Νέα τρόφιμα: Καινοτομία ή κίνδυνος για την υγεία μας;

Έχετε ακούσει ποτέ για τρόφιμα που προέρχονται από μικροοργανισμούς, μύκητες ή φύκια; Πιθανόν όχι. Κι’ όμως τα «νέα τρόφιμα» όπως ονομάζονται, δεν είναι και τόσο νέα. Πρωτοεμφανίστηκαν στην αγορά το 1997 και από τότε μέχρι σήμερα έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό, που πιθανότατα στο μέλλον θα αποτελούν την πλειοψηφία των φαγητών που θα έχουμε στο τραπέζι μας. Το νομοθετικό πλαίσιο που ίσχυε μέχρι τώρα θεωρείται πλέον παρωχημένο, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το αναθεωρεί προσαρμόζοντας το στα νέα δεδομένα. Στο παλιό 1997 το κάθε κράτος μέλος μπορούσε να αποφασίζει για τα νέα τρόφιμα. Σήμερα με το νέο κανονισμό οι αποφάσεις θα λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιπλέον με τη νέα νομοθεσία απλοποιούνται και οι διαδικασίες αδειοδότησης με στόχο να ενισχυθεί τόσο η διατροφική ασφάλεια όσο και η καινοτομία. Ωστόσο πολλές είναι οι φωνές που ζητούν μεγαλύτερη αποσαφήνιση για τα νέα τρόφιμα και περισσότερη προστασία των καταναλωτών από τις καινοτομίες που παρέχει η νανοτεχνολογία στη βιομηχανία.

Ας δούμε όμως τι ακριβώς είναι τα «νέα τρόφιμα». Νέα τρόφιμα είναι το κρέας που μπορεί να δημιουργηθεί στα εργαστήρια από ένα κύτταρο αγελάδας ή το κρέας που μπορεί να προέλθει από έντομα. Νέα τρόφιμα είναι τα τρόφιμα που αποτελούνται από τεχνητά νανοϋλικά αλλά και από μύκητες, φύκια και νέες χρωστικές ουσίες. Άλλο παράδειγμα νέων τροφίμων που ήδη κυκλοφορούν στην αγορά είναι τα προϊόντα επάλειψης, βούτυρα και μαργαρίνες, στα οποία έχουν προστεθεί φυτοστερόλες για τη μείωση της χοληστερίνης. Ως νέα τρόφιμα επίσης ορίζονται και τρόφιμα που παραδοσιακά καταναλώνονται σε χώρες εκτός ΕΕ, με την προϋπόθεση να έχουν μια προϊστορία 25 χρόνων που υποδηλώνει ότι δεν ενέχουν κινδύνους για την υγεία του καταναλωτή. Τα κλωνοποιημένα ζώα θα θεωρούνται επίσης «νέα τρόφιμα» έως ότου υπάρξει ειδική νομοθεσία.

Από μερικά κύτταρα αγελάδας μπορούν οι επιστήμονες στα εργαστήρια να δημιουργήσουν μέχρι και 10 τόνους κρέατος, ενώ νανοϋλικά χρησιμοποιούνται ως βαφές σε τρόφιμα. Για παράδειγμα νανοσωματίδια, που είναι χημικές ουσίες, χρησιμοποιούνται για να πετύχουν το λευκό κρεμώδες χρώμα που έχει το γάλα που βάζουμε στο καφέ μας. Υλικά που είναι τοξικά και ενέχουν κινδύνους τόσο για το περιβάλλον όσο και για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Τα έντομα θα υποκαταστήσουν το κρέας αφού και τις ίδιες πρωτεΐνες έχουν και για την εκτροφή τους χρειάζεται 25 φορές λιγότερο φαγητό απ’ ότι η εκτροφή των ζώων και 300 φορές λιγότερη κατανάλωση νερού, που συνεπάγεται ότι η παραγωγή τους εκλύει 60 φορές μικρότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Τον Δεκέμβριο του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρόταση για την αποσαφήνιση του ορισμού των νέων τροφίμων λαμβάνοντας υπόψιν της τις νέες τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί στο τομέα των τροφίμων. Η πρόταση επιδίωκε επίσης να καταστήσει ευκολότερη την εισαγωγή στην Ευρώπη παραδοσιακών τροφίμων από χώρες εκτός ΕΕ. Αυτή η πρόταση ψηφίστηκε από το Ε.Κ και σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία τα νέα τρόφιμα θα υποβάλλονται σε ελέγχους ασφαλείας και η έγκριση τους θα γίνεται μέσα από μια πλήρες εναρμονισμένη πανευρωπαϊκή διαδικασία.

Ωστόσο η έγκριση ενός νέου προϊόντος διατροφής μπορεί να είναι μακρόχρονη και δαπανηρή αφού μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τρία χρόνια ενώ η διαδικασία αυτή μπορεί να κοστίσει από 20-45.000 ευρώ. Εάν δε, πρόκειται για πιο περίπλοκα προϊόντα που απαιτούν μεγαλύτερη επιστημονική παρέμβαση τότε το κόστος μπορεί να φτάσει και στο ένα εκατομμύριο ευρώ. Κόστος που είναι αποτρεπτικό για τις μικρές βιοτεχνίες παραγωγής τροφίμων οπότε η διατροφή μας περνάει στα χέρια των μεγάλων πολυεθνικών. Και όποιος ελέγχει την τροφή μας, ελέγχει και τη ζωή μας.