Αθήνα: Μία πόλη καταδικασμένη σε διαρκές μποτιλιάρισμα

Kυκλοφοριακό χάος, μποτιλιάρισμα, ατελείωτες χαμένες ώρες λόγω του εγκλωβισμού των οδηγών στους δρόμους, μία εικόνα που μοιάζει σύμφυτη της αθηναϊκής καθημερινότητας. Ουρές που εκτείνονται πέραν του οπτικού ορίζοντα σε κεντρικές αρτηρίες, στριμωγνένα ΙΧ λόγω διπλοπαρκαρισμένων οχημάτων, σταθμευμένα αυτοκίνητα σε γωνιές που εμποδίζουν προκαλώντας μία ανάσχεση χωρίς προβλεπτά όρια. Οι δρόμοι της Αθήνας...

Ο μέσος οδηγός ξοδεύει στο ΙΧ του 106 ώρες ετησίως λόγω της κίνησης.

«Για να κατέβω από το Hilton μέχρι την Καλλιρρόης χρειάστηκα 40 λεπτά» λέει στην A.V. ο Χρήστος Μουρίκης. Αυτή η απόσταση μπορεί να διανυθεί πιο γρήγορα με τα πόδια. Ο Νίκος Μπάστας, που μένει στο Γκάζι, επισημαίνει ότι δεν υπάρχει τρόπος υπολογισμού του πόσο μπορεί να κάνεις για να φτάσεις στον προορισμό σου. «Με κλειστή τη μία λωρίδα στη Μουστοξύδη λόγω έργων, θες τουλάχιστον μισή ώρα να καλύψεις μια διαδρομή 200-300 μέτρων».

Οι οδηγοί δαπανούν ολόκληρα 24ωρα στους δρόμους, ο μέσος οδηγός ξοδεύει στο ΙΧ του 106 ώρες ετησίως λόγω της κίνησης. Σε ώρες αιχμής χάνονται ημερησίως επιπλέον 13 με 15 λεπτά.

Αναγκάστηκα να παρανομήσω, να πάω από πεζόδρομους.

Οι αφηγήσεις των πολιτών είναι εύγλωττες. Η Χριστίνα Δενδρινού, κάτοικος Πλάκας, εκφράζει την απελπισία της, καθώς, όπως λέει, «κανείς δεν μπορεί να καταλάβει πώς είναι να μην μπορείς να γυρίσεις στο σπίτι σου ή να φύγεις από αυτό. Και αν καταφέρεις να γυρίσεις μετά από ώρες διαδρομής και με διάφορες παρανομίες, δεν μπορείς να βρεις θέση κατοίκου ελεύθερη για να παρκάρεις». Διηγείται ένα πρόσφατο περιστατικό, όταν εγκλωβίστηκε στο κέντρο της Αθήνας. Οι δρόμοι είχαν κλείσει λόγω πορείας, δεν μπορούσε να επιστρέψει. «Έκανα 2 ώρες γεμάτες για 21 χιλιόμετρα. Αναγκάστηκα να παρανομήσω, να πάω από πεζόδρομους, καθότι ήταν αδύνατον να πάω από αλλού. Είναι τρομακτική η αίσθηση του εγκλωβισμού».

Τι άλλαξε στους δρόμους

Έχει αυξηθεί το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας ή πάντα ήταν έτσι; Πληροφορίες από το Υπουργείο Μεταφορών αναφέρουν ότι, εάν συγκρίνουμε τους δείκτες συμφόρησης με τα επίπεδα προ πανδημίας, καταγράφεται χαμηλότερη κίνηση στους σημερινούς δείκτες, ωστόσο υπάρχει αυξητική τάση το τελευταίο διάστημα όσον αφορά στα αστικά κέντρα. Προ πανδημίας επικρατούσε έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση για ένα διάστημα περίπου 2 ωρών σε συγκεκριμένες ώρες αιχμής, ενώ σήμερα φαίνεται ότι υπάρχει εκτεταμένη συμφόρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ως εκ τούτου, οι δρόμοι στα αστικά κέντρα ήταν πιο φορτισμένοι το 2019, αλλά τώρα υπάρχει διάχυση της κυκλοφοριακής συμφόρησης.

Οι ίδιες πληροφορίες υπογραμμίζουν ότι έχουν αλλάξει τα μοτίβα συμπεριφοράς στους δρόμους και τις μεταφορές. Και αυτό καθώς μετά την πανδημία έχει αλλάξει το προφίλ του εργαζομένου και το πώς κινείται. Αποτέλεσμα: Τα διαστήματα συμφόρησης είναι συνεχή και παρατεταμένα. Παράλληλα, έχουν επιβαρυνθεί και οι δρόμοι πέραν των κεντρικών αρτηριών διότι οι οδηγοί χρησιμοποιούν μέσα πλοήγησης, τα οποία τους καθοδηγούν για μετακινήσεις μέσω εναλλακτικών οδών. Αυτό προκαλεί την αύξηση της συμφόρησης σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας.

Δεν έχουμε υποδομές φτιαγμένες για αυτοκίνητο.

Ο Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, αναπληρωτής καθηγητής Σχεδιασμού Μεταφορών του ΕΜΠ, μιλάει για το μποτιλιάρισμα στην Αθήνα

Το ΙΧ ως μέρος της κουλτούρας μας

Ρωτάω τον αναπληρωτή καθηγητή Σχεδιασμού Μεταφορών του ΕΜΠ, Κωνσταντίνο Κεπαπτσόγλου, πού οφείλεται το γεγονός ότι στο κέντρο της Αθήνας μποτιλιάρονται ακόμα και τα μηχανάκια. «Σε πολλούς παράγοντες. Πρώτα απ’ όλα στο ότι έχουμε οικονομική δραστηριότητα, άρα κινητικότητα. Κι όταν έχουμε κινητικότητα και ένα σχετικά καλό οικονομικό περιβάλλον, οι άνθρωποι προτιμούν το ΙΧ τους» λέει, σημειώνοντας ότι πολύς κόσμος δεν επιλέγει τα δημόσια μέσα μεταφοράς για διάφορους λόγους, αντικειμενικούς ή απλώς καθαρά προσωπικούς.

«Υπάρχει μια πρόσφατη έρευνα της TomTom, στην οποία η Αθήνα είναι αρκετά ψηλά σε σχέση με άλλες πόλεις ως προς τη συμφόρηση. Και αυτό οφείλεται στο ότι δεν έχουμε υποδομές φτιαγμένες για αυτοκίνητο» και ότι «οι αστικές συγκοινωνίες δεν είναι σε τόσο καλή κατάσταση». Επίσης, «η κουλτούρα μας είναι πολύ προς το αυτοκίνητο μετά από 10 χρόνια κρίσης».

Ο κ. Κεπαπτσόγλου θεωρεί ότι υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές, τις οποίες δεν προτιμάμε. Τι εννοεί; «Τα μέσα συγκοινωνίας, το περπάτημα, ακόμα και το ταξί. Ακόμα κι εκεί όπου έχουμε την επιλογή και σε πολλές περιπτώσεις είναι καλύτερη, για παράδειγμα το λεωφορείο, προτιμούμε το ΙΧ μας».

Άκουγα για flyover στον Κηφισό και τρελάθηκα...

Η αύξηση της κυκλοφορίας εντοπίζεται χρονικά μετά το τέλος της οικονομικής κρίσης; «Και το 2019 είχαμε μια μεγάλη αύξηση. Τώρα πιστεύω ότι το έχουμε ξεπεράσει. Για να αυξάνεται συνεχώς η κυκλοφορία πρέπει να υπάρχουν κι άλλοι εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι δεν είναι τόσο αισθητοί. Κάποια στιγμή θα φτάσουμε σε κάποιο ταβάνι, ειδικά σε ώρα αιχμής. Μετά θα απλωθεί η κυκλοφορία, θα απλωθεί στις επόμενες ώρες πιθανότατα. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμη κι αυτό το ταβάνι που έχουμε φτάσει τώρα είναι ανυπόφορο, διότι οι υποδομές μας δεν κάνουν. Θα μου πείτε, γιατί να μην έχεις υποδομές; Διότι ενδεχομένως αυτές, σε ό,τι αφορά στις οδικές υποδομές, στους δρόμους, είναι πολύ ακριβές, είναι δύσκολο να γίνουν. Άκουγα για flyover στον Κηφισό και τρελάθηκα...»

Το μεγάλο πρόβλημα πού εντοπίζεται; «Στον άξονα βορρά-νότου. Διότι είναι φτιαγμένη έτσι η πόλη, έχει έναν αυτοκινητόδρομο που έλκει πολλή κυκλοφορία, τον Κηφισό, και έχει την Κηφισίας που εξυπηρετεί μόνο ΙΧ, χωρίς βαρέα οχήματα και είναι σηματοδοτούμενη σε μεγάλο μήκος». Αυτή η πραγματικότητα απαιτεί ουσιαστικά ενίσχυση των Μέσων Μεταφοράς κατά μήκος του άξονα βορρά-νότου. «Από εκεί πέρα, η Αττική οδός παρουσιάζει προβλήματα στο κεντρικό κομμάτι της, διότι ο κόσμος φαίνεται ότι πληρώνει ακόμα και για να πάει σε δύο εξόδους».

Δεν έχουμε φτιάξει πόλεις για αυτοκίνητα.

Ο αναπληρωτής καθηγητής εκτιμά ότι είναι λάθος να πηγαίνεις με ΙΧ στο κέντρο της πόλης. «Δεν μπορεί κάποιος να μου πει ότι δεν έχει επιλογές να κατέβει στο κέντρο και να περπατήσει 500 μέτρα. Δηλαδή, η απόσταση Ομόνοια - Σύνταγμα είναι 2 χιλιόμετρα». Είναι θέμα κουλτούρας; «Αν πηγαίναμε τουρίστες, θα παίρναμε το ΙΧ για να κατέβουμε στο κέντρο της πόλης; Όχι βέβαια, εδώ έχουμε κακομάθει».

«Δεν έχουμε φτιάξει πόλεις για αυτοκίνητα. Γι’ αυτό και θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα αυτοκίνητα θα υποφέρουν», λέει ο κ. Κεπαπτσόγλου και διερωτώμαι αν είμαστε καταδικασμένοι σε ένα διαρκές μποτιλιάρισμα. «Είναι απλή φυσική. Δεν έχουμε χώρο, ακόμη και οι αμερικάνικες πόλεις, οι οποίες έχουν πολύ χώρο, έχουν συμφόρηση. Η Ιντιανάπολις, που έχει πληθυσμό 1 εκατομμύριο, έχει τριπλάσια έκθεση από την Αθήνα. Και είναι επίπεδη, έχει λεωφορεία, αυτοκινητοδρόμους τεσσάρων λωρίδων που φτάνουν στο κέντρο της πόλης. Το οποίο δεν θα μας άρεσε, να έχουμε μια Αττική οδό που να καταλήγει στο Σύνταγμα. Ακόμα κι εκεί βλέπουμε μποτιλιάρισμα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι απλή φυσική. Δεν χωράνε, τι να κάνουμε;».

Υπάρχει λύση; «Θα πρέπει να ενισχύσουμε δραματικά τις αστικές συγκοινωνίες». Και τι σημαίνει αυτό; Επεκτάσεις του μετρό αλλά και «προνομιακή μεταχείριση των ΜΜΜ». Όπως τονίζει, «τη λεωφορειογραμμή δεν την παραβιάζεις, πάει και τελείωσε».

«Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν γίνονται θαύματα», σημειώνει, εκτιμώντας πως «όταν πιεστεί ο κόσμος θα καταλάβει ότι είναι προς όφελός του να προτιμήσει κάτι άλλο. Το έκανε και η Γερμανία και πέτυχε. Ήταν τέτοιο το μποτιλιάρισμα στους γερμανικούς δρόμους τη δεκαετία του ’60 που είπαν στους οδηγούς: Κόψτε το λαιμό σας. Και σιγά-σιγά πειθάρχησαν...».

Παρκάρουν στη μέση του δρόμου και το θεωρούν αυτονόητο.

Ο δάσκαλος οδήγησης Νίκος Μαρκάκης μιλάει για το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας

Θέμα παιδείας

Το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του το περνάει στους δρόμους, διδάσκοντας κατά βάση νέους ανθρώπους πώς να οδηγούν σωστά. Αντιλαμβάνεται όσο λίγοι το πρόβλημα. Ο έμπειρος δάσκαλος οδήγησης, Νίκος Μαρκάκης, θεωρεί ότι η ρίζα βρίσκεται στην παιδεία μας. «Παρκάρουν στη μέση του δρόμου και το θεωρούν αυτονόητο. Αυτό προκαλεί ανάσχεση. Δεν μπορείς να περάσεις, δημιουργείται φαύλος κύκλος».

Για τον ίδιο, οι υποδομές μιας πόλης παίζουν κυρίαρχο ρόλο: «Επισκέφθηκα πρόσφατα τη Βαρκελώνη και είδα ότι παρότι είχε κίνηση, στενούς δρόμους ή στενά πεζοδρόμια, υπήρχε παντού μια λωρίδα για πεζούς, μια λωρίδα για πατίνι-ποδήλατο και μόνο μια λωρίδα για αμάξια. Στις λεωφόρους είχαν 2-3 λωρίδες όπως εδώ, αλλά υπήρχαν υποδομές». Και προσθέτει: «Εδώ βλέπεις πατίνια στους δρόμους. Να ενισχύσουμε τη μικροκινητικότητα, αλλά δεν γίνεται τώρα το πατίνι να το οδηγάει ένας 15χρονος, που δεν ξέρει καν τα σήματα».

«Δεν υπάρχουν υποδομές, μηδέν. Καμιά φορά, τους μεγάλους δρόμους, Συγγρού, Κατεχάκη, Μεσογείων, τους ασφαλτοστρώνουν ή βάζουν τις γραμμές τον Αύγουστο που λείπουμε συνήθως. Όταν υπάρχουν διαγραμμίσεις κι όλα είναι τέλεια, φρεσκοβαμμένα κι όμορφα, θα οδηγήσεις κι εσύ πιο όμορφα και πιο τακτικά. Το λέω ως οδηγός».

Κάνει λόγο για μπαλώματα και σαφή έλλειψη διαγραμμίσεων – όλο αυτό, ψυχολογικά και μόνο, προκαλεί μία προβληματική οδήγηση που αθροίζεται εν τέλει σε κυκλοφοριακό κομφούζιο. «Ένας νέος μαθητής μου δεν βλέπει τις λωρίδες, δεν ξέρει πού να σταθεί», τονίζει και επισημαίνει την απρόβλεπτη συμπεριφορά μερίδας οδηγών, που δεν βγάζουν φλας ή παρκάρουν όπου βρουν. «Όλο αυτό είναι γαϊτανάκι».

Ένα σύνολο οδηγών που σέβονται τον ΚΟΚ θα περιόριζε το κυκλοφοριακό κομφούζιο; «Ναι, είμαι σίγουρος. Όταν βγάλεις έγκυρα φλας ή αλάρμ, δεν κολλάει ο ένας πίσω στον άλλον, δεν πατάνε κόρνες, δεν μπαίνουν στις λεωφορειογραμμές, όταν υπάρχει σεβασμός στον δρόμο όλα είναι αλλιώς».

Τα μεγάλα αστικά κέντρα έχουν σχεδιαστεί για πολύ λιγότερα οχήματα από αυτά που έχουμε.

Έρχονται 250 νέα λεωφορεία και επικαιροποίηση του ΚΟΚ

Η υφυπουργός Μεταφορών Χριστίνα Αλεξοπούλου μιλάει για την προώθηση της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας

Η υφυπουργός Μεταφορών Χριστίνα Αλεξοπούλου δήλωσε στην Athens Voice: «Είναι γεγονός ότι τα μεγάλα αστικά κέντρα έχουν σχεδιαστεί για πολύ λιγότερα οχήματα από αυτά που σήμερα έχουμε. Στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών αποτελεί βούλησή μας να δημιουργήσουμε μία νέα κουλτούρα στις Μεταφορές, με έμφαση σε σύγχρονες, έξυπνες, πράσινες και φιλικές προς όλους συγκοινωνίες».

Και προσθέτει: «Αποτελεί επιλογή της Πολιτείας η προώθηση της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, μέσω πρωτοβουλιών όπως η ανανέωση του στόλου των λεωφορείων. Μέχρι τον ερχόμενο Απρίλιο στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης θα κυκλοφορούν 250 νέα λεωφορεία αντιρρυπαντικής τεχνολογίας ενώ μέχρι το τέλος 2026 θα φτάσουν συνολικά τα 1.300. Στόχος μας είναι όχι μόνο δημιουργήσουμε καλύτερες συγκοινωνίες αλλά να βελτιώσουμε, όπως έχει δεσμευτεί ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, την καθημερινότητα των πολιτών».

Πηγές του Υπ. Μεταφορών πρόσθεσαν ότι εξετάζονται αποφάσεις όσον αφορά στη μείωση των ορίων ταχύτητας, στην αστυνόμευση, στην αποκέντρωση, στην αυστηρή εφαρμογή του νόμου για τα παλιά αυτοκίνητα και στην επέκταση των δρομολογίων των αστικών λεωφορείων. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024 θα εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή η επικαιροποίηση του ΚΟΚ.

«Σ’ αυτή θα περιλαμβάνεται μια ολοκληρωμένη πολιτική ποινών για τις παραβάσεις που θα επικεντρώνεται στην οδική ασφάλεια χωρίς να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα. Στόχος η συμμόρφωση των οδηγών, η επιβολή δίκαιων ποινών που να αντιστοιχούν στη σοβαρότητα / επικινδυνότητα της κάθε παράβασης αλλά και η διασφάλιση της είσπραξης των προστίμων. Οι ποινές θα αφορούν κυρίως στον οδηγό και όχι στο όχημα, καθώς αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται από περισσότερους από έναν οδηγούς».