Τι δέντρα χρειαζόμαστε στην Αθήνα;

Ξέρατε ότι τα δέντρα έχουν νοημοσύνη και επικοινωνούν μεταξύ τους; Φανταστείτε τι θα «λένε» δύο νεραντζιές στριμωγμένες στα πλακάκια ενός πεζοδρομίου. Η πόλη, για λόγους βιωσιμότητας αλλά και αισθητικής, έχει συγκεκριμένες ανάγκες πρασίνου. Για το ποια είναι τα δέντρα που χρειαζόμαστε, για αυτά που υπάρχουν στα πεζοδρόμιά μας, για το τι θα πρέπει να γίνει, μιλούν στην ATHENS VOICE o Δημήτρης Κυριακάκης, διευθυντής Πρασίνου και Αστικής Πανίδας του Δήμου Αθηναίων, καθώς και οι αρχιτέκτονες και αρχιτέκτονες τοπίου Θωμάς Δοξιάδης, Μαρία Χαραμή και Μαριλένα Δεδότση του γραφείου doxiadis+.

Πίσω στα χρόνια, την εποχή που η Αθήνα ανακηρύχθηκε σε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους (1834), η σημερινή μεγαλούπολη έμοιαζε με χωριό. Τα δέντρα ήταν ελάχιστα και οι δρόμοι καλυμμένοι από χώμα, με τους πιο κεντρικούς να καταβρέχονται από τον δήμο, για να μη σηκώνεται σκόνη καθώς περνούσαν τα μεταφορικά μέσα της εποχής. Εκείνα τα χρόνια, η βασίλισσα Αμαλία αποφάσισε να φτιάξει έναν μεγάλο κήπο, ο οποίος στην ουσία θα ήταν η αυλή της. Πρόκειται για τον Εθνικό Κήπο, ο οποίος από το 1917 αποδόθηκε στους πολίτες αλλά μόλις το 1974 μετονομάστηκε σε «Εθνικός» από «Βασιλικός». Ήταν η πρώτη οργανωμένη δενδροφύτευση του ελληνικού κράτους και αποτέλεσε το γνώμονα της σημερινής αθηναϊκής χλωρίδας, λέει ο Δημήτρης Κυριακάκης, διευθυντής Πρασίνου και Αστικής Πανίδας του Δήμου Αθηναίων.

Η Αμαλία, η οποία επέβλεπε η ίδια τις εργασίες και ξεσήκωσε αντιδράσεις στους Αθηναίους της εποχής, που διαμαρτύρονταν για τις μεγάλες ποσότητες νερού «που σπαταλούνταν», μετέφερε περισσότερα από 15.000 καλλωπιστικά φυτά και δέντρα από φυτώρια της Γένοβας και του Μιλάνου, κάποια εξ αυτών επιβιώνουν και σήμερα. Δεντροφυτεύσεις σε δρόμους της πόλης άρχισαν μετά το 1850 και στις αρχές του 20ού αιώνα φυτεύτηκαν δέντρα σε Λυκαβηττό, Φιλοπάππου και Ακρόπολη. Κάποια δέντρα είναι γηγενή, όπως τα πεύκα και οι πικροδάφνες. Οι πιπεριές ήρθαν από τη Μικρά Ασία, οι γιακαράντες και οι σοφόρες από την Ιαπωνία, οι ευκάλυπτοι από την Αυστραλία.

Την ημέρα που συναντηθήκαμε με τον Δημήτρη Κυριακίδη, ο οποίος είναι γεωπόνος και εργάζεται 35 χρόνια στην υπηρεσία, τα δέντρα στους δρόμους του Δήμου Αθηναίων, σε πεζοδρόμια και σε μικρά πάρκα, ήταν 93.828. Είναι μια φωτογραφία της στιγμής, καθώς κάθε μέρα δέντρα ξεραίνονται και δέντρα φυτεύονται, αλλά ο αριθμός είναι αυτός πάνω κάτω, δεν αλλάζει δραματικά. Οι νεραντζιές ξεπερνούν τις 18.000, οι ακακίες (στα διάφορα είδη τους, ροβίνια, σοφόρα) τις 15.000, οι ιβίσκοι τους 5.000, οι ελιές τις 4.000. Τα πεύκα είναι περισσότερα από 2.000, τα κυπαρίσσια λιγότερα από 200, οι φοίνικες (κανάρια και oυασινγκτώνια) περίπου 800. Οι πιο πολλές είναι οι μουριές, πλησιάζουν τα 20.000 δέντρα, αλλά αντιμετωπίζουν ένα μεγάλο πρόβλημα που ονομάζεται ξυλότριχος. «Πρόκειται για ένα έντομο που έχει προσβάλει τις μουριές, όχι μόνο της Αθήνας αλλά και άλλων περιοχών, και ακόμη δεν έχουμε βρει τρόπο να το αντιμετωπίσουμε. Τα δέντρα που ξεραίνονται τα αντικαθιστούμε με άλλες μουριές, αλλά εξετάζουμε την πιθανότητα να βάλουμε και άλλα δέντρα».

Υπάρχει το τέλειο δέντρο για την πόλη;

Άδικη ερώτηση για τα ίδια τα δέντρα, καθώς μπαίνει στη λογική ότι τα πάντα τα αξιολογούμε με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες. «Δεν υπάρχουν τέλεια δέντρα, όλα είναι χρήσιμα για το οξυγόνο που μας προσφέρουν και για τη δροσιά τους», λέει ο Δ. Κυριακίδης. Επίσης, αντέχουν στις σκληρές συνθήκες της πόλης, στα πεζοδρόμια, στα καυσαέρια, στις υψηλές θερμοκρασίες και στη μικρή σχετικά υγρασία το καλοκαίρι. Όμως, τα τελευταία χρόνια οι παρατεταμένοι καύσωνες έχουν φέρει τα δέντρα σε μια κατάσταση μεγάλου στρες, με τα δέντρα να αλλάζουν αρχικά το χρώμα των φύλλων τους και στη συνέχεια να πέφτουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες τα πλατάνια παρουσιάζουν φυλόπτωση που φτάνει και στο 70%.

Τα δέντρα που χαρακτηρίζουν ολόκληρες περιοχές
Η Βασιλίσσης Σοφίας και η Αλεξάνδρας χαρακτηρίζονται από τις μουριές. Στη Ρηγίλλης και στην Αθηνάς θα δούμε τις γιακαράντες, με τα πανέμορφα μπλε τους λουλούδια. Η Μιχαήλ Βόδα έχει σοφόρες και ροβίνιες, τα δέντρα που εμείς λέμε ακακίες και «σκεπάζουν» τον ουρανό, γεμίζοντας με παχύ ίσκιο τον δρόμο στη διάρκεια του καλοκαιριού. Σε Παγκράτι, Πατήσια, Κυψέλη θα βρούμε πολλές δεντροστοιχίες με νεραντζιές. «Γίνεται ένας συνεχής αγώνας να εμπλουτιστεί η χλωρίδα της πόλης, αλλά ουσιαστικά, σε μεγάλο βαθμό, δεν μπορούμε να φυτέψουμε πολλά περισσότερα καινούργια δέντρα, λόγω των περιορισμών. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να φυτέψουμε κοντά σε ρολόγια ή κοντά στα φανάρια, ενώ ο νέος κτιριοδομικός κανονισμός δεν επιτρέπει τη δεντροφύτευση σε πεζοδρόμια με πλάτος μικρότερο των 2,20 μέτρων», λέει ο Δ. Κυριακίδης.

Ένα νέο δέντρο ποτίζεται από τις υπηρεσίες του δήμου για τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του, μετά οι ρίζες του βρίσκουν τον υδάτινο ορίζοντα και αυτονομούνται. Όμως, τα τελευταία χρόνια με τις υψηλές θερμοκρασίες έχουμε δει ότι η στάθμη του υδάτινου ορίζοντα έχει χαμηλώσει κι εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, δεν μπορούμε να ποτίσουμε με το χέρι και το νερό να φτάσει μέχρι τις ρίζες, ελπίζουμε στη βροχή, τονίζει ο διευθυντής Πρασίνου και Αστικής Πανίδας του Δήμου Αθηναίων. Καλεί, παράλληλα, τους πολίτες, μιας και η κατάσταση είναι κάπως χαοτική με τις δεντροφυτεύσεις, να ποτίζουν κι εκείνοι τα νέα δέντρα.

Τα ψηλότερα και τα αιωνόβια δέντρα
Τα δέντρα σε συνθήκες πόλης ούτε μεγαλώνουν ούτε ζουν όσο θα ζούσαν εάν βρίσκονταν στο φυσικό τους περιβάλλον. Τα πλατάνια μπορεί να φτάσουν στα 30 μέτρα ύψος, αλλά κλαδεύονται, δεν αφήνονται να ξεπεράσουν τα 20 μέτρα για λόγους ασφαλείας. Ψηλά δέντρα είναι, επίσης, οι γιακαράντες, οι λεύκες και οι ευκάλυπτοι, ενώ τα κυπαρίσσια δεν κλαδεύονται για να μη χαλάει το σχήμα τους. Αιωνόβια δέντρα είναι οι ελιές και τα πλατάνια, αν και ελιές δεν φυτεύονται πλέον στα πεζοδρόμια πάλι για λόγους ασφαλείας, γιατί οι καρποί τους πέφτουν στο πεζοδρόμιο με κίνδυνο να γλιστρήσει κάποιος περαστικός. Οι σοφόρες, οι ροβίνιες, οι μουριές φτάνουν τα 50 χρόνια, πριν αρχίσουν να παρακμάζουν. Όσο για το χώρο που καταλαμβάνουν οι ρίζες τους κάτω από τα πεζοδρόμια, θεωρητικά είναι όσο και ο όγκος της φυλλωσιάς τους επάνω από τη γη, ίσως και λίγο παραπάνω.

Ποιο είναι το δικό σας αγαπημένο δέντρο;
Το δικό μου είναι αυτό που βρίσκεται ακριβώς μπροστά στο σπίτι μου και εμποδίζει αδιάκριτα βλέμματα από την απέναντι πολυκατοικία – αλλά αυτό ήταν αστείο. Μ’ αρέσουν οι ιτιές, 500 είδη σε όλο τον κόσμο και περίπου 10 στην Ελλάδα. Φτάνουν τα 20 μέτρα και η Ιτιά Κλέουσα λέγεται έτσι γιατί τα φύλλα της γέρνουν προς το έδαφος, δίνοντας την εντύπωση μιας βροχής δακρύων. Μάλιστα, πολλοί μύθοι έχουν γεννηθεί σε όλο τον κόσμο για τα «δάκρυά» της, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά από την Κίνα και την Ιαπωνία μέχρι και τα νησιά των Κελτών. Αγαπώ, επίσης, τις νεραντζιές για το άρωμα των φύλων της και τις αμυγδαλιές, μια από τις οποίες ενέπνευσε τον Γεώργιο Δροσίνη να γράψει ένα ποίημα για μακρινή εξαδέλφη του, την οποία ίσως και να ερωτεύτηκε: «Εκούνησε την ανθισμένη μυγδαλια, με τα χεράκια της, κι εγέμισε από άνθη η πλάτη, η αγκαλιά και τα μαλλάκια της». Εσάς, κ. Κυριακίδη, ποιο είναι το αγαπημένο σας δέντρο; «Η ελιά, το κυπαρίσσι, το πλατάνι. Νιώθω μια ευεξία όταν βρίσκομαι κοντά τους και μου θυμίζουν Ελλάδα και Αττική». Το δικό σας αγαπημένο δέντρο, ποιο είναι;

«Σώστε τα δέντρα και την πόλη»

«Είναι επιτακτικό να προετοιμαστούμε από σήμερα κιόλας για τα πολύ δύσκολα που προβλέπονται για το κλίμα της Αθήνας», λένε στην ATHENS VOICE οι αρχιτέκτονες και αρχιτέκτονες τοπίου Μαρία Χαραμή, Θωμάς Δοξιάδης, και Μαριλένα Δεδότση. Γιατί όπως σημειώνουν «τα δέντρα θα είναι οι μεγαλύτεροί μας σύμμαχοι για να είναι βιώσιμη η Αθήνα των επόμενων ετών, και θα έπρεπε ήδη οι δρόμοι μας να επανασχεδιάζονται για να γεμίσουν μεγάλα δέντρα». 

— Στον Δήμο Αθηναίων υπάρχουν περίπου 92.000 δέντρα, στα πεζοδρόμια και στις πολύ μικρές πλατείες. Είναι λίγα ή πολλά; Ή ο αριθμός δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, όσο το τι δέντρα είναι αυτά, πώς είναι τοποθετημένα στο χώρο και πόσο μπορούν να συμβάλουν στην ποιότητα ζωής;

Υπάρχουν πολλά σωστά επιλεγμένα δέντρα στην Αθήνα τα οποία μετράνε δεκαετίες (σίγουρα κάποια και αιώνες) και έχουν καταφέρει να ευδοκιμήσουν έχοντας τεράστια οικολογική και αισθητική αξία. Αυτό που έχει σημασία να βελτιωθεί είναι ο διαθέσιμος χώρος που έχουν ορισμένα δέντρα. Βλέπουμε πολύ συχνά, ειδικά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές του κέντρου, δέντρα στριμωγμένα σε ελάχιστα πεζοδρόμια, ανάμεσα σε κτίρια, σωλήνες και ό,τι άλλο δεν θυμίζει καθαρό χώμα. Θα μου άρεσε πολύ αυτά τα κακοπαθημένα δεντράκια να έβρισκαν το χώρο τους και όπου είναι απαραίτητο να αντικατασταθούν με ένα νέο δέντρο κατάλληλο για τον διαθέσιμο χώρο και το συγκεκριμένο μικροκλίμα.

— Υπάρχουν δέντρα που ταιριάζουν στην Αθήνα και δέντρα που δεν ταιριάζουν; Αν δεν κάνω λάθος, έχετε πει ότι οι φοίνικες, για παράδειγμα, δεν είναι τόσο ταιριαστοί.
Πράγματι το 2000 που ετοιμαζόμασταν για τους Ολυμπιακούς υπήρχε η μανία για τους –πανάκριβους τότε– φοίνικες. Μέσω μιας προσεκτικής καμπάνιας της Οργανωτικής Επιτροπής των Αγώνων, στην οποία τότε ήμουν υπεύθυνος για τα αντίστοιχα θέματα, καταφέραμε να αλλάξουμε τη μόδα, και μεταξύ άλλων να επανέλθει η ελιά ως το συμβολικό δέντρο της Αθήνας. Στην πραγματικότητα τα δέντρα ταιριάζουν ή όχι στις συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες θα ζήσουν, γιατί πρόκειται για ζωντανούς οργανισμούς με συγκεκριμένες ανάγκες. Τώρα επείγει να επενδύσουμε στο μέλλον της αλλαγής του κλίματος, με εκτεταμένες αλλαγές στον δημόσιο χώρο και κυρίως με εκτεταμένη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη των πολλών, μεγάλων, υγειών δέντρων που είναι απαραίτητα.

— Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε τα δέντρα που φυτεύουμε;
Το τοπικό εύκρατο κλίμα αρχίζει να διαμορφώνεται σε μία μείξη εύκρατου και τροπικού τα τελευταία χρόνια, με μακροχρόνιες προβλέψεις δυστυχώς για πολύ πιο ξηρό. Η βλάστηση που ευδοκιμεί αλλάζει φυσικά σύμφωνα με τις κλιματικές συνθήκες. Από την άλλη πλευρά, η ανάγκη μας για οικονομία πόρων είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Οι επιλογές φύτευσης θα πρέπει να ικανοποιούν τη συνθήκη της ευδοκίμησης και την ελάχιστη σπατάλη πόρων για τη συντήρησή τους. Συγχρόνως είναι επιτακτικό να προετοιμαστούμε από σήμερα κιόλας για τα πολύ δύσκολα που προβλέπονται για το κλίμα της Αθήνας. Τα δέντρα θα είναι οι μεγαλύτεροί μας σύμμαχοι για να είναι βιώσιμη η Αθήνα των επόμενων ετών, και θα έπρεπε ήδη οι δρόμοι μας να επανασχεδιάζονται για να γεμίσουν μεγάλα δέντρα.

— Εάν ήταν στο χέρι σας, με έναν «μαγικό» τρόπο, να αλλάξετε τα δέντρα της πόλης. Τι δέντρα θα βάζατε/ανά περιοχή; Δώστε μας 2-3 παραδείγματα.

Mεγάλο μέρος της Αττικής έχει νεραντζιές και οι ανθοφορία τους σηματοδοτεί την άνοιξη με την πλούσια μυρωδιά τους. Σε κάποιες ζώνες θα παραμέναμε στα εσπεριδοειδή, αλλά θα τα ξανακάναμε βρώσιμα και χρηστικά. Έτσι ο κόσμος στις γειτονιές θα τα φρόντιζε περισσότερο. Σε άλλες ζώνες θα ετοιμαζόμασταν για τη μεταβολή του κλίματος, και θα βοηθούσαμε τη βιοποικιλότητα, με ιθαγενή μεγάλα φυλλοβόλα όπως η κουτσουπιά, και αειθαλή όπως η χαρουπιά.

— Τα δέντρα «αισθάνονται»; Εάν πληγώσουμε με κάποιο τρόπο ένα δέντρο, θα αντιδράσει;
Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις πως τα δέντρα είναι αλληλεξαρτώμενα, επικοινωνούν μεταξύ τους, έχουν νοημοσύνη, μεταφέρουν πληροφορίες από γενιά σε γενιά, όπως οι άνθρωποι. Το υπόγειο μυκητιακό δίκτυο του δάσους αλληλοεπιδρά με τα κύτταρα των ριζών των δέντρων και ανταλλάσσεται άνθρακας για θρεπτικά συστατικά, πληροφορίες μέσω άνθρακα, άζωτο, φώσφορο, αμυντικά σήματα, ορμόνες και άλλα. Αισθάνονται, αλλά διαφορετικά από εμάς, και αυτή τη διαφορετικότητα πρέπει να την καταλάβουμε και να τη σεβαστούμε. Δεν έχουν αισθητήρες πόνου όπως τα ζώα, αλλά επηρεάζονται από τις πληγές και αντιδρούν σε αυτές αλλάζοντας την ανάπτυξή τους, και μερικές φορές αρρωσταίνοντας ή και πεθαίνοντας.

— Συνήθως κρατάμε τα δέντρα σε χαμηλό ύψος, τόσο για λόγους ευκολίας στη συντήρηση, όσο και για λόγους ασφαλείας, όπως τουλάχιστον λένε οι υπεύθυνοι. Πώς σας φαίνεται αυτό;
Δυστυχώς τα κλαδέματα γίνονται μαζικά και «χοντρικά», χωρίς να εξισορροπούνται σωστά η σωστή ανάπτυξη των δέντρων και οι τοπικές συνθήκες. Οι υπηρεσίες πρασίνου από την πλευρά τους έχουν καταθέσει τους λόγους που γίνεται αυτό. Η απόφαση είναι της ανώτατης αρχής: της ίδιας της κοινωνίας, αφού ενημερωθεί σωστά από ηγεσία που αντιλαμβάνεται και έχει άποψη. Θέλουμε ως προτεραιότητα στις πόλεις μας βιώσιμο μικροκλίμα, πλούσιο πράσινο, αναβαθμισμένη εικόνα, μεγάλη βιομάζα, ικανό φιλτράρισμα ρύπων, ζωντανά οικοσυστήματα όπου και τα πουλιά και τα ζώα θα βρίσκουν θέση; Αν ναι, τότε η πρακτική πρέπει να αλλάξει άρδην, και να πάμε σε πολύ προσεκτική και επιστημονική διαχείριση των δέντρων των πόλεων μας.

— Υπάρχουν δέντρα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως διατηρητέα μνημεία της φύσης;

Ναι. Η διάρκεια ζωής των δέντρων είναι πολλαπλάσια από την ανθρώπινη και τα δέντρα παραμένουν μέσα στον χρόνο, όσο οι ανθρώπινες κοινωνίες εξελίσσονται. Δέντρα αιώνων ή και χιλιετιών όπως ο πλάτανος του Ιπποκράτη, η υπεραιωνόβια Πεύκη προμηθέας, η Σεκόια Υπερίων, η αδικοχαμένη ελιά του Πλάτωνα, έχουν παραμείνει στην ιστορία. Μάλιστα υποψήφιο προς ένταξη στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με την σύμβαση της UNESCO, είναι το Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης. Ακόμα και δέντρα δεκαετιών μπορούν να έχουν μεγάλη ιστορική, αισθητική η οικολογική αξία, όπως τα δέντρα του Εθνικού Κήπου. Πρέπει να στεκόμαστε με θαυμασμό και σεβασμό απέναντί τους, και πάση θυσία να τα προστατεύουμε και να τα βοηθάμε.

— Συμφωνείτε με την προοπτική «υιοθέτησης» δέντρων ή και ολόκληρων πάρκων από ιδιώτες; Θα βελτίωνε κάπως την κατάσταση;
Ναι, υπό προϋποθέσεις. Ναι γιατί τα οφέλη συμπεριλαμβάνουν καλύτερη συντήρηση και υγεία των φυτών, συνδρομή στο πολύ μεγάλο έργο των υπηρεσιών πρασίνου, σωματικά και ψυχικά οφέλη στους πολίτες που συμμετέχουν στη συντήρηση, συναισθηματική σύνδεση με τα φυτά που με τη σειρά της ξεκινά ενάρετο κύκλο περαιτέρω ενασχόλησης και προστασίας. Προϋποθέσεις η διατήρηση της συνολικής εποπτείας από τις υπηρεσίες πρασίνου, η ανάθεση της κάθε εργασίας σε πολίτες ή επαγγελματίες με την ανάλογη εμπειρία και εξειδίκευση, και η εξασφάλιση της άποψης, της πρόσβασης και της απόλαυσης όλων στο δημόσιο πράσινο, ανεξάρτητα από το ποιος το φροντίζει και το συντηρεί.

— Γιατί πιστεύετε ότι οι Αθηναίοι δείχνουν μάλλον αδιαφορία για το πράσινο που βρίσκεται δίπλα τους;

H προφανής και εύκολη απάντηση είναι πως το αστικό πράσινο ήταν μέχρι πρότινος αρκετά παραμελημένο και αποσπασματικό στην πόλη μας. Οι πράσινοι θύλακες (πάρκα, λόφοι κλπ) αλλά και οι δημόσιοι χώροι δεν αποτελούν πρωταγωνιστές της δημόσιας ζωής ή περιοχές οργανικά δεμένες με τον ιστό της πόλης. Θεωρούμε πως αυτό είναι θέμα έλλειψης σχεδιασμού (που ξεκινά από την πολιτεία και τη μεγάλη κλίμακα) και έχει επηρεάσει ριζικά την καθημερινή ζωή και τις επιλογές των Αθηναίων. Στην καραντίνα, όταν αναγκαστήκαμε να βρούμε εναλλακτικές για τη ζωή «έξω», φάνηκε πως λατρέψαμε το πράσινο και μεγάλη μερίδα των κατοίκων το αναζητά όλο και περισσότερο. Για να συνεχίσουμε να το αγαπάμε και να το σεβόμαστε, χρειάζονται περισσότεροι δημόσιοι πράσινοι χώροι και σωστός σχεδιασμός, από τη μεγάλη κλίμακα μέχρι τη λεπτομέρεια.

— Υπάρχει πράσινη περιοχή της Αθήνας που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και για άλλες περιοχές ή συνοικίες της;
Ο λόφος του Φιλοπάππου είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση με τον σχεδιασμό του Πικιώνη να σέβεται και να υπογραμμίζει άψογα το χαρακτηριστικό μεσογειακό τοπίο, το οποίο πλέον φαίνεται σαν να ήταν πάντα εκεί. Ο Εθνικός Κήπος αποτελεί πεδίο ανάπτυξης καλών πρακτικών για χώρους με μεγαλύτερη ηλικία. Ιδιαίτερα επιτυχημένη η νέα λογική φύτευσης των διακοσμητικών παρτεριών, ενώ έπεται το σημαντικότερο που είναι το πρόγραμμα διαχείρισης των μεγάλων σε ηλικία φυτών. Το Πεδίον του Άρεως τα τελευταία 6 χρόνια άρχισε να αποτελεί σταδιακά μια ανάσα για τους κατοίκους των γύρω πυκνοκατοικημένων περιοχών. Το πάρκο είναι εύκολα προσβάσιμο, με πλούσιες φυτεύσεις, ποικίλους χώρους στάσης και πλατείες. Τόσο τα παραπάνω όσο και η σποραδική φιλοξενία καλλιτεχνικών και άλλων δράσεων αναψυχής βοηθούν στο να έχει ζωή και να προσελκύει ένα ευρύ κοινό σε διάφορες ώρες της ημέρας. Η περιοχή της Κυπριάδου είναι ένα ακόμη επιτυχημένο παράδειγμα ένταξης πρασίνου σε οικιστική περιοχή. Είναι μια αρκετά πυκνοκατοικημένη περιοχή με ψηλά κτίρια και πολυκατοικίες, αλλά οι φυτεμένες πρασιές που υπάρχουν μπροστά από τις πολυκατοικίες, τα δέντρα στα πεζοδρόμια και οι συχνές πλατείες δημιουργούν ένα πολύ ευχάριστο κλίμα.