Νέα Σμύρνη και Παλαιό Φάληρο: Οι δύο γειτονιές που μας φέρνουν κοντά στη θάλασσα

Το 2017, όταν μετακομίσαμε από τη Θεσσαλονίκη στη Νέα Σμύρνη, άφησα μια πόλη που γκρίνιαζε για το ανολοκλήρωτο Μετρό - Γιοφύρι της Άρτας της και μάλωνε για τα αρχαία, με κάποιους να αναρτούν στα μπαλκόνια τους πανό με σήμανση «Έγκλημα στη Βενιζέλου». Στη Νέα Σμύρνη, είδα πως υπήρχε επίσης οδός Βενιζέλου και μάλιστα λεωφόρος κεντρικής και κομβικής σημασίας όπως εξάλλου και η θεσσαλονικιά. Και, ω, οποία σύμπτωση, και στην εδώ Βενιζέλου εκτοξεύονταν μπινελίκια διάφορα, αφού οι αρπαγμένοι Νεοσμυρνιώτες είχαν λογής αιτίες και αφορμές για να βρίζουν τα μεγάλα έργα που είχαν ξεκινήσει επί της οδού Ομήρου. Μια ανάσα από τη δική τους Βενιζέλου βρίσκεται η Ομήρου, την οποία λίγες μέρες μετά την προσσελήνωσή μας στον πλανήτη Νέα Σμύρνη άρχισα να τη θεωρώ ολοένα και περισσότερο καρμπόν της θεσσαλονικιώτικης Τσιμισκή. Το 2017, με την ίδια θέρμη που οι «επάνω» καταριόμασταν τα έργα του Μετρό, τα λοκάλια της Νέας Σμύρνης γκρίνιαζαν για το «Έγκλημα στην οδό Ομήρου». Η μοίρα μας το έχει, σκεφτήκαμε, η ζωή να μας περιφέρει από το ένα αστικό «έγκλημα» στο άλλο, όμως το μποτιλιάρισμα της οδού Ομήρου, που οι ντόπιοι το θεωρούσαν απάνθρωπο, εμάς δεν μας φαινόταν τόσο τραγικό, όπως το μποτιλιάρισμα της θεσσαλονικιώτικης Εγνατίας. 

Η οικογενειακή μας εγκατάσταση στη Νέα Σμύρνη συνέβη γλυκά και ανθρώπινα. Τι κι αν οι βέροι Νεοσμυρνιώτες ουζάκηδες στο ιστορικό καφέ Βυζάντιο είχαν πολλούς καλούς  λόγους για να γκρινιάζουν, εκτός από την πορεία του Πανιώνιου που δεν ήταν και στα ντουζένια του! Παρεμπιπτόντως, στο ουζερί-καφέ Βυζάντιο, όταν έμαθαν πως είμαι Θεσσαλονικιός και Ηρακλής, με δέχτηκαν με στοργή.

Αγαπήσαμε τη Νέα Σμύρνη από την πρώτη μέρα που αρχίσαμε να την εξερευνούμε και ας παραθέσω μερικά γιατί και πώς έτσι. Υποτίθεται πως οι Θεσσαλονικείς είμαστε κολλημένοι με τον τόπο μας, έλα όμως που, όπως τα προσφυγάκια του ’22 βρήκαν στην περιοχή μια νέα πατρίδα, έτσι και εμάς η Νέα Σμύρνη μας φέρθηκε φιλόξενα και στιγμή, τίποτα και κανένας δεν μας έκαναν να νιώσουμε ξένοι. Στην οδό Ικονίου νοικιάσαμε ένα εξαιρετικό διαμέρισμα σε λογική τιμή, γιατί το 2017 το Airbnb ακόμα δεν είχε φτάσει στη Βενιζέλου, ώστε να εκτιναχθούν οι τιμές στα ύψη. Από την ταράτσα η θέα μας έφτανε ως τον Πειραιά και την αργοσαρωνική θάλασσα, από το μπαλκόνι μας στον πέμπτο όροφο το μάτι έπιανε Άλιμο, κάτω στη γη, παιχνίδι έκαναν άπειρες νεραντζιές και πεύκα. Σε αντίθεση με τη Θεσσαλονίκη, που είναι ένα σκέτο τραύμα από μπετόν, στο Άλσος της Νέας Σμύρνης η καρδιά μου αγαλλίαζε και τα πνευμόνια μου οξυγονώνονταν, το καμπανάκι του τραμ όταν έφτανε στον σταθμό της Αγίας Φωτεινής (η στάση μας) κουδούνιζε, θυμίζοντας Πράγα και Βερολίνο. 

Πολιτισμός. Με την καλή μου αγαπήσαμε τη Νέα Σμύρνη για την εύτακτη πολεοδομία της, την άπλα της, συν τα ωραία εναπομείναντα νεοκλασικά - αρχοντικές βίλες της, σαν αυτά που είχαμε αφήσει «επάνω» στη Βασιλίσσης Όλγας. Έπειτα ήταν οι αποστάσεις: φοβερό προσόν που μέναμε στη Νέα Σμύρνη, όλα ήταν κοντά, τόσο το κέντρο της Αθήνας, όσο και τα νότια προάστια. 

Κάθε μέρα που περνούσε βρίσκαμε στη Νέα Σμύρνη αίγλη, χαρακτήρα, αρετές, μενταλιτέ και χούγια αυτόνομης πολιτείας. Είναι μια Καλαμαριά χωρίς θάλασσα, γελούσαμε, και, όταν μας έπιανε η νοσταλγία της αλμύρας, σε 25 λεπτά βρισκόμασταν στον Άλιμο. Ή γκαζώναμε στην Ποσειδώνος για τους ουρανούς της Γλυφάδας και της Βούλας. Ή, στους ίδιους χρόνους, διακτινιζόμασταν στο Πέραμα και με το πλοίο-παντόφλα νά ’μαστε για ουζάκι στις Μπλε Καρέκλες και τον Κάκια (το τελειότερο χταπόδι του κόσμου) ή βουτιά στο Αιάντειο Σαλαμίνας. Ζωάρα! 

Και φυσικά βιώναμε στο φουλ το γκραν σουξέ της Νέας Σμύρνης, που ήταν, είναι και θα είναι η πλατεία της. Η διάσημη πλατειάρα της Νέας Σμύρνης (έτσι είμαστε εμείς οι Θεσσαλονικείς, ασύστολοι στα υπερθετικά), τώρα που δεν μένουμε πια εδώ, μας λείπει αφόρητα. Η πλατειάρα με σήμα το «Παλούκι», όπως λένε τον εμβληματικό στύλο-τοπόσημο οι ντόπιοι, γλυπτό ύψους 15 μέτρων, έργο του Βάσου Καπάνταη· η πλατεία-καμάρι που λάτρεψα για τα 24ωρα ανοιχτά περίπτερά της (πουλούν ως και ξένο Τύπο!)· η πλατεία-στολίδι με τα σιντριβάνια, τον Άδωνι, που όμως δεν είναι πια καφέ, αλλά εστιατόριο με μαγειρευτά, της ώρας, και καταπληκτική πασχαλινή μαγειρίτσα· η πλατεία που σε ένα στενάκι της, στην οδό Τροίας, κατοικοεδρεύει το βιβλιοπωλείο Κουκίδα, το πιο μικρό, ζεστό και ενημερωμένο βιβλιοπωλείο του κόσμου, όπως το σύστηνα σε όσους με επισκέπτονταν από τη Θεσσαλονίκη και τους ξεναγούσα στα πέριξ της νέας μας ζωής. 

Μικρό, ζεστό και ενημερωμένο ήταν και το Booktalks, το καφέ-βιβλιοπωλείο της Κατερίνας Μαλακατέ, λίγο παρακάτω, στο Παλαιό Φάληρο (Καλαμαριά με θάλασσα επιτέλους!), που η απόστασή του από τη Νέα Σμύρνη ήταν μια σταλιά. Μια ανάσα από το «Παλούκι» είναι το Παλαιό Φάληρο, που την εκεί οδό Ομήρου τους, την πιο εμπορική δηλαδή, τη λένε Αγίου Αλεξάνδρου και στο ζαχαροπλαστείο Πριγκιπονήσια ανακάλυψα τον κουραμπιέ που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο, γιατί ο Νίκος φέρνει βουβαλίσια βούτυρα από την Κερκίνη. Κι έτσι δεν το είχαμε σε τίποτα (Θεσσαλονικείς, παιδάκι μου!) να πεταγόμαστε  στο Παλαιό Φάληρο για γούστα βορειοελλαδίτικα, υπέροχες μακαρονάδες που μας σέρβιραν οι υπέροχες ιταλικές τρατορίες της και φυσικά τσάρκες στον Φλοίσβο. Το μοντερνιστικό κτίριο-σύμβολο της περιοχής, το περίφημο «Στρογγυλό», είναι ό,τι έχει απομείνει από εκείνη την κοσμική Αθήνα που ερχόταν ως εδώ με το τραμ στις αρχές του 20ού αιώνα και στον Μεσοπόλεμο, για να πάρει τον αέρα της ή να χορέψει με τις ορχήστρες. 

Έτσι αγαπήσαμε και το Παλαιό Φάληρο το ίδιο πολύ όσο και τη Νέα Σμύρνη, αφού βρήκαμε δύο συνοικίες και δύο γειτονιές κοντά στη θάλασσα και με ανθρώπους πολύ κοντά στον βόρειο χαρακτήρα μας, έτσι όπως μας τον διέπλασε η ζωή στην τιμημένη Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης. Σαν κι εμάς, ειδικά οι Νεοσμυρνιώτες, θεωρούν εαυτόν πρώτα Νεοσμυρνιώτη και μετά Αθηναίο (αγάπη μόνο, αδέλφια, σας νιώθω). Στα ιστορικά μπαρ Άρωμα και Επιτόκιο, απολαμβάναμε ψυχωμένες μουσικές κι όχι τα διάφορα - αδιάφορα που άκουγα στα μπαρ του κέντρου, ενώ από το ντελικατέσεν του Τσακανίκα προμηθευόμασταν εκλεκτή φέτα Παρνασσού, μαγικό ζυμωτό ψωμί από φούρνο της Τραχειάς και εξαιρετική homemade ρωσική σαλάτα. Παραδίπλα από τον Τσακανίκα και τους πειρασμούς του (δεν είσαι βέρος Νεοσμυρνιώτης αν δεν έχεις κάτσει έστω και μία φορά στην ουρά έξω από το κατάστημα μια Καθαρά Δευτέρα για ταραμάδες, χαλβάδες και ντολμαδάκια κόσμημα), πάντα επί της τρομερής οδού Προσκόπων Αϊδινίου, βρίσκεται ο παραδοσιακός φούρνος Σμυρνιώ, με καταπληκτική βασιλόπιτα με ζάχαρη άχνη (μέρες που έρχονται), ενώ όποτε τραβούσε η όρεξή μας κοψίδια και σχάρες και σούβλες περιωπής εντός Νέας Σμύρνης, τιμούσαμε τα κοντοσούβλια της ψησταριάς Ιωνία, ή τα ξεροψημένα λουκουμάκια-παϊδάκια της ταβέρνας Μουριά στο Παλαιό Φάληρο.  

Τα Χριστούγεννα το καρουσέλ με τα περιστρεφόμενα αλογάκια στο κέντρο της πλατείας με συγκινούσε σφόδρα, τα πιτσιρίκια που «κάλπαζαν» πάνω στα πουλάρια μου θύμιζαν το Φοιβάκι στο λούνα παρκ του Φύλακα στη Σίκαλη, ενώ τα καλοκαίρια στα θερινά σινέ Φιλίπ και Σπόρτινγκ, η αστική διαβίωσή μας είχε δροσιά, ταινίες και μαγικά σπέσιαλ έναστρο ουρανό.

Όμως μια μέρα το τραμ έπαψε να κάνει δρομολόγια. Έπαψε. Και έτσι ενώ σταμάτησε η γκρίνια για τα έργα της Ομήρου, που στο μεταξύ ολοκληρώθηκαν κι ο δρόμος έγινε μια κούκλα, ξεκίνησε η γκρίνια για το τραμ: για ενάμιση χρόνο η Νέα Σμύρνη αποκόπηκε από το Σύνταγμα. Είναι δυνατόν, αναρωτιόμασταν, όπου πάμε εμείς οι Θεσσαλονικείς να γίνεται των μεγάλων έργων το κάγκελο; 

Για πέντε συναπτά χρόνια, από το 2017 ως το 2022, εξερευνούσαμε τη Νέα Σμύρνη και κάθε μέρα την αγαπούσαμε ακόμα περισσότερο. Για το κτίριο της Εστίας και τη βιβλιοθήκη της με τους 65.000 τίτλους, για τα νέα σιντριβάνια που ο δήμος τα έφτιαξε ακριβώς μπροστά από το Μέγαρο της Εστίας και τις νύχτες έλαμπαν σαν φωτορυθμικά σε υγρή ανισόπεδη ντίσκο. Για τα πρατήρια outlet που απλώνονται ως και το Παλαιό Φάληρο και κάθε Σάββατο έφερναν στη γειτονιά μας κόσμο από τα παντού της Αθήνας για να ψωνίσουν σινιέ αθλητικά και κάζουαλ σε τιμές λογικές. Για την πατισερί της Δέσποινας στην Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, εκεί που βρήκαμε τις ωραιότερες πάστες αμυγδάλου της ζωή μας. Σχεδόν καθημερινά βόλταρα από το Record House της Ομήρου (είναι άπαιχτο για δυο πράγματα: α) τη βιτρίνα του που είναι φουλ ενημερωμένη β) τα τρελά σπάνια βινύλια). 

Φετίχ μας ήταν να τρώμε Μεξικάνικο θεϊκό στο Amigos και έπειτα καταπληκτικά μπανόφι στο Zuccherino. Σε αντίθεση με την εκτρωματική Πανεπιστημίου, που κανένας δεν μπορούσε να μαντέψει πότε και πώς θα τελειώσει το μαρτύριο της «ανάπλασης», ευτυχώς μια μέρα τα έργα για το τραμ τελείωσαν και γιούπι! Μπορούσαμε ξανά να ανεβαίνουμε στο κέντρο χωρίς άγχος, αλλά να φτάνουμε ως και Πειραιά, αφού αίφνης όλα συνδέθηκαν κι έτσι η γειτονιά μας μπορούσε να περηφανεύεται πως είναι η πιο σένια και μέσα σε όλα της Αθήνας. 

Δυστυχώς, την εγκαταλείψαμε. Επιστρέψαμε στον Βορρά. Με μισή καρδιά, αλλά επιστρέψαμε. Έπρεπε. To υπέροχο εν Νέα Σμύρνη διαμέρισμά μας βγήκε προς πώληση. Θυμάμαι πολύ έντονα την ημέρα που αποχαιρετήσαμε τη Νέα Σμύρνη: Εμείς φεύγαμε περίλυποι, αλλά χαρούμενα βαλιτσάκια με ροδάκια και κάτοχους ταξιδιώτες που βρήκαν Airbnb κατάλυμα έρχονταν για να την γλεντήσουν. Πέντε χρόνια μετά την κάθοδό μας στην Αθήνα, από το Κουκάκι που το πετύχαμε, το Airbnb κατέφθασε και στο Άλσος, τη Βενιζέλου, την Ομήρου, την Ικονίου και τα πέριξ, εποικίζοντας με τουρίστες ως και το Παλαιό Φάληρο. Αδύνατον να βρούμε κάτι ευπρεπές και σε λογικά λεφτά.

Ήταν ωραία, ήταν τέλεια, ήταν μαγικά, ήταν μια υπέροχη πενταετία αυτή που ζήσαμε στη Νέα Σμύρνη. Τη νοσταλγώ. Και ακόμα κάποιες νύχτες ονειρεύομαι πως κάποτε της επιστρέφουμε. Μα τον Θεό, το πιστεύω ακράδαντα, Νέα Σμύρνη και Παλαιό Φάληρο είναι η Θεσσαλονίκη της Αθήνας, αν μη τι άλλο στα γούστα, την ανθρωπιά και την αρχοντιά.