Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ σε παγκόσμιο επίπεδο περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε αστικές περιοχές παρά σε αγροτικές. Τη δεκαετία του ’50 μόνο το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε πόλεις. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε το 2000 στο 54%, ενώ αναμένεται μέχρι το 2050 το 66% των ανθρώπων να ζουν στις πόλεις. Η τεράστια πληθυσμιακή αύξηση των αστικών κέντρων, που λόγω της παγκοσμιοποίησης, της οικονομικής, περιβαλλοντικής και προσφυγικής κρίσης, δεν θα είναι μόνο από εσωτερικές μετακινήσεις, είναι η μεγάλη πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι σύγχρονες πόλεις για να μην καταρρεύσουν. Σίγουρα χρειάζονται βιώσιμες πολιτικές ενσωμάτωσης των ανθρώπων. Ωστόσο, τη τρέχουσα χρονική στιγμή αυτό που δυστυχώς είδαμε- από την πίεση που δέχτηκαν οι ευρωπαϊκές πόλεις από την εισροή δύστυχων ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις χώρες τους- ήταν άνοδος του εθνικισμού και τις βασικές αξίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης να τίθενται υπό αμφισβήτηση.
Μπορεί ο Πολιτισμός να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε αυτά που η πολιτική έδειξε αδυναμία να αντιμετωπίσει, με αποτέλεσμα τα θεμέλια της Ευρώπης να τρίζουν; Τι ρόλο μπορεί να παίξει ο Πολιτισμός για να ενδυναμώσει την κοινωνική συνοχή στις πόλεις και να χτίσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων στις σύγχρονες και πολύπλοκες κοινωνίες ; Μπορεί ο Πολιτισμός να δημιουργήσει μια νέα αφήγηση, μια δεύτερη Αναγέννηση που θα φέρει την ελπίδα στην Ευρώπη;
Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά μια μελέτη της Ευρωπαϊκής, Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) με τίτλο «Culture, Cities and Identity in Europe». Η μελέτη «Πολιτισμός, Πόλεις και Ταυτότητα στην Ευρώπη» της ΕΟΚΕ, αναγνωρίζει τα πολιτιστικά δικαιώματα ως θεμελιώδους σημασίας για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Αναγνωρίζει τον πολιτισμό ως αναγκαιότητα για την αειφόρο ανάπτυξη και υποστηρίζει την προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου για την επίτευξη της συνοχής, της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης που θα ενδυναμώσουν τις ευρωπαϊκές πόλεις και κατά συνέπεια και τις αποφάσεις μας για το πώς θα διαμορφώσουμε το μέλλον μας.
Η μελέτη προτείνει μια προβολή του πολιτισμού, όχι από την πλευρά των πολιτιστικών οργανισμών, αλλά να λειτουργήσει ως καταλύτης των πολιτών, με τη χρήση κοινόχρηστων χώρων για το διάλογο και την ανταλλαγή πολιτιστικών ιδεών και πολιτιστικών συμπεριφορών, ώστε να έχουν θετικό αντίκτυπο στη δημιουργική ενέργεια των πολιτών. Ωστόσο η μελέτη αναγνωρίζει ως σημαντικό εμπόδιο σε αυτή τη προοπτική τον συνδυασμό των εμπορικών χρήσεων με τις πιέσεις της ασφάλειας και τα μέτρα κατά της τρομοκρατίας. Εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν.
Η αειφορία είναι ένα κρίσιμο στοιχείο της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής μιας πόλης. Ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει ένα αυτόνομο πυλώνα που θα συμβάλλει στην βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων. Υπάρχει μια φυσική συνδεσιμότητα ανάμεσα στον πολιτισμό και τον σχεδιασμό που επηρεάζει την αειφόρο ανάπτυξη. Για παράδειγμα όταν όλοι οι άνθρωποι, και όχι μόνο καλλιτέχνες ή οι επαγγελματίες της τέχνης, εμπλέκονται ενεργά με τον πολιτισμό έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν ένα καταστρεπτικό σχεδιασμό δήθεν «εκσυγχρονισμού» της πόλης. Αντίθετα όταν στα πολιτιστικά δρώμενα συμμετέχουν όλοι, τότε οι άνθρωποι διοχετεύουν τη θετική τους ενέργεια στο σχεδιασμό μιας πόλης που σέβεται την τοπική ιστορία και την παράδοση, προστατεύει το περιβάλλον, βελτιώνει τη ποιότητα του αστικού πολιτισμού , ενσωματώνει τους ξένους και δημιουργεί συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας στην πόλη.
Επιπλέον στη μελέτη αναφέρεται και ο οικονομικός αντίκτυπος από τις πολιτικές για τον πολιτισμό. Σε μια περιοχή που ανοίγουν γκαλερί, θέατρα ή λαμβάνουν χώρα άλλα πολιτιστικά δρώμενα, η περιοχή αναγεννιέται. Ωστόσο η μελέτη προειδοποιεί και για τους κινδύνους αύξησης των αξιών των ακινήτων, γεγονός που αναγκάζει τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την περιοχή. Συνεπώς τα προβλήματα θα μεταφερθούν σε μια άλλη περιοχή. Για το λόγο αυτό η μελέτη επισημαίνει ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό οι κάτοικοι να τοποθετούνται στην καρδιά των προσπαθειών αναγέννησης της πόλης. Αυτό θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις ευρωπαϊκές στρατηγικές συνοχής και τα μέτρα για την οικονομική ανάπτυξη.
«Ο πολιτισμός έχει ένα τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό που μπορεί να αποτελέσει το ενωτικό μέσο για την Ευρώπη. Είναι πεποίθησή μου ότι σε μια εποχή που ο εξτρεμισμός αυξάνεται με αμείωτη ένταση, σε μια εποχή που οι πολίτες μας, αμφισβητούν την κοινή τους ταυτότητα περισσότερο από ποτέ, τώρα είναι η στιγμή για να μπει ο Πολιτισμός και οι πολιτικές για τον πολιτισμό στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής ατζέντας. Τώρα είναι η στιγμή για να επενδύσουμε στον πολιτισμό και να στηρίξουμε την πληθώρα των φορέων που ασχολούνται με την πολιτιστική διακυβέρνηση. Τώρα είναι η ώρα να συμπεριλάβουμε τον Πολιτισμό στα εργαλεία για την ανάπτυξη των εξωτερικών σχέσεων της Ευρώπης και να τον προωθήσουμε ως τον 4ο πυλώνα της αειφόρου ανάπτυξης» θα πει ο Πρόεδρος της Ομάδας Διαφόρων Δραστηριοτήτων της ΕΟΚΕ, Luca JAHIER.
«Σκέψου συνολικά, δράσε τοπικά» είναι το σύνθημα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, ο οικολογικός δογματισμός δεν βλέπει παρά «συνολικά ιδεολογήματα» και «τοπικά κινήματα κατά των επενδύσεων»
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να σταματήσουν να βλέπουν τους υγροτόπους ως «χέρσες περιοχές που είναι στη διάθεσή μας για να τους μετατρέψουμε σε «χρήσιμη» γη.
29°
