Η Γυάρος είναι γνωστή ως τόπος εξορίας και μαρτυρίου. Ωστόσο εδώ και τρία χρόνια με ένα πρόγραμμα LIFE που συντονίζει η WWF Ελλάς νέα στοιχεία έχουν έρθει στο φως που αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για έναν οικολογικό παράδεισο. Με αφορμή μια έκθεση φωτογραφίας που εγκαινιάζει η WWF στις 25 Ιουνίου στη Σύρο, η Υπεύθυνη Επικοινωνίας του Προγράμματος «ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE», Αμαλία Αλμπερίνι, μίλησε στην A.V για το πάντρεμα της ιστορίας με τη φύση και πως μπορεί η Γυάρος να αποτελέσει παγκόσμιο παράδειγμα ισορροπημένης συμβίωσης ανθρώπου και φύσης.
Είναι ίσως η πρώτη φορά που η WWF Ελλάς εργάζεται, όχι σε ένα αμιγώς περιβαλλοντικό πρόγραμμα αλλά σε ένα project που συνδέει την ιστορία με το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας. Τα δύο από τα τρία στοιχεία δηλαδή (μαζί με τον πολιτισμό) που συνθέτουν τον εθνικό μας πλούτο. Πώς προέκυψε η ιδέα;
Η Γυάρος, το ξερονήσι με το «σκοτεινό» ιστορικό παρελθόν,αποτέλεσε μέχρι το 2002, όταν και σταμάτησε να χρησιμοποιείται ως πεδίο βολής από το Πολεμικό Ναυτικό, έναν άγνωστο για τους περισσότερους τόπο. Από εκείνη την περίοδο και μετά, ντόπιοι ξεκίνησαν να παρατηρούν στις απομακρυσμένεςακτές του νησιού μεμονωμένα άτομα της απειλούμενης Μεσογειακής φώκιας, Monachusmonachus. Με αφορμή αυτές τις μαρτυρίες, ηMOm/Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακής Φώκιας, βασικός εταίροςσήμερα του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE, ξεκίνησε μια σειρά απόερευνητικές αποστολέςστη Γυάρο,όπου με έκπληξη επιβεβαιώθηκε ότι εκεί ζει και αναπαράγεταιτο 14% του παγκόσμιου πληθυσμούτου σπάνιου αυτού είδους.Έτσι προέκυψε η ανάγκη να προστατέψουμε το πρώην «θανατονήσι» που πλέον αποκάλυπτε «μυστικά μοναδικής ζωής».Το 2010, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF Ελλάς και MOm, μαζί με το ιταλικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Tethys,πήραμε την πρωτοβουλία να δημιουργήσουμε μια ολοκληρωμένη πρόταση γύρω από την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Γυάρου. Είναι βέβαια αυτονόητο ότι η προστασία ενός τόπου, τόσο έντονα φορτισμένου, δεν θα μπορούσε να μη συνυπολογίζει και την ιστορική του σημασία. Κάπως έτσι, το πάντρεμα φύσης και ιστορίας ήταν και είναι μονόδρομος.
Τι έχετε «ανακαλύψει» για τη Γυάρο όλο αυτό το διάστημα που τρέχει το project;
Πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα είχαμε μια πολύ περιορισμένη εικόνα για το τι κρύβει η Γυάρος από πλευράς φυσικού πλούτου. Χρειάστηκε να συνεργαστούμε με πολλούς επιστήμονες (βιολόγους, θαλάσσιους βιολόγους, ορνιθολόγους κτλ) για να ανακαλύψουμε σιγά σιγά πως το νησί - εκτός από τον πιο σημαντικό πληθυσμό μεσογειακής φώκιας στη Μεσόγειο - κρύβει πολλά ακόμη μυστικά. Η θαλάσσια περιοχή γύρω από τη Γυάρο αποτελεί πλέον την καλύτερα χαρτογραφημένη περιοχή NATURA 2000 της Ελλάδας, με το 50% του βυθού της να καλύπτεται από λιβάδια Ποσειδωνίας και τραγάνα, σημαντικότατα θαλάσσια οικοσυστήματα που λειτουργούν ως «δάση της θάλασσας» αλλά και «μαιευτήρια» ψαριών, ενώείναι εξαιρετικά ευάλωτα στις ανθρώπινες δραστηριότητες (αλιεία, ρύπανση, κλιματική αλλαγή κα). Στο χερσαίο περιβάλλον, στο πλαίσιο των ορνιθολογικών μελετών του ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE, ανακαλύφθηκε μια από τις σημαντικότερες αποικίες ενός σπάνιου θαλασσοπουλιού, του μύχου, ενώ παράλληλα παρατηρήθηκαν διάφορα είδη αρπακτικών πουλιών. Σήμερα μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι υπάρχει άμεση ανάγκη για υιοθέτηση κατάλληλων μέτρων προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της Γυάρου που θα επιτευχθεί με τη θεσμική προστασία του νησιού.
Ποια είναι τα σχέδια της WWF για τη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή της Γυάρου;
Η περιοχή γύρω από τη Γυάρο, έγινε το πρώτο θαλάσσιο καταφύγιο άγριας ζωής στην Ελλάδα, τον Δεκέμβριο του 2015. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για την θεσμική προστασία της. Είναι η βάση που χρειαζόμαστε για να συνεχίσουμε τις προσπάθειες μας έτσι ώστε να φτάσουμε στον απώτερο σκοπό μας, που είναι η ίδρυση μιας Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) γύρω από τη Γυάρο. Αυτή η ΘΠΠ θα διαφέρει από τις υπόλοιπες, καθώς θα σχεδιαστεί μέσα από μια έντονα συμμετοχική διαδικασία, από κοινού με τις κοινωνίες Σύρου και Άνδρου, προς όφελος της φύσης και των ανθρώπων.Πρόσφατα μάλιστα κάναμε το πρώτο και σημαντικότερο βήμα, καθώς συστήθηκε ένα σχήμα διαχείρισης, η Επιτροπή Συνδιαχείρισης Γυάρου, στο οποίο συμμετέχουν φορείς της Πολιτείας, ερευνητικά κέντρα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και χρήστες της περιοχής της Γυάρου που θα συναποφασίσουν τα μέτρα και το μελλοντικό σχήμα διαχείρισης της περιοχής.
Μπορεί η Γυάρος να αποτελέσει ένα μοντέλο υπόδειγμα διαφορετικής τουριστικής ανάπτυξης;
Προστατευόμενη περιοχή δεν σημαίνει μόνο απαγορεύσεις. Αντίθετα, στόχος μας είναι οι δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος της Γυάρουνα συνάδουν με την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. Ο συνδυασμός ύπαρξης πλούσιων φυσικών πόρων και ιστορικής κληρονομιάς που μας έχει αφήσει η Γυάρος, αποτελεί μοναδική «πρώτη ύλη» για την ανάπτυξη εναλλακτικών τουριστικών δραστηριοτήτων. Ήδη σχεδιάζουμε ένα δίκτυο υποβρύχιων μονοπατιών σε διάφορα σημεία γύρω από το νησί, στα οποία ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει και να θαυμάσει τον βυθό αλλά και τα επιβλητικά ιστορικά κτήρια του νησιού από απόσταση. Επίσης, αυτή την περίοδο πραγματοποιούμε περιβαλλοντικές μελέτες για την τοποθέτηση αγκυροβολίων φιλικών προς το περιβάλλον που θα προσφέρουν σημεία για την ασφαλή πρόσδεση των σκαφών. Τέλος, στο χερσαίο κομμάτι εξετάζουμε τις δυνατότητες που υπάρχουν για την ανάπτυξη περιπατητικών διαδρομών για την παρατήρηση της ορνιθοπανίδας του νησιού (birdwatching), καθώς και ξεναγήσεων στον ιστορικό χώρο του νησιού. Ονειρευόμαστε μια Γυάρο ζωντανή και φιλόξενη για τον άνθρωπο, χωρίς αυτό να σημαίνει μιαανεξέλεγκτη ανάπτυξη, η οποία θα έβαζε σε κίνδυνο τη μοναδική φύση του νησιού.
Για τις 25 Ιουνίου έχετε οργανώσει ένα event στη Σύρο. Τι ακριβώς είναι και τι πρόκειται να δούμε;
Διανύοντας τον τρίτο χρόνο της δουλειάς μας, αποφασίσαμε να διοργανώσουμεμια εικαστική έκθεσημε τίτλο:«Γυάρος: η απομόνωση του χτες, πνοή οράματος του σήμερα» που θα λειτουργήσει από τις 24 Ιουνίου μέχρι τις 5 Ιουλίου στην Πινακοθήκη Κυκλάδων, στην Ερμούπολη, Σύρου. Μέσα από την έκθεση, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να δουν μέσα από την αποτύπωση του φωτογραφικού φακού,τον συνδυασμό φυσικού και ιστορικού πλούτου που καθιστά τη Γυάρο μοναδική.
Πότε τελειώνει το πρόγραμμα και ποια είναι η παρακαταθήκη που αφήνει;
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται το 2017 και στόχος τουείναι μέχρι τότε η διαχείριση της νεοσύστατης Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής ναπεράσει στα χέρια της τοπικής κοινωνίας. Σκοπός είναι το μελλοντικό σχήμα διαχείρισης που θα αποφασιστεί στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων της Επιτροπής Συνδιαχείρισης της Γυάρου να εξασφαλίσει τους πόρους έτσι ώστε η περιοχή να επιτηρείται συστηματικά από παράνομες ανθρώπινες δραστηριότητες ενώ παράλληλα να διασφαλίσει τη συνέχιση των μελετών παρακολούθησης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή,καθώς και τωνδράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησηςτης τοπικής κοινωνίας. Μόνο εάν η ανάγκη προστασίας και διατήρησης του περιβάλλοντος της Γυάρου γίνει κομμάτι της ευθύνης και της συνείδησης της τοπικής κοινωνίας θα καταφέρει η περιοχή να αποτελέσει παράδειγμα στη χώρα μας αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο ενός τόπου ισορροπημένης συμβίωσης ανθρώπου και φύσης.
Στο video που ακολουθεί μπορείτε να δείτε κάποιες από τις φωτογραφίες που θα εκτεθούν στη Σύρο.
18°
