Πάμε για έναν καφέ στην πλατεία Φιλικής Εταιρείας

Ξέρετε πού βρίσκεται η πλατεία Φιλικής Εταιρείας; Μην απορείτε! Το ξέρετε. Περνάτε συχνά. Μπορεί να έχετε πιει καφέ ή να ήταν το σημείο συνάντησης του πρώτου σας ραντεβού. Στην τρέχουσα εποχή επικράτησε ως πλατεία Κολωνακίου. Είναι η πλατεία Φιλικής Εταιρείας. Θα μπορούσαμε να ανακτήσουμε ιστορικές στιγμές στις καθημερινές μας διαδρομές στην πόλη και, αντί για παράδειγμα να μιλάμε για πλατεία Κολωνακίου, να μιλάμε για πλατεία Φιλικής Εταιρείας.

Όλα είναι γνωστά. Δεν είναι βέβαια υπερβολή με αφορμή την 25η Μαρτίου να υπενθυμίσουμε τον ανυπέρβλητο και ένδοξο ρόλο της Φιλικής Εταιρείας στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.

• Ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό από τους Εμμανουήλ Ξάνθο, Αθανάσιο Τσακάλωφ, Νικόλαο Σκουφά. Οφείλουμε να προσθέσουμε και τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο, που ο αφιερωμένος στο όνομά του δρόμος καταλήγει στη γνωστή πλατεία.
• Για τη διασφάλιση της μυστικής οργάνωσης, στη μεταξύ τους αλληλογραφία υπέγραφαν με αρχικά. Ο Τσακάλωφ με Α.Β, ο Σκουφάς με Α.Γ., ο Ξάνθος με Α.Δ., ο Αναγνωστόπουλος με Α.Ι..
• Στα πρώτα βήματα τα μέλη ήταν λίγα σε αριθμό. Πολλές ήταν οι φορές που οι πρωτεργάτες συνάντησαν εμπόδια. Εμπόδια να βρουν χρήματα, να προετοιμάσουν μυστικά κι άλλους για τη μεγάλη επανάσταση. Το 1820 τα καταφέρνουν. Τα μέλη είναι πλήθος. Ο Ξάνθος ζητά από τον Ιωάννη Καποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία. Ο Καποδίστριας ως υπουργός της Αυτοκρατορίας της Ρωσίας δεν το θεώρησε σοφό και αρνήθηκε. Ο απελπισμένος Ξάνθος απευθύνθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη και αυτός αποδέχεται να αναλάβει ως Γενικός Επίτροπος της Αρχής με στοιχεία υπογραφής Α.Ρ και όνομα Καλός.
• Το μυστικό στην Ελλάδα αποκαλύπτεται. Ο Κολοκοτρώνης ήδη μυημένος μας διαφωτίζει για την αποκάλυψή του: «Είς τα 1820 ήλθαν γράμματα από τον Υψηλάντη διά να είμαι έτοιμος, καθώς και όλοι οι δικοί μας. 25 Μαρτίου ήτον η ημέρα της γενικής επαναστάσεως. Οι Άγγλοι όταν έμαθαν ότι έλαβα γράμματα, ήλθε η Αστυνομία δια να με εξετάση την νύκτα. Αλλ' εγώ τα γράμματα τα είχα φυλάξει. Το μυστήριο της Φιλικής άρχισε να διαδίδεται σε κάθε λογής ανθρώπους. Καλούς και κακούς. O Ντιόγος το εμαρτύρησε είς τον Αλή Πασά». Ο Διόγος βρέθηκε δολοφονημένος στα Ιωάννινα. Σύμφωνα με τον Ι. Φιλήμονα στο «Δοκίμιον περί της Φιλικής Εταιρείας», όταν αποκάλυψε στον Αλή πασά το μυστικό της Φιλικής - ότι θα του ετοίμαζαν οι Έλληνες «χαϊνί ζορμπαλίκι (=άτιμη αποστασία)- ο Αλή πασάς δεν τον πίστεψε διότι θεώρησε ότι είναι βγαλμένα από το μυαλό του προκειμένου να κερδίσει την εύνοιά του. Σημειώνεται ότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή το σεράι του πασά ήταν «φωλιά της φιλικής». Μεταξύ της φωλιάς, βρίσκεται και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης…

Χρειάζονται εκατοντάδες σελίδες για να γράψει κανείς το δύσκολο έργο που πέτυχε η Φιλική Εταιρεία. Είναι ο οργανωτής του Αγώνα. Σεμνά, επίμονα, πειθαρχημένα με αφοσίωση μέχρι θανάτου, οι πρωτεργάτες εργάστηκαν για την ελευθερία.

Δίκαια τους μνημονεύουμε. Και οφείλουμε πάντα. Όπως οφείλουμε να ξαναβάλουμε στο GPS της καθημερινής μας ζωής τη συγκεκριμένη πλατεία και να τη λέμε πλατεία Φιλικής Εταιρείας. Μετονομάστηκε εξάλλου από «Βασιλίσσης Όλγας» που ονομαζόταν αρχικά, σε «Κολωνακίου», πριν τιμητικά πάρει το σημερινό της όνομα. Έτσι, η περιήγησή μας στη ζωή θα μας θυμίζει αυτά που προηγήθηκαν και πολλά από αυτά που έδωσαν και δίνουν νόημα στο σήμερα.

Πάμε λοιπόν για έναν καφέ στην πλατεία Φιλικής Εταιρείας.

Βιβλιογραφία

• Θεόδωρος Κ. Κολοκοτρώνης, 1770-1843. Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836 / Υπαγόρευσε Θεόδωρος Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνης. Αθήνησιν: Τύποις Χ. Νικολαϊδου Φιλαδελφέως, 1846.
• Φιλήμων, Ιωάννης,1799-1874, Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρίας /υπό Ιωάννου Φιλήμονος, Εν Ναυπλία :Εκ της τυπογραφίας Θ. Κονταξή και Ν. Λουλάκη, 1834.
• Εμμανουήλ Ξάνθος, Απομνημονεύματα για τη Φιλική Εταιρεία, Εκδόσεις Βεργίνα, Αθήνα, 2001.

*Τη Σημαία Φιλικής Εταιρείας με τα σύμβολα «εφοδιαστικού ιερέως» της Φιλικής σχεδίασε ο Π. Πατρών και την ύψωσε ο Γεώργιος Σισίνης στην Ήλιδα το 1821. Φέρει τον ιερό δεσμό με τις 16 στήλες, σταυρόν εντός κλάδων ελαίας & λογχοφόρους σημαίες με τα γράμματα Η ΕΑ(Ελευθερία) Η ΘΣ(Θάνατος).