Οι ιστορίες που «κρύβει» το εμβληματικό πλοίο Νεράιδα του Γιάννη Λάτση

Πόση ιστορία μπορεί να κρύβουν τα σκαριά ενός πλοίου; Ίσως τόση, όση αφήνουν πίσω οι επιβάτες και το πλήρωμά του. Στην περίπτωση της Νεράιδας, αυτού του «αερικού» που ξεγλίστρησε μέσα στα χρόνια και κατάφερε να επιβιώσει, η απάντηση είναι με σιγουριά, πολλή. Πρόκειται για το εμβληματικό πλοίο του Γιάννη Λάτση, που φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια λειτουργίας ως μουσείο στη Μαρίνα Φλοίσβου με πάνω από 95.000 επισκέπτες, από την εγγραφή του στο ελληνικό νηολόγιο. Η έκθεση του Πλωτού Μουσείου Νεράιδα, παρουσιάζει δύο κεντρικές αφηγήσεις: την ιστορία του σκάφους από τη ναυπήγησή του έως την ολοκλήρωση της ανακατασκευής του το 2010 και την επιχειρηματική πορεία του ιδιοκτήτη του, Γιάννη Λάτση από τη γέννησή του, το 1910, έως και τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οπότε και αποσύρθηκε από τον κόσμο των επιχειρήσεων. Ας εξερευνήσουμε, λοιπόν, τις ιστορίες της Νεράιδας, οι οποίες ξεκινούν να διαδραματίζονται 84 χρόνια πριν.

Ταξίδι στον χρόνο

Όλα ξεκινούν το 1939. Το πλοίο ναυπηγείται στο τότε ιταλικό Fiume των δαλματικών ακτών -σημερινή Κροατία- και φέρει το όνομα Laurana. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Ιταλοί το χρησιμοποιούν ως διασωστικό σκάφος για να μεταφέρουν τραυματίες. Το 1949 το πλοίο από μαλτέζικη ακτοπλοϊκή εταιρία περνάει στην ιδιοκτησία του Γιάννη Λάτση, ονομάζεται Νεράιδα και χρησιμοποιείται ως επιβατηγό για δρομολόγια του Αργοσαρωνικού (Πειραιάς, Αίγινα, Μέθανα, Πόρος, Ύδρα, Ερμιόνη, Σπέτσες), καθώς και κάποια περιστασιακά δρομολόγια στο Λεωνίδιο, τη Μονεμβασιά, το Ναύπλιο, τη Σαλαμίνα και την Επίδαυρο για το φεστιβάλ. Περίπου 25 χρόνια αργότερα, το 1974, το πλοίο παροπλίζεται. Ωστόσο, δεν οδηγείται σε διάλυση, σύμφωνα με τη συνήθη -και άχαρη- μοίρα των πλοίων να γίνονται «παλιοσίδερα». Και αυτό γιατί για τον Γιάννη Λάτση, αυτό το πλοίο συνδέθηκε πιο έντονα με το επιχειρηματικό του ξεκίνημα, παρόλο που δεν ήταν το πρώτο του (είχε ήδη τα πλοία, Έφφη και Νίκη). Θεώρησε τη Νεράιδα το τυχερό του πλοίο, καθώς ήταν αυτό που τον καθιέρωσε στους κύκλους του Πειραιά ως πλοιοκτήτη.

Νέα ταυτότητα

Το 2007, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Καπτάν Γιάννη, όπως ήθελε να τον αποκαλούν, η οικογένειά του, αποφασίζει τη μετατροπή του Νεράιδα σε μουσειακό χώρο και την ίδρυση του μη κερδοσκοπικού νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου «Πλωτό Μουσείο Νεράιδα». Την ανακατασκευή του ανέλαβε ο  Άγγλος αρχιτέκτονας Doug Patterson, διατηρώντας τις κλασσικές ναυπηγικές γραμμές και τα ξύλινα σκαριά του και διαφυλάσσοντας τη διαχρονική και απλή κομψότητά του. Τον Σεπτέμβριο του 2013, η Νεράιδα κάνει το πρώτο της ταξίδι υπό τη νέα ταυτότητα, αναβιώνοντας το πρώτο της δρομολόγιο στον Αργοσαρωνικό, και με αυτό τον νοσταλγικό τρόπο δίνεται το σύνθημα για τη νέα της ζωή. 

Και το όνομα αυτού…

Όπως προανέφερα, το πλοίο από Laurana, μετονομάστηκε σε Νεράιδα. Πώς όμως «βαφτίστηκε» έτσι; Ο Γιάννης Λάτσης, όταν αγόρασε το πλοίο, κράτησε το φινετσάτο ιταλικό όνομα. Ωστόσο, εφόσον έπλεε πλέον σε ελληνικά ύδατα, έπρεπε να αλλάξει και να αποκτήσει ένα νέο όνομα και μάλιστα ελληνικό. Τον Απρίλιο του 1950, πραγματοποιείται εν πλω μια ξεχωριστή εκδήλωση για την ονοματοδοσία, με καλεσμένους μεταξύ άλλων, πολιτικούς, δημοσιογράφους και πλοιοκτήτες, οι οποίοι καλούνται να ψηφίσουν και να γίνουν με τον τρόπο τους «νονοί» του πλοίου. Ανάμεσα στα ονόματα που κυριάρχησαν ήταν το Ύδρα, το Αφρόεσσα και το Εριέττα, με πρώτο το Έλλη και δεύτερο το Νεράιδα. Επειδή όμως ανάμεσα στους εκλεκτούς καλεσμένους ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας που σε λίγες εβδομάδες θα γινόταν Πρωθυπουργός, αποφασίστηκε να ονοματοδοτήσουν το πλοίο, προς τιμήν του, Νεράιδα, από το όνομα ενός χωριού κοντά στη γενέτειρά του. Στην Ύδρα ανεβαίνουν ιερείς και ευλογούν τη Νεράιδα.

Σαν σταρ του σινεμά

Μεταφερόμαστε στο 1957. Μια και αναφέραμε την Ύδρα, ίσως γνωρίζατε ότι «Το Παιδί και το Δελφίνι», – το οποίο γυρίστηκε εκεί, ήταν η πρώτη Χολιγουντιανή ταινία της Σοφία Λόρεν, γνωρίζατε όμως ότι πολλά πλάνα γυρίστηκαν στο πλοίο Νεράιδα; Η Νεράιδα ήταν το yacht του βαθύπλουτου Βίκτορ Παρμαλί, τον οποίο υποδυόταν ο Κλίφτον Γουέμπ. Για την ιστορία, ήταν η πρώτη φορά που οδηγήθηκε αμάξι στο νησί για τις ανάγκες των γυρισμάτων- κάτι που οι κάτοικοι αντίκρυζαν έκπληκτοι και η ταινία αποδείχθηκε ορόσημο για την αύξηση του τοπικού τουρισμού. Το αγαπημένο πλοίο του Γιάννη Λάτση, εμφανίστηκε, επίσης, και σε ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως το «Τύφλα να’ χει ο Μάρλον Μπράντο» (1963) και το «Τζένη Τζένη» (1966).

Γεννητούρια εν πλω

Έχουμε ακούσει για περίεργες και απρόβλεπτες γέννες, αλλά σαν αυτή σπάνια. Το ζευγάρι ξεκινάει από τον Πόρο με προορισμό τον Πειραιά, για να γεννήσει η ετοιμόγεννη γυναίκα. Όμως οι πόνοι τοκετού έρχονται νωρίτερα. Λέγεται ότι η Νεράιδα έφυγε σαν κρις κραφτ και κυριολεκτικά πετούσε. Μάλιστα, δεν σταμάτησε ούτε στα ενδιάμεσα λιμάνια. Ωστόσο, το πλοίο δεν προλαβαίνει να φτάσει στον Πειραιά, όσο μεγάλη και αν είναι η ταχύτητα που έχει αναπτύξει, και έτσι γεννιέται ένα υγιέστατο κοριτσάκι στην καμπίνα του Καπετάνιου λίγο έξω από την Αίγινα, το 1959. Το κοριτσάκι -γυναίκα πλέον- έχει επισκεφθεί το Μουσείο.

Η Θλιμμένη Πριγκίπισσα υπό το σεληνόφως

Εκτός από τη Σοφία Λόρεν, ανάμεσα στις εμβληματικές γυναικείες παρουσίες που φιλοξενήθηκαν στη Νεράιδα, ήταν η πριγκίπισσα Σοράγια, σύζυγος του Σάχη του Ιράν Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, από τον οποίο πήρε διαζύγιο το 1958. Σε επίσκεψή της στην Αθήνα το 1960, η Σοράγια επιβιβάστηκε στη Νεράιδα για μια όμορφη κρουαζιέρα υπό το σεληνόφως.

Από τη γη έως το φεγγάρι και από το φεγγάρι πίσω στη θάλασσα

Το 1965, εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, λαμβάνει χώρα στην Αθήνα το Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο. Καλεσμένοι του Γιάννη Λάτση στη Νεράιδα είναι οι Σοβιετικοί κοσμοναύτες, Πάβελ Μπελιάγεφ, κυβερνήτης της αποστολής Βοσχόντ 2, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκε ο πρώτος «περίπατος στο διάστημα», λίγους μήνες πριν, τον Μάρτιο του 1965 και Αλεξέι Λεόνοφ, ο πρώτος άνθρωπος που πραγματοποίησε τον διαστημικό περίπατο εκτός διαστημικού σκάφους. 

Αυτές είναι κάποιες από τις ιστορίες που θα μάθετε αναλυτικότερα στο Πλωτό Μουσείο Νεράιδα. Και στις δύο πτέρυγες, οι αφηγήσεις ξετυλίγονται μέσα από πλήθος φωτογραφιών, επιχειρηματικών, προσωπικών και δημοσίων εγγράφων, αντικειμένων, ομοιωμάτων και οπτικοακουστικού υλικού και παρουσιάζονται με φόντο σημαντικά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα του 20ού αιώνα. Τέλος, στην αίθουσα που παλαιότερα φιλοξενούσε την τραπεζαρία του πλοίου δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να παρακολουθήσει δύο σύντομα βίντεο για την ιστορία του επιβατηγού Νεράιδα και για το χρονικό της ανακατασκευής του σε Πλωτό Μουσείο.

Τι μπορείτε να κάνετε στο Μουσείο

Το Πλωτό Μουσείο Νεράιδα είναι ανοιχτό για το κοινό με ελεύθερη είσοδο. Εκτός από την πολύ ενδιαφέρουσα μόνιμη έκθεση, προσφέρονται δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα στους μικρούς μας φίλους, παιδιά Δημοτικού, αλλά και Γυμνασίου και Λυκείου. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα «Ταξιδεύοντας με το Νεράιδα. Ένα παιχνίδι εν πλω» για παιδιά έως 11 ετών, περιλαμβάνει μια σειρά δραστηριοτήτων που διεξάγονται στους χώρους του Μουσείου από ειδικευμένους μουσειοπαιδαγωγούς. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν το ιστορικό πλοίο της γραμμής του Αργοσαρωνικού, να γνωρίσουν όψεις της ελληνικής ναυτιλίας και ακτοπλοΐας του 20ού αιώνα και να διερευνήσουν επιμέρους θεματικές όπως το ταξίδι και τη θάλασσα, τα καράβια και τη ναυσιπλοΐα, την επικοινωνία και τις μεταφορές, τους ανθρώπους και τις αναμνήσεις. Το πρόγραμμα διοργανώνεται επίσης για οικογένειες κατά τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του Μουσείου, κατόπιν δήλωσης συμμετοχής από τους γονείς/κηδεμόνες των παιδιών στο info@neraida.org. Ένας ακόμη διαδραστικός τρόπος μάθησης, είναι οι Εκπαιδευτικοί Φάκελοι με ποικίλο ψηφιακό και έντυπο υλικό (βίντεο, εικόνες, κείμενα, κάρτες δραστηριοτήτων, κ.λπ.) για την ιστορία του επιβατηγού Νεράιδα, που αποστέλλονται δωρεάν κατόπιν αίτησης στα σχολεία και υλοποιούνται μέσα στη σχολική τάξη από τους εκπαιδευτικούς: «Ταξιδεύουμε με μια Νεράιδα!» για παιδιά Α’ και Β’ Δημοτικού, «Βίρα τις άγκυρες!» για παιδιά Γ’ και Δ’ Δημοτικού, «Νεράιδα: ένα καράβι γεμάτο ιστορίες!» για παιδιά Ε’ κα ΣΤ’ Δημοτικού. Τέλος, γίνονται και διαδραστικές διαδικτυακές συναντήσεις. Σημειώνεται ότι έως σήμερα, οι μαθήτριες και οι μαθητές δημοτικών σχολείων που έχουν συμμετάσχει σε εκπαιδευτικά προγράμματα και διαδικτυακές ξεναγήσεις, αλλά και στους Εκπαιδευτικούς Φακέλους, είναι πάνω από 17.500.

Για μεγαλύτερης ηλικίας μαθητές, ενδείκνυται η ξενάγηση. Μέσα από αυτή, εκτός από την επιχειρηματική ιστορία του Γιάννη Λάτση, δίνονται στοιχεία σχετικά με την ιστορία της ελληνικής ναυτιλίας, τα είδη των πλοίων αλλά και για σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την ελληνική και παγκόσμια ιστορία στη διάρκεια του 20ού αιώνα. 

Το Πλωτό Μουσείο Νεράιδα χρηματοδοτείται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση. 

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το Μουσείο και το ωράριο λειτουργίας του εδώ.