She Who Protects: Η τοιχογραφία του Αριστείδη Λάππα στην Ομόνοια, ο δημόσιος χώρος, η πολυπολιτισμική Αθήνα και η Θεά Αθηνά που προστατεύει ακόμα την πόλη.
Ποια είναι και ποιους προστατεύει; Η τοιχογραφία του με τίτλο She Who Protects κοντά στην Ομόνοια, εκεί που η Πανεπιστημίου τέμνεται με τη Θεμιστοκλέους και στρίβει για να εκβάλει στα σιντριβάνια και την πλατεία, είναι ένα γιγάντιο mural που δεν περνά απαρατήρητο. Το έργο του εικαστικούΑριστείδη Λάππασε ροζ φόντο και πανσπερμία χρωμάτων μαγνητίζει τα μάτια με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν το «Φιλί» του Ηλία Παπαηλιάκη στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο και το «Κύμα / Νεύμα» της Σοφίας Στεβή στην πλατεία Μαβίλη.
Και τα τρία έργα, που είναι ευδιάκριτα από μακριά και τραβούν το βλέμμα του διαβάτη, είναι μέρος ενός προγράμματος παρεμβάσεων στον δημόσιο χώρο. Μέσα από αναθέσεις και επιτόπιες καλλιτεχνικές πράξεις στο κέντρο της Αθήνας μπλέκουν την τέχνη με την καθημερινότητα. Η ιδέα είναι της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και η υλοποίηση ανήκει σε σύγχρονους Έλληνες εικαστικούς που δουλεύοντας σε μεγάλες κλίμακες μεταμορφώνουν γηραλέους ή παρατημένους όγκους πολυκατοικιών σε ζωντανούς καμβάδες-πομπούς μηνυμάτων.
Στο She Who Protects του Αριστείδη Λάππα η ηρωίδα είναι η Θεά Αθηνά και αυτοί που προστατεύονται από το δόρυ αλλά και τη σοφία της είναι όλοι αυτοί που παρεπιδημούν στο σημείο μηδέν της πόλης.
Επί προσωπικού: Η Ομόνοια στα μάτια μου είναι το πιο πλούσιο και πολυποίκιλο πολιτισμικό σποτ της Αθήνας. Στην τελική κι εγώ ένας περαστικός είμαι, σαν τους συντοπίτες μου Διονύση Σαββόπουλο και Γιώργο Ιωάννου, που στα παλιά καφενεία, τα ξενοδοχεία και τα φαρμακεία της βρήκαν μια στοργή και ένα ποιητικό αίτιο. Λίγο να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά θα το ανιχνεύσεις κι εσύ. Γηγενείς κάτοικοι και ξεπεσμένα εμπορικά καταστήματα ντόπιων ή αλλοδαπών, που βρήκαν ή ψάχνουν μια νέα και ασφαλή πατρίδα, γυράδικα, τυροπιτάδικα, ρουχάδικα, κοσμέτικς και τουρίστες που τη νύχτα φωτογραφίζονται μπροστά στα πολύχρωμα σιντριβάνια, φιλοτεχνούν μια πόλη μέσα στην πόλη. Κίτρινα ταξί που κόβουν για την 3ης Σεπτεμβρίου και φορτωμένα τρόλεϊ που από την Πατησίων ξεφορτώνουν πλήθη για διακτινισμούς στα ενδότερα της Αθήνας μου προκαλούν μια απίστευτη γλύκα.
Ναι, φυσάει αέρας παραβατικότητας και καμιά φορά στα πέριξ στενά δίνουν και παίρνουν ντίλια, βίες και ύποπτα αλισβερίσια, όμως αυτό, στα μάτια μου, καθόλου μα καθόλου δε μειώνει το μέρος και τη ζωτικότητά του. Αν η πλατεία Ομονοίας καταφέρει να βρει την παλιά εμπορική και αστική της αίγλη, το στοίχημα της πολυπολιτισμικής Αθήνας θα κερδηθεί. Εκλαμβάνω, επομένως, το She Who Protects και σαν ένα έργο πολυποίκιλων σημάνσεων, αφού γνωρίζω τον δημιουργό του, Αριστείδη Λάππα, όπως και το διαρκές σκεπτικό του.
Πριν δύο χρόνια η ατομική του έκθεση στην γκαλερί Breeder είχε να κάνει και πάλι με θεότητες και μυθολογικές αναφορές, όπου και πάλι πρωταγωνιστούσε η Αθηνά ως σύμβολο της αρχαίας αλλά και της νεοελληνικής ταυτότητας. Play it again Sam: Πάνοπλη, κρατώντας το δόρυ και την ασπίδα της, έχει κατέβει από το ψηλό βάθρο και γίνεται ένα με το πλήθος που πηγαινοέρχεται στην Ομόνοια. Ο Λάππας πιθανόν να ήθελε το mural του να αντικατοπτρίζει τη νομαδική κουλτούρα και την πολυπολιτισμικότητα που τη συναντάμε πλέον παντού στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας.
Τάδε έφη: «Αυτό το έργο συνομιλεί με μια εικόνα που ήταν κρεμασμένη σε ένα μεγάλο πανό στο κτίριο ενός πολυκαταστήματος στην πλατεία Ομονοίας. Ήταν μια εικόνα που ήθελε να ανακοινώσει στον κόσμο τον χαρακτήρα αυτής της πόλης. Στους ανθρώπους που κάθε μέρα περνούσαν από μπροστά της αλλά και σε όσους ερχόντουσαν από μακριά για να την ανταμώσουν. Μια εικόνα της Θεάς Αθηνάς πάνω στην Ιωνική κολόνα, το γλυπτό του Λεωνίδα Δρόση που στέκεται ψηλά στην Ακαδημία Αθηνών, λίγα μέτρα πάνω από την πλατεία. Έχοντας πια κατέβει το πανό, αυτό το άσπρο γλυπτό παραμένει να είναι η εικόνα που δίνει το όνομα στην πόλη μας. Μια εικόνα βασισμένη σε ένα πρότυπο που επιλέχτηκε να μας ορίζει. Αλλά εκεί, κάτω από την κολόνα, είναι μια άλλη Θέα που δίνει τον χαρακτήρα της στην πόλη. Το πνεύμα που υπάρχει στα στενά τον δρόμων, στα μπαρ και τις στοές. Ο αέρας που γεμίζει τα πνευμόνια της με ζέστη. Ψάχνοντας για τις αρχαίες θεότητες ανακάλυψα πως οι ρίζες της Αθηνάς πηγαίνουν βαθιά πίσω στην ιστορία. Διαφορετικές εκδοχές και εκφράσεις της ίδιας μυθολογικής ιδέας από τη Νεολιθική Ευρώπη, την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία. Αναφορές σε αρπακτικά πουλιά σχετιζόμενα με τη Μεγάλη Γυναικεία Θεά των μητριαρχικών κοινοτήτων της προϊστορικής εποχής, όπως η κουκουβάγια που τώρα γνωρίζουμε ως σύμβολο Σοφίας. Τα φίδια στο ρούχο της, που λίγοι πια προσέχουν, είναι σύμβολα της αλλαγής και της αναγέννησης. Η γοργόνα στην πανοπλία της θυμίζει σε όποιον πάει να την αντιμετωπίσει την αρχέγονη δύναμή της. Αυτές οι αναφορές αρχίσαν να σχηματίζουν μια πιο πολύχρωμη διάσταση σε αυτή τη γνωστή σε όλους μας Θέα, που μας βλέπει κάθε μέρα να περνάμε φουριόζοι από το κέντρο της πόλης της.
»Είναι πλέον γνωστό πως πολλά από τα αγάλματα της αρχαιότητας ήταν χρωματιστά και η δυτική μας αντίληψη για αυτά ως ένα λευκό ιδανικό ίσως έχει περισσότερες πτυχές πέρα από την ανάγνωση που ξέρουμε. Βλέποντας την Αθηνά ως ένα σύμβολο εμπλουτισμένο από αναφορές και συνδέσεις με ιστορίες από διάφορους πολιτισμούς, ίσως τη φέρνει πιο κοντά με την Αθήνα του τώρα. Μια πόλη που κατοικείται από άτομα ερχόμενα από χίλιους και δυο δρόμους, μια πόλη που τους ανήκει. Ίσως μέσα στην Ιστορία μας υπάρχουν όλα τα στοιχεία για να φτιάξουμε ένα αφήγημα που να χωράει όλους τους ανθρώπους, αρκεί να μπορέσουμε να το φανταστούμε και να το απαγγείλουμε. Με αυτό το έργο θέλησα να αναπαραστήσω μια Αθηνά που να αντιπροσωπεύει, να φροντίζει και να προστατεύει την Αθήνα του τώρα. Μια πόλη με πολλές ιστορίες, χρώματα και όνειρα».
Το She Who Protects είναι πεντακάθαρα ορατό από το κέντρο της Ομόνοιας αν σταθείς καταμεσής της αλλά και από πολλούς γύρω δρόμους. Όπως ορατή είναι και όλη αυτή η νέα συνθήκη που θέλει την Αθήνα σταυροδρόμι πολιτισμών, λαών και εθνοτήτων, που την κάνουν να συνομιλεί ευθέως με το Παρίσι, το Λονδίνο, το Βερολίνο και επιτέλους όχι μόνο στα λόγια αλλά και τα έργα! Από εμένα (υπενθυμίζω: εσωτερικός μετανάστης) ένα μεγάλο ναι!
H συνιδρύτρια του Lean In. org, οργανισμού υποστήριξης, εκπαίδευσης κι αλληλεγγύης των γυναικών στους χώρους εργασίας, μιλάει για τα ευρήματα της νέας έρευνας «Γυναίκες στον Χώρο Εργασίας 2024
6°
