Του καλοκαιριού τα blues. Γιατί είναι εντάξει να είμαστε θλιμμένοι το καλοκαίρι

Σταθμός Ομόνοιας, οκτώ η ώρα το βράδυ. Ιούλιος στην Αθήνα και επιστρέφω από τη δουλειά. Έχω κολλήσει την πλάτη μου σε μια κολόνα που βρίσκεται παράλληλα με τις ράγες του συρμού. Ακούω δυνατά μουσική στα ακουστικά μου και έχω βουρκώσει. Το τρένο φτάνει, αλλά εγώ δεν επιβιβάζομαι, διότι όντας απορροφημένη στις σκέψεις μου δεν πρόσεξα ότι πέρασε. 

Το καλοκαίρι οι άνθρωποι πηγαίνουν διακοπές. Άλλοι επιλέγουν ένα ξέφρενο νησί και άλλοι κάνουν μια πιο γραφική επιλογή. Μερικοί προτιμούν το κάμπινγκ. Οι πιο τυχεροί διαθέτουν ένα εξοχικό στην Ανάβυσσο ή κάπου αλλού κοντά στην πόλη τους. Όλοι πάντως περνάνε καλά ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Το καλοκαίρι οι άνθρωποι, λέει, γελάνε πιο πολύ. Αλλά τελικά αυτό μπορεί να μην ισχύει και για όλους.

Στην Αθήνα το καλοκαίρι η θερμοκρασία ξεπερνά συνήθως τους 35 βαθμούς κελσίου. Αυτή φαίνεται ιδανική πρόφαση για να εγκαταλείψει κανείς την πόλη και να ξεχυθεί στις παραλίες. Οι άνθρωποι, όμως, που αναγκάζονται να μένουν όλο το καλοκαίρι στην Αθήνα εκτίθενται υπερβολικά στο φως του ήλιου,γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή της μελατονίνης στον οργανισμό. Η μελατονίνη είναι η ορμόνη που καθορίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Η μείωσή της επηρεάζει και τα επίπεδα σεροτονίνης, δηλαδή της ορμόνης στην ύπαρξη της οποίας οφείλεται η καλή διάθεση. Κάποιοι βρίσκουν εναλλακτικές για να αξιοποιήσουν αυτήν την κατά τα άλλα δύσκολη συνθήκη. Για παράδειγμα, μερικοί φεύγουν εσπευσμένα για μια μονοήμερη στο Ναύπλιο, ενώ άλλοι κάνουν μια σύντομη απόδραση στην Αίγινα. Εκείνοι όμως που δεν μπορούν να καταφύγουν σε τέτοιες εναλλακτικές είναι πιο πιθανόν να βιώσουν συνέπειες της Καλοκαιρινής Κατάθλιψης.

Η Καλοκαιρινή Κατάθλιψη είναι κάτι παραπάνω από τον εκνευρισμό που έχεις όταν δεν λειτουργεί το κλιματιστικό. Η καλοκαιρινή κατάθλιψη είναι ένα είδος Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής ή αλλιώς SAD (Seasonal Affective Disorder). Αυτή η μορφή κατάθλιψης εμφανίζεται, όταν αλλάζουν οι εποχές. Στην αρχή, οι επιστήμονες την είχαν  συνδέσει με τους χειμερινούς και φθινοπωρινούς μήνες, αλλά οι πρόσφατες μελέτες τους οδήγησαν στην εισαγωγή του όρου «Καλοκαιρινή Κατάθλιψη». Το υπερβολικό φως του ήλιου δεν είναι το μόνο που ενοχλεί όσους πάσχουν από SAD. Η ζέστη είναι κάτι που επίσης μπορεί να τους είναι αφόρητο. Το φως, η ζέστη και η αλλαγή των ρυθμών ζωής τους προκαλούν έντονη ανησυχία, εκνευρισμό, δυσκολίες στον ύπνο, απώλεια βάρους μέχρι και αίσθημα θυμού.

Καθώς, όμως, τα βαθύτερα αίτια που προκαλούν τη SAD είναι ενίοτε και οργανικά, το γεγονός ότι κάποιος δεν αισθάνεται ευχάριστα τα καλοκαίρια δεν σημαίνει ότι πάσχει από Καλοκαιρινή Κατάθλιψη. «Got that summertime sadness» έγραψε η Lana del Ray επειδή εκείνο το καλοκαίρι απλά έχανε το μεγάλο της έρωτα. Το προηγούμενο καλοκαίρι, το δικό μου summer time sadness είχε χτυπήσει κόκκινο. Έλειπα για δουλειά στο εξωτερικό μακριά από τα ειδυλλιακά νησιά και τα πάρτι με φίλους. Έπιασα τον εαυτό μου να σπαταλά ολόκληρα βράδια βλέποντας stories καλοκαιρινού ξεφαντώματος των άλλων στο Instagram. Γυρνούσα από τη δουλειά, άνοιγα το κλιματιστικό και επιδιδόμουν στο δημοφιλές σπορ του «scrolling». Τότε ήταν που αποφάσισα να εφαρμόσω την κοινή πρακτική της διαγραφής όλων των εφαρμογών social media από το κινητό μου – για κάποιο διάστημα τουλάχιστον. Ήθελα πάση θυσία να απαλλαγώ από το FoMO και από όλα τα συναφή «social media σύνδρομα» που με είχαν πλήξει για τα καλά.

Η Ιωάννα Μαυρίδου, ψυχολόγος Υγείας και ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεύτρια στην Αθήνα, μέσα από την εμπειρία της παρατηρεί πως πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα όσο πλησιάζει ο Αύγουστος, βιώνουν μια τέτοιου είδους θλίψη, ακόμη και αν αυτό δεν είναι κλινική κατάθλιψη: «Δημιουργούνται μεγάλες συχνά μη ρεαλιστικές προσδοκίες του τύπου “θα έπρεπε τώρα να έχω πάει διακοπές”, “θα έπρεπε να είμαι καλά”. Αυτό εντείνεται μέσω των social media τα οποία πολλές φορές λειτουργούν καταπιεστικά». Επειδή είναι όντως δύσκολο να αισθάνεσαι συνεχώς ότι οι άλλοι περνούν καλά ενώ εσύ λείπεις, ειδικά αν αυτό το πληροφορείσαι μέσω μιας φωτογραφίας στα social media στην οποία όλοι χαμογελούν πλατιά και κάτω από την οποία αφήνουν κόκκινες καρδούλες περισσότερα από πεντακόσια άτομα. Τότε είναι που αμφιβάλλεις αν έκανες σωστά που αποφάσισες ότι αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να κοιτάξεις την καριέρα σου ή για να εξοικονομήσεις μερικά χρήματα ή απλά για να αράξεις στον καναπέ και να ξεκουραστείς. «Όλα αυτά τα συμπτώματα είτε τα πούμε θλίψη είτε κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο, το οποίο τείνει να απομονώνεται και να μη μιλάει, σε απόσυρση» υποστηρίζει η Ιωάννα Μαυρίδου. Η πρώτη αντιμετώπιση τέτοιων συμπτωμάτων, σύμφωνα με την ίδια, είναι ένας συνδυασμός ισορροπημένης διατροφής, προγραμματισμένου ύπνου και γυμναστικής. Σε αυτά είναι απαραίτητο το άτομο να επιδιώκει και την κοινωνική συναναστροφή, κυρίως με αυτούς που εμπιστεύεται. Σε δεύτερη φάση, και αν τα συμπτώματα επιμένουν, είναι σημαντικό να αναζητήσει κάνεις την βοήθεια κάποιου ειδικού. Η ψυχολόγος προσθέτει: «Ακόμα κι αν δεν έχει κατάθλιψη κάποιος, αν έχει απλώς κάποια συμπτώματα, πάλι χρειάζεται να αλλάξει κάτι ώστε να νιώσει καλύτερα».

Η θλίψη μου δεν κόπασε το προηγούμενο καλοκαίρι, επειδή δεν χρησιμοποιούσα τους λογαριασμούς στα social media. Τουλάχιστον όμως αναζήτησα άλλες λύσεις για να ξοδέψω τον ελεύθερό μου χρόνο, όταν γυρνούσα από τη δουλειά. Επειδή είναι εντάξει να κλαίμε καμιά φορά το καλοκαίρι, είναι εντάξει να περνάει από μπροστά το τρένο μας και εμείς να μην το παίρνουμε. Αυτή είναι, άλλωστε, μια καλή αφορμή για να περπατήσουμε λίγο στην καλοκαιρινή Αθήνα. Επειδή είναι όμορφη και το καλοκαίρι η Αθήνα.