επενδυτικών έργων να είναι μεγάλη. Να υπάρχει ασφάλεια και ανταγωνισμός. Όλα αυτά τα χρόνια δεν δόθηκε η δυνατότητα σε τρίτους να έχουν πρόσβαση στους δύο πόρους (λιγνίτης και υδροηλεκτρικά) ώστε παράλληλα με το φυσικό αέριο να μπορούν να διαμορφώνουν ένα πακέτο ηλεκτροπαραγωγής ελκυστικό στους πελάτες».

Πέντε tips αν φύγεις από τη ΔΕΗ (πηγή ΡΑΕ)

● Ζητάμε αναγνωριστική ταυτότητα εκπροσώπησης

● Διαθέσιμα τα δικά μας στοιχεία ηλεκτρικής κατανάλωσης

● Δεν βιαζόμαστε με την υπογραφή του συμβολαίου

● Πάρτε κι άλλες προσφορές

● Προσοχή στους τρόπους πληρωμής

Κώστας Κουτσοδήμας, αντιπρόεδρος και υπεύθυνος Τύπου στη ΓΕΝΟΠ

«Η απελευθέρωση έχει γίνει. Δεν υπάρχει μονοπώλιο της ΔΕΗ. Υπάρχουν πέντε ιδιώτες μαζί με τη ΔΕΗ, οι οποίοι παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από φυσικό αέριο και ΑΠΕ. Υπάρχουν 16 εταιρείες στη λιανική εμπορία. Επομένως για ποια απελευθέρωση μιλούν; Τι εννοούν με την περαιτέρω απελευθέρωση; Μήπως είναι η κοινοτική οδηγία για τα δίκτυα μεταφοράς/ διανομής; Η μεταφορά έχει τζίρο γύρω στα 450 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Στην προβλεπόμενη, δε, διασύνδεση των νησιών, ο τζίρος αγγίζει τα 4,5 δισεκατομμύρια. Αυτό θέλουν διακαώς οι ξένοι και ντόπιοι ιδιώτες. Εμείς λέμε αυτό είναι έργο της ΔΕΗ. Θέλουν να αποδυναμώσουν τη ΔΕΗ. Όσο για την πτώση των κερδών της, είναι αποτέλεσμα της απελευθέρωσης».

Η ΔΕΗ σήμερα

● Ανώνυμη εταιρεία από 1.1.2001

● Εισήχθη στα Χρηματιστήρια Αθηνών & Λονδίνου, 12.12.2001

● Κατέχει το 93% της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος στην Ελλάδα

● 2η μεγαλύτερη παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη στην Ε.Ε.

● Φεβρουάριος 2001: απέκτησαν δικαίωμα ηλεκτροπαραγωγής εκτός από τη ΔΕΗ και άλλες εταιρείες και ιδιώτες

● Η ευθύνη της μεταφοράς Η/Ε πέρασε στην ανεξάρτητη της ΔΕΗ, ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε. (Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας)

● Το πρώτο τρίμηνο του 2011 τα κέρδη της ΔΕΗ μειώθηκαν κατά 64%

Φωτό: Έργο της Άννας - Μαρίας Τσακαλή