Ο Έλγιν, οι ειρωνείες, ο Αγ. Ελισσαίος και ο Παπαδιαμάντης

Μια μικρή γωνία πόση ιστορία! Το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου ίσα που σώζεται στην αυλή του αλλοτινού αρχοντικού Λογοθέτη (σήμερα ότι έχει απομείνει στεγάζει ο Μουσείο του Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού).

Οι Λογοθέτηδες είχαν άλλωστε γκρεμίσει ήδη τη μισή εκκλησία όταν εγκαταστάθηκαν, μετά την αναχώρηση του Βενετού Μοροζίνη, ο οποίος είχε προλάβει να βομβαρδίσει την Ακρόπολη για να καταλάβει την Αθήνα από τους Τούρκους. Έφυγε και άφησε πίσω του μάρμαρα συντρίμμια και Αθηναίους τρομοκρατημένους, επειδή είχαν σταθεί στο πλευρό του, που πουλούσαν σπίτια και γη για να φύγουν να γλιτώσουν. Έτσι ο Βρετανός πρόξενος Λογοθέτης, αγοράζει αθηναϊκές περιουσίες και εγκαθίσταται στην πιο πλούσια. Και εκεί στην αυλή της, στην αυλή του αρχοντικού Λογοθέτη συγκεντρώνει ο Έλγιν τα μάρμαρα του Παρθενώνα, που υπεξαιρεί από τον ιστορικό τους χώρο, πριν τα μπαρκάρει για την πατρίδα του. Μετά για να εξιλεωθεί τάχα, δωρίζει στην Αθήνα ένα Ρολόι, ένα κρουστικό ρολόι, τοποθετημένο σε έναν πύργο με σκαλισμένο στα λατινικά το όνομά του, ότι το δώρισε στους Αθηναίους πολίτες. Το ρολόϊ στήθηκε το 1814, αλλά καθόλου δεν άρεσε αυτή η δωρεά, που έμοιαζε φυσικά ειρωνική, ούτε τύχη είχε, αφού καταστράφηκε από βολή τηλεβόλου κατά την Επανάσταση. Ο πύργος του που για λίγο μετατράπηκε σε φυλακή, μετά έγινε ορμητήριο «φτωχοδιάβολων» των Αθηνών και εντέλει καταστράφηκε σε μια νύχτα από την μεγάλη πυρκαγιά στην Αγορά.

Έμειναν οι στίχοι του Αχιλλέα Παράσχου να ειρωνεύονται τον Έλγιν:

«Ένας Μιλόρδος μια φορά του σκότους ένας Σκώτος
Μες΄τους ανθρώπους έσχατος, μεσ’ τους αχρείους πρώτος
Ήλθε στη γη της Αθηνάς σ΄ άλλο καιρό και χρόνο
Κ΄έστησε το μοιρολόϊ αυτό στην αγορά κολώνα
Κι αυτός δεν πήρε τίποτε, δεν πήρε παρά μόνο
Ολίγα παληομάρμαρα του γερο-Παρθενώνα»
…………..

(από το «Αθήνα, Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» των Γιοχάλα-Καφετζάκη, εκδ Εστία, σελ 90)

Απόμεινε όμως, ο Αγ. Ελισσαίος νάχει τη δική του ιστορία, αυτή που έγραψαν οι ψαλμωδίες του Παπαδιαμάντη, μόνιμος στις αγρυπνίες του ναού, όπως και ο Παύλος Νιρβάνας και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου.

Ο Έλγιν όμως, σφράγισε με ζόφο, αυτή τη μικρή γωνιά αθηναϊκής γης, που χώρεσε τόση ιστορία!

⇒ Οι πληροφορίες:

1) από το «Αθήνα, Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» των Θ. Γιοχάλα, Τ. Καφετζάκη (εκδ. Εστίας), το οποίο προσφέρει ως βιβλιογραφία (μεταξύ άλλων) ο Δήμος Αθηναίων σε όσα σχολεία συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία»
2) από τον Οδηγό του προγράμματος «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» με τίτλο «Η Αθήνα στον χρόνο: από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας ως σήμερα, οκτώ διαδρομές» των Δημοπούλου, Κύρδη, Σβορώνου επιστ. Επιμ. Θ. Δραγώνα (διδάσκεται στα σχολεία της πρωτοβάθμιας, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και διανέμεται από τον Δήμο Αθηναίων (ομάδα Τεχνόπολης)

* Η Πόπη (Καλλιόπη) Διαμαντάκου είναι υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος με τον συνδυασμό «Αθήνα Ψηλά» του Κώστα Μπακογιάννη (είχε την ιδέα και ανέλαβε την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος του Δήμου Αθηναίων «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία»).