Ανθαγορά Αθηνών: Η καρδιά του ελληνικού λουλουδιού χτυπάει στη Ριζούπολη

Οι διάδρομοι της Ανθαγοράς Αθηνών υποδέχονται τους πελάτες από τις 6 παρά το πρωί, όταν και αρχίζουν οι αγοραπωλησίες. Οι έμποροι έχουν ήδη ανοίξει τα καταστήματά τους και ένα σύνολο από ευχάριστες μυρωδιές απλώνεται στην καρδιά του αστικού κέντρου, ακριβώς κάτω από το γήπεδο του Απόλλωνα Αθηνών στη Ριζούπολη. Τα λουλούδια εκτίθενται με ιδιαίτερα κομψό τρόπο μπροστά από τα καταστήματα και τραβούν αμέσως το βλέμμα, δημιουργώντας πυρήνες φυσικής ομορφιάς που με τη σειρά τους φτιάχνουν μια αντίθεση με τις παλιές εγκαταστάσεις της Ανθαγοράς. Είναι μια καθόλα διαφορετική αίσθηση, μέσα στην καθημερινότητα της πόλης, για την οποία αξίζει η επίσκεψη στην περιοχή. Η θέα των λουλουδιών, η συζήτηση με τους εμπόρους και οι μυρωδιές, ανεβάζουν τη διάθεση του επισκέπτη και ξεγελούν το καθημερινό άγχος. Εδώ και έξι δεκαετίες, η Ανθαγορά συνεισφέρει τα μέγιστα στο αθηναϊκό αφήγημα, με τις όμορφες ιστορίες της.

Η ιστορία της Ανθαγοράς από το 1962

Η επίσημη ιστορία της Ανθαγοράς Αθηνών ξεκινάει το 1962, ωστόσο ήταν στα μέσα της δεκαετίας του ’40 όταν οι μικροκαλλιεργητές της Αττικής άρχισαν να πωλούν τα λουλούδια τους στην περιοχή Χαυτεία της Πλατείας Ομονοίας. Μετέφεραν το εμπόρευμά τους με όποιο μέσο είχαν στη διάθεσή τους, όπως άλογα και κάρα, πουλώντας το σε κοφίνια και σκάφες. Τα χωράφια που καλλιεργούσαν βρίσκονταν στο Γαλάτσι, το Μενίδι, τα Πατήσια, το Μοσχάτο και το Παλαιό Φάληρο, περιοχές που με τα χρόνια θα γνωρίσουν οικιστική ανάπτυξη, με τις πολυκατοικίες να καταλαμβάνουν τη συντριπτική πλειοψηφία του χώρου που κάποτε υπήρχαν αυτά τα αγροτεμάχια. Λίγο αργότερα, οι πωλητές μετακινήθηκαν στην Πλατεία Κοτζιά, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, στα Παναθήναια, στο Θησείο και την Πλατεία Αγίας Ειρήνης. Την κομβική χρονιά του 1962 οι πωλητές οργανώνονται, στήνουν τις εγκαταστάσεις τους και ιδρύουν τον Αγροτικό Ανθοκομικό Συνεταιρισμό, τον μοναδικό εντός Αθηνών. Το πνεύμα και η μνήμη αυτών των ανθρώπων ζει μέσα από τους απογόνους τους, εμπόρους δεύτερης και τρίτης γενιάς, οι οποίοι μέχρι και σήμερα δέχονται τους πελάτες τους στις εγκαταστάσεις της οδού Ανθέων, λίγο πάνω από τον σταθμό του ΗΣΑΠ στα Άνω Πατήσια. O Θανάσης Κελμάγερ είναι εκπρόσωπος αυτής της τρίτης γενιάς και βρίσκεται σχεδόν 30 χρόνια στο χώρο, έχοντας ξεκινήσει το 1995. Ο Θ. Κελμάγερ, εν ενεργεία πρόεδρος της Ανθαγοράς Αθηνών, μίλησε στην ATHENS VOICE για την πορεία της ανά τις δεκαετίες, τις τάσεις του χτες και του σήμερα γύρω από το λουλούδι, ενώ προσέφερε και μερικά ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία για τη χρυσή εποχή της αγοράς των λουλουδιών.

«Το 1962 οι τότε πωλητές οργανώθηκαν και έφτιαξαν τις εγκαταστάσεις που βλέπετε. Με την πάροδο του χρόνου ήρθαν και τα πρώτα θερμοκήπια. Ο εκσυγχρονισμός ήρθε από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ), γύρω στο 1990. Ωστόσο, από το 2000 κι έπειτα ήρθε ένα τέλμα, μια σημαντική καμπή, λόγω της ελεύθερης εισαγωγής ανθέων από χώρες όπως η Κένυα, η Αιθιοπία, το Εκουαδόρ και η Κολομβία. Σήμερα είμαστε εδώ 88 μέλη του συνεταιρισμού, είμαστε στυλοβάτες του κλάδου. Τα αγροτεμάχια όπου καλλιεργούνται τα λουλούδια βρίσκονται στην περιοχή του Μαραθώνα, στο Μενίδι για όσους παραγωγούς παρέμειναν εκεί, στα Μέγαρα, ενώ έχουμε παρουσία και στην περιοχή της Τροιζήνας στην Αργολίδα. Επίσης έχουμε μέλη από τη Σάμο με τις ορχιδέες τους, όπως και από Ιεράπετρα και Κω», λέει ο Θ. Κερμάγερ δίνοντας το στίγμα της Ανθαγοράς μέσα στα χρόνια.

62 καταστήματα για όλα τα γούστα

Τα καταστήματα στα οποία μπορεί κανείς να περιηγηθεί είναι 62 και η ποικιλία των λουλουδιών ικανοποιεί όλες τις προτιμήσεις. Πρόκειται για άνθη που καλλιεργούνται αποκλειστικά στην Ελλάδα, με το σύνολο της παραγωγής να βρίσκει τον δρόμο προς την πώληση, η οποία είναι αποκλειστικά χονδρική. Το πελατολόγιο των καταστημάτων περιλαμβάνει ανθοπωλεία, υπαίθρια πόστα στο κέντρο της Αθήνας, εμπόρους οι οποίοι κάνουν μεταπώληση στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς και εμπόρους λαϊκών αγορών οι οποίοι καταφθάνουν στην Ανθαγορά από τα ξημερώματα, ώστε να παραλάβουν το εμπόρευμα και στη συνέχεια να στήσουν τον πάγκο τους στη λαϊκή της ημέρας. Η Ανθαγορά Αθηνών είναι ανοιχτή κάθε μέρα εκτός Κυριακής, από τις 5.30 το πρωί μέχρι τις 12 το μεσημέρι. Ο Θ. Κελμάγερ γνωρίζει απ΄έξω τις εγκαταστάσεις και τα όποια προβλήματα τους, λέγοντας σχετικά:

Παλαιότητα και εκσυγχρονισμός

«Η παλαιότητα των εγκαταστάσεων τις καθιστά κοστοβόρες, ενώ υπάρχει και το θέμα με την αύξηση του κόστους της ενέργειας, έχουμε και τη συντήρηση των ψυγείων. Ο κλάδος σίγουρα θέλει περαιτέρω εκσυγχρονισμό και οργάνωση. Βρισκόμαστε μέσα στον αστικό ιστό οπότε δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά, δύσκολο να γίνει επέκταση εδώ. Γενικότερα, είναι στα μελλοντικά μας σχέδια να μεταφερθούμε σε σύγχρονες εγκαταστάσεις, φιλικές προς το περιβάλλον και τον πελάτη, εκτός του αστικού ιστού και σε κάποιο κομβικό σημείο, ώστε να εξυπηρετείται καλύτερα το πελατολόγιό μας. Πέρα από την ενέργεια, σημαντικό ρόλο παίζουν προφανώς και οι καιρικές συνθήκες. Φέτος π.χ. ζήσαμε έναν ακραίο καύσωνα που επηρέασε την παραγωγή μας. Γενικά εξαρτόμαστε από τον καιρό, ο οποίος τα τελευταία χρόνια είναι απρόβλεπτος. Όλοι μιλάνε για την κλιματική αλλαγή, υπάρχουν έντονα καιρικά φαινόμενα σε κάθε εποχή. Αλλά σκεφτείτε πως ο Ολλανδός συνάδελφος έχει να αντιμετωπίσει μόνο το κρύο».

Οι ποικιλίες των λουλουδιών

Τη μερίδα του λέοντος στα καταστήματα, παραμένοντας ο «βασιλιάς του λουλουδιού», έχει φυσικά το τριαντάφυλλο. Επίσης συναντά κανείς γαρίφαλα, αμάραντα, χρυσάνθεμα, ζέρμπερες, βιολέτες κατά την περίοδο του Πάσχα, ανεμώνες και τουλίπες. Για τις τελευταίες, πολύς κόσμος θεωρεί πως καλλιεργούνται μόνο στην Ολλανδία, αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Τα μητρικά φυτά έρχονται από την Τουρκία και τα παράλια της Μικράς Ασίας, ωστόσο οι Ολλανδοί κατάφεραν και έγιναν ηγετική δύναμη στον χώρο, πουλώντας σήμερα τόσο το προϊόν καθαυτό, όσο και τα μητρικά φυτά στα οποία έκαναν αναπαραγωγή. Όπως είναι λογικό, ανά τα χρόνια εμφανίζονται καινούργιες τάσεις οι οποίες ωθούν τους παραγωγούς στο να καλλιεργούν νέες ποικιλίες λουλουδιών, δίνοντας ιδιαίτερη βάση στο χρώμα τους. Όσο για το άνθος που δεν συγκινεί ιδιαίτερα τον κόσμο πλέον, αυτό είναι η παραδοσιακή μαργαρίτα. Η ζήτησή της είναι πλέον στο ναδίρ, οπότε αντίστοιχα έχει σχεδόν εκμηδενιστεί και η παραγωγή της. Η πλειοψηφία του εμπορεύματος στη σύγχρονη εποχή καταλήγει σε γάμους και βαφτίσια, μια βιομηχανία συνυφασμένη με την αντίστοιχη του λουλουδιού, που γνωρίζει όλο και μεγαλύτερη ανάπτυξη στις μέρες μας.

Η βόλτα με τον Θανάση Κελμάγερ θα περάσει από το σύνολο των καταστημάτων, τα οποία έχουν κάτι από την παλιά Αθήνα και Ελλάδα, για την οποία οι νεότεροι ακούνε χωρίς να την έχουν ζήσει. Ο Θ. Κελμάγερ θα θυμηθεί τη χρυσή εποχή του λουλουδιού, την οποία έζησε σε μικρότερη ηλικία, ενώ θα μιλήσει και για τις σημαντικές συνεργασίες του κλάδου, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του.

1960-1980: Η χρυσή εποχή του κλάδου

«Η χρυσή εποχή του κλάδου, την οποία φυσικά οι νεότεροι δε ζήσαμε, ήταν οι δεκαετίες του ’60, του ’70 και του ’80. Ήταν μια εποχή όπου δεν υπήρχε εισαγωγή και ο κόσμος αγόραζε μόνο ελληνικά λουλούδια. Ό,τι καλλιεργούνταν πήγαινε κατευθείαν προς πώληση. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της παραγωγής πήγαινε φυσικά στα μπουζουκτσίδικα, τα “πολιτιστικά κέντρα” που είχε πει κάποτε ο Βαγγέλης Γιαννόπουλος. Σκεφτείτε πως εκείνη την εποχή υπήρχαν 200 οικογένειες στην περιοχή της Τροιζήνας που ζούσαν από την καλλιέργεια γαριφάλων. Σήμερα αυτές οι οικογένειες είναι μόλις τέσσερις. Όσον αφορά το μέλλον του κλάδου, ίσως παίξει κάποιο ρόλο και το e-commerce αλλά το λουλούδι είναι νωπό προϊόν, οπότε ο πελάτης επιδιώκει την επαφή μαζί του, να το βλέπει και να το μυρίζει. Τα λουλούδια έχουν χαρακτηριστικά που εξετάζονται μόνο διά ζώσης. Το e-commerce ανθεί στην Ευρώπη, αλλά στη χώρα μας είμαστε πιο παραδοσιακοί. Ωστόσο είναι στα πλάνα μας το να κάνουμε κάτι σχετικό, ώστε τα ανθοπωλεία της επαρχίας να βλέπουν ανά πάσα στιγμή τι υπάρχει στην Ανθαγορά, μαζί με τις τιμές. Ταυτόχρονα διατηρούμε κάποιες συνεργασίες κοιτώντας προς το μέλλον. Κάνουμε μια προσπάθεια με τον ΕΛΓΟ Δήμητρα, σε ένα πρόγραμμα για ενδημικά φυτά που δεν υπάρχουν αλλού στον κόσμο. Επίσης ένα πρόγραμμα που θα τρέξει σε λίγες ημέρες είναι αυτό που αφορά τον ελίχρυσο της Αμοργού. Ένα λουλούδι που μοιάζει με το λουλούδι των Κυθήρων “σεμπρεβίβα”, ωστόσο είναι διαφορετικό. Θα μπει πιλοτικά σε ένα πρόγραμμα τεσσάρων ετών, ώστε να δούμε την ανθεκτικότητά του και τη διάρκεια ζωής στο βάζο».