Το μετρό της Αθήνας συναντά το μέλλον του

Λονδίνο, Τόκιο, Νέα Υόρκη, Παρίσι. Αν θέλει κάποιος να μιλήσει για Μετρό, αυτομάτως η σκέψη μεταφέρεται σε μια από αυτές τις πόλεις του κόσμου. Κι αν και τα μεγέθη είναι πολύ διαφορετικά, και η δική μας Αθήνα φιλοδοξεί να μεγαλώσει το δίκτυό της, έχοντας τέτοια πρότυπα.

Η «προϊστορία» αναφέρει ότι η πρώτη ατμομηχανή, με έξι βαγόνια, κάλυπτε τη διαδρομή των 8,5 χιλιομέτρων από το Θησείο στον Πειραιά σε περίπου 19 λεπτά. Υπόγειος έγινε ο σιδηρόδρομος με τη σήραγγα το 1889 για να φθάσει στην Ομόνοια. Ηλεκτρικός έγινε το 1904 και τελικά η πρώτη γραμμή που συνέδεε Πειραιά - Κηφισιά ολοκληρώθηκε το 1957. 

Το μέλλον «δείχνει» το Μετρό της Αθήνας να «πηγαίνει παντού», εκμηδενίζοντας χρονικά τις αποστάσεις από το κέντρο της πρωτεύουσας προς τα προάστια της Αττικής και πίσω. 

Οι νέες προσθήκες

Το βάρος αυτή τη στιγμή πέφτει στη Γραμμή 4 (Άλσος Βεΐκου - Γουδή). Τα έργα στη Γραμμή 4 έχουν ήδη ξεκινήσει, την ώρα που το Μετρό κάνει στάση στον Πειραιά, με τους σταθμούς «Πειραιάς», «Δημοτικό Θέατρο» και «Μανιάτικα» να εξυπηρετούν χιλιάδες πολίτες καθημερινά.

Μόλις ολοκληρωθούν τα έργα στη Γραμμή 4, η απόσταση Άλσος Βεΐκου - Δικαστήρια θα καλύπτεται σε 5 λεπτά, η απόσταση Άλσος Βεΐκου - Γουδή σε 17,5 λεπτά και η απόσταση Άλσος Βεΐκου - Πανεπιστημιούπολη σε 14 λεπτά. Εκτιμάται ότι καθημερινά τη Γραμμή 4 του Μετρό θα χρησιμοποιούν πάνω από 300.000 επιβάτες σε ημερήσια βάση. Οι συρμοί αναμένεται να κυκλοφορούν στη νέα γραμμή μέχρι το 2030.

Ωστόσο, ο σχεδιασμός του Υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών για να αποκτήσει η Αττική ένα σύγχρονο συγκοινωνιακό δίκτυο σταθερής τροχιάς, αντίστοιχο με εκείνο που υπάρχει σε πρωτεύουσες της Ευρώπης, δεν σταματά εκεί.

Μετά τη Γραμμή 4 έρχονται 35 νέοι σταθμοί σε 9 επεκτάσεις του Μετρό

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από την Αττικό Μετρό, Εκτός από τους 15 σταθμούς της Γραμμής 4, σχεδιάζονται 35 νέοι σε συνολικά 9 επεκτάσεις, με απώτερο στόχο οι διαθέσιμες για το επιβατικό κοινό στάσεις του Μετρό να ξεπεράσουν τις 100. Πιο συγκεκριμένα:

Σε πρώτο στάδιο

• Επέκταση της Γραμμής 2 προς Ίλιον (3 νέοι σταθμοί σε Ίλιον, Παλατιανή, Άγιος Νικόλαος)
• Επέκταση της Γραμμής 2 προς Γλυφάδα (3 νέοι σταθμοί σε Άνω Γλυφάδα, Γρ. Λαμπράκη και Γλυφάδα)
• Επέκταση της Γραμμής 4 προς Πετρούπολη (6 νέοι σταθμοί σε Νέα Ιωνία, Πευκάκια, Νέα Φιλαδέλφεια, Πύργος Βασιλίσσης, Ίλιον και Πετρούπολη)
• Διακλάδωση της Γραμμής 1 (Ηλεκτρικός) από το Θησείο προς το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (4 νέοι σταθμοί σε Χαμοστέρνας, Δαβάκη, Τζιτζιφιές και ΚΠΙΣΝ)
• Διακλάδωση Γραμμής 4 από τον Ευαγγελισμό μέχρι την ΠΥΡΚΑΛ (3 νέοι σταθμοί σε Παγκράτι, Βύρωνα και ΠΥΡΚΑΛ)

Σε δεύτερο στάδιο

• Επέκταση της Γραμμής 4 προς Μαρούσι και Λυκόβρυση (10 νέοι σταθμοί σε Κατεχάκη, Φάρος, Φιλοθέη, Σίδερα, Ολυμπιακό Στάδιο, Παράδεισος, ΟΤΕ, Μαρούσι, Πεύκη και Λυκόβρυση)
• Υπογειοποίηση της Γραμμής 1 στο τμήμα Φάληρο - Πειραιάς (ένας νέος σταθμός)
• Επέκταση της Γραμμής 2 από τον Άγιο Νικόλαο μέχρι το Μενίδι (3 νέοι σταθμοί)
• Επέκταση της Γραμμής 1 από την Κηφισιά μέχρι την Εθνική Οδό στον κόμβο Βαρυμπόμπης (2 νέοι σταθμοί σε Νέα Ερυθραία και Κόμβος Βαρυμπόμπης)

«Μετρό σε Γλυφάδα, Μαρούσι και ΚΠΙΣΝ»

Στην επέκταση του Μετρό προς τον Πειραιά, αλλά και στους νέους σταθμούς των Γραμμών 2 και 4 που σχεδιάζονται να γίνουν, είχε αναφερθεί ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Αχ. Καραμανλής, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων τον Οκτώβριο 2022.

«Ξεμπλοκάραμε και ξεκίνησε ήδη η κατασκευή της Γραμμής 4 του Μετρό. Το μεγαλύτερο δημόσιο έργο σήμερα, που όταν ολοκληρωθεί, θα εξυπηρετεί καθημερινά 340.000 ανθρώπους. Πρόκειται βεβαίως για ένα κολοσσιαίο έργο που θα πάρει επτά με οκτώ χρόνια. Αλλά όταν τελειώσει θα έχει αλλάξει η Αθήνα.

»Προχωράμε παράλληλα και με τις επεκτάσεις του Μετρό. Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να προκηρυχθεί ειδικότερα και η επέκταση της Γραμμής 2 του Μετρό της Αθήνας προς Ίλιον. Με τρεις νέους σταθμούς και 3,5 χλμ σήραγγας.

»Επόμενες επεκτάσεις είναι αυτή προς Γλυφάδα, η επέκταση της Γραμμής 4 από το Γουδί προς το Μαρούσι και από το Άλσος Βεΐκου προς την Πετρούπολη, η επέκταση από το Θησείο προς το ΚΠΙΣΝ και τέλος η επέκταση της Γραμμής 1 από Κηφισιά προς την Εθνική Οδό στη Βαρυμπόμπη. Με την τελευταία, ιδίως, θα λύσουμε το ζήτημα της "ένωσης" της εθνικής οδού με το δίκτυο Μετρό της Αττικής» είχε αναφέρει ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών».

Από τον Ηλεκτρικό στο Μετρό

Για δεκαετίες η Αθήνα είχε μόνο τον Ηλεκτρικό σε μέσα σταθερής τροχιάς. Οι συζητήσεις για Μετρό είχαν ξεκινήσει τη δεκαετία του 1970 – στα 80s έγιναν πιο έντονες. Τον Ιανουάριο του 1991 η κυβέρνηση της ΝΔ με πρωθυπουργό τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ξεκινά τον διαγωνισμό για την ανάδειξη του αναδόχου, ο οποίος θα κατασκευάσει το Μετρό. Το έργο περιλαμβάνει δύο γραμμές, συνολικού μήκους 20 χλμ. και 21 σταθμούς.

Συγκεκριμένα:

• Γραμμή 2: Σεπόλια - Δάφνη (12 σταθμοί)
• Γραμμή 3: Κεραμεικός - Εθνική Άμυνα (9 σταθμοί).

Ως ανάδοχος αναδείχτηκε τον Ιούνιο του 1991 η κοινοπραξία Ολυμπιακό Μετρό. Το αρχικό έργο του Μετρό της Αθήνας άρχισε να κατασκευάζεται τον Νοέμβριο του 1992, όταν ξεκίνησαν να σκάβουν οι μετροπόντικες. Το έργο παραδόθηκε τμηματικά. Το 1993 η μεταφορά του μετροπόντικα είχε βγάλει τους Αθηναίους στους δρόμους για να τον δουν να περνά.

Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, στις 28 Ιανουαρίου 2000, γίνονται τα εγκαίνια. Μία ημέρα μετά, στις 29 Ιανουαρίου 2000, λειτούργησαν τα δύο πρώτα τμήματα των νέων γραμμών:

• Το τμήμα «Σεπόλια - Σύνταγμα» της Γραμμής 2 με επτά σταθμούς και
• το τμήμα «Σύνταγμα - Εθνική Άμυνα» της Γραμμής 3, επίσης με επτά σταθμούς.

Ο κόσμος που επισκέφτηκε το μετρό την πρώτη μέρα λειτουργίας του έφθασε το 1.000.000. Η υποδοχή του κοινού ήταν ενθουσιώδης και εντύπωση προκάλεσε η καθαριότητα και η αισθητική των σταθμών, καθώς και η ταχύτητα του μέσου.

Η κοσμοσυρροή ήταν τέτοια που ανάγκασε τους υπεύθυνους της Αττικό Μετρό να ανοιγοκλείνουν τις εισόδους των σταθμών για να αποτραπούν ατυχήματα. Τα ΜΜΕ είχαν εκτενή ρεπορτάζ από «την ημέρα που το Μετρό μπήκε στη ζωή των Αθηναίων».

Τη λειτουργία και εκμετάλλευση των 2 νέων γραμμών ανέλαβε η Αττικό Μετρό Εταιρεία Λειτουργίας. (ΑΜΕΛ), θυγατρική της Αττικό Μετρό.

Λίγους μήνες μετά, τον Νοέμβριο του 2000, προστέθηκαν στο δίκτυο του Μετρό 5 χιλιόμετρα με 5 σταθμούς στο τμήμα «Σύνταγμα - Δάφνη» της Γραμμής 2. Ο σταθμός «Ακρόπολη» έκλεψε τις εντυπώσεις με τα αρχαιολογικά εκθέματα στις προθήκες.

Το τμήμα του βασικού έργου «Σύνταγμα - Μοναστηράκι» της Γραμμής 3, με 1,4 χλμ. σήραγγας και έναν σταθμό παραδόθηκε σε λειτουργία τον Απρίλιο του 2003.

Έναν χρόνο μετά, τον Ιούλιο του 2004, λίγους πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, παραδόθηκε η επέκταση από και προς το Αεροδρόμιο.

Τον Μάιο του 2007 ολοκληρώθηκε η επέκταση της Γραμμής 3 μέχρι το Αιγάλεω, που περιελάμβανε τους σταθμούς Μετρό «Κεραμεικός» και «Ελαιώνας».

Η επόμενη επέκταση της Γραμμής 3 ήταν η κατασκευή των σταθμών «Νομισματοκοπείο», «Χολαργός» και «Αγία Παρασκευή» σε υπάρχον τμήμα της γραμμής προς το αεροδρόμιο, όπως προβλεπόταν. Όμως, ενώ οι δύο πρώτοι σταθμοί είχαν έτοιμο «κέλυφος», ο σταθμός «Αγία Παρασκευή» δεν είχε, και έτσι από τον Φεβρουάριο του 2009 και για 6 μήνες, οι συρμοί της γραμμής 3 τερμάτιζαν στην «Εθνική Άμυνα» προκειμένου να εκτελεστούν οι απαραίτητες εργασίες (να κατεδαφιστεί προσωρινά η σήραγγα στο επίμαχο σημείο προκειμένου να γίνει ο σταθμός). Η επαναλειτουργία του τμήματος «Εθνική Άμυνα - Αεροδρόμιο», έγινε στις αρχές Σεπτεμβρίου 2009, οπότε δόθηκε στο επιβατικό κοινό και ο σταθμός «Νομισματοκοπείο».

Τον Μάρτιο του 2012 υπεγράφη η σύμβαση για την επέκταση της Γραμμής 3 προς Πειραιά κατά 7,6 χλμ. με 6 νέους σταθμούς.

Τον Απρίλιο του 2013 λειτούργησε η επέκταση της Γραμμής 2 από τον «Άγιο Αντώνιο» στην «Ανθούπολη» που περιελάμβανε και τον σταθμό «Περιστέρι».

Τον Ιούλιο του 2013 εγκαινιάστηκε η επέκταση της Γραμμής 2 από τον «Άγιο Δημήτριο» στο «Ελληνικό», με τους συρμούς να περνούν κάτω από τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης.

Τον Δεκέμβριο του 2013 δόθηκε σε λειτουργία ο σταθμός «Αγία Μαρίνα» της Γραμμής 3.

Στις 7 Ιουλίου 2020 η Γραμμή 3 επεκτάθηκε από την «Αγία Μαρίνα» έως τη «Νίκαια» με 3 νέους σταθμούς.

Στις 10 Οκτωβρίου 2022 ακούστηκε από τα μεγάφωνα των συρμών «Επόμενη στάση, Πειραιάς». Η επέκταση στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας περιλαμβάνει στους σταθμούς «Μανιάτικα» και «Δημοτικό Θέατρο».