Λαϊκή της Καλλιδρομίου, ένας κόσμος ολόκληρος

Ο λόφος του Λυκαβηττού υψώνεται στο βάθος πάνω από δεκάδες πορτοκαλιές τέντες. Οργανοπαίχτες κάθε δέκα βήματα τραγουδούν με μπάσα φωνή και μπόλικο σκέρτσο. Συμπαθητικές ηλικιωμένες κυρίες σπρώχνουν καροτσάκια γεμάτα λάχανα, αγόρια και κορίτσια με πολύχρωμα μαλλιά ψάχνουν τα ώριμα αβοκάντο. Η λαϊκή της Καλλιδρομίου, εκεί ψηλά στα Εξάρχεια, είναι ένα παράλληλο σύμπαν που κάθε Σάββατο στήνει γιορτή. Ανήκω στη σταθερή πελατεία της τα τελευταία δέκα και βάλε χρόνια. Μέσα σε αυτή τη δεκαετία, άλλαξα σπίτια, ακόμη και γειτονιά, αυτή τη λαϊκή όμως δεν την αλλάζω με τίποτα. Το ίδιο πάνω κάτω θα σου πουν και οι περισσότεροι «θαμώνες» της – χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη γιατί τα Σάββατα στην Καλλιδρομίου είναι μια ολόκληρη ιεροτελεστία: ξεκινάς να κάνεις τα ψώνια της εβδομάδας, ακούς από παντού τραγούδια, καταλήγεις να πίνεις τσίπουρα σε κάποιο από τα πολλά καφέ, να τρως φοβερές κρέπες στη γωνιακή κρεπερί Au Grand Zinc ή μεζεδάκια στο Άμα Λάχει. Αν αποφασίσεις να την επισκεφθείς, καλό είναι να έχεις ελεύθερη τη μέρα μπροστά σου.

Λαϊκή της Καλλιδρομίου: Τα προϊόντα - εγγύηση 

Βασικός λόγος που αγαπώ αυτή τη λαϊκή είναι –φυσικά– τα προϊόντα της, εξαιρετικά και σε μεγάλη γκάμα. Εκτός από λαχανικά και φρούτα, θα βρεις μέλι, λάδι, ξύδι, βότανα, ψάρια, όσπρια και λουλούδια σε γλάστρες ή για το βάζο. Δεν θυμάμαι ποτέ να έχω αγοράσει κάτι που να μην είναι πεντάφρεσκο ή νόστιμο. Δεν είναι η πιο μεγάλη λαϊκή της Αθήνας, ούτε εκείνη με τη μεγαλύτερη ποικιλία. Τα προϊόντα της είναι, όμως, από τα πιο ποιοτικά. Κι αυτό οφείλεται στους υπέροχους παραγωγούς της.

 Λαϊκή της Καλλιδρομίου: Εδώ τα καλά καρότα! 

Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς

Ο Παναγιώτης Ζαγάρης καλλιεργεί τα προϊόντα του στον Μαραθώνα και τα πουλάει στη λαϊκή της Καλλιδρομίου τα τελευταία 35 χρόνια. Από 10 χρονών έρχεται εδώ μαζί με τον πατέρα του, αγρότης κι εκείνος. Στον πάγκο του θα βρεις όλων των ειδών τα λαχανικά, πάντα εποχιακά. Πουλάει τα πιο νόστιμα καρότα που έχω φάει ποτέ. Σίγουρα παίζει ρόλο το γεγονός ότι χρησιμοποιεί ελαφριά κι ελάχιστα φάρμακα και, όπως λέει, ο ίδιος δεν είναι πολύ καλός φίλος με τον γεωπόνο, ούτε και θέλει να είναι. «Είμαι παραγωγός, πράγμα που σημαίνει ότι έχω ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τον έμπορο: φρέσκα πράγματα και καλύτερες τιμές. Εγώ, αν δω ότι δεν έχει κίνηση, μπορώ να βάλω τα προϊόντα μου πιο φθηνά, εκείνος δεν μπορεί, θα χάσει το μεροκάματο. Κοίτα, όλα αυτά τα πράγματα που βλέπεις (σ.σ. δείχνει τον πάγκο του) χθες ήταν μέσα στο χωράφι. Η λαϊκή έχει το καλό ότι μπορείς να έρθεις σε άμεση επαφή με τον παραγωγό. Δεν είναι σαν το σούπερ μάρκετ όπου όλα είναι απρόσωπα, άσε που είναι και πανάκριβα… Εγώ πουλάω το μαρούλι €0,50, στο σουπερμάρκετ έχει €1 και σε κακή ποιότητα. Το πιο ευχάριστο πράγμα στη δουλειά μου είναι η επαφή με τον κόσμο. Κι έπειτα όλη η διαδικασία: είναι πολύ όμορφο να παίρνεις τον σπόρο, να τον βλέπεις να μεγαλώνει και μετά να έρχεσαι εδώ να τον πουλάς. Βέβαια είναι πολλή και η κούραση… Όμως, αυτή η λαϊκή έχει ωραίες προσωπικότητες. Έχουμε πολύ καλή σχέση με τους πελάτες μας και πάντα θα κάνουμε λίγη πλάκα», θα μου πει. Ο Γιώργος, ο βοηθός του, συμπληρώνει: «Ξέρεις, οι αγρότες είμαστε αισθηματίες άνθρωποι, μας αρέσει να πειράζουμε τις γυναίκες, ειδικά τις όμορφες!».

Λαϊκή της Καλλιδρομίου: Φρέσκα αυγά και μεγάλα χαμόγελα 

Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς

Αυγά παίρνω πάντα από τον γελαστό Άγγελο Κούρσο. Η οικογένειά του ασχολείται με την παραγωγή τους εδώ και 50 χρόνια, ο Άγγελος είναι η τρίτη γενιά. Η μονάδα παραγωγής του βρίσκεται στα Μέγαρα, και σε αυτή τη λαϊκή έρχεται τα 25 τελευταία χρόνια. «Όταν ήμουν μικρός, ερχόμασταν μαζί με τον πατέρα μου από τις 06.00 το πρωί για να πουλήσουμε τα αυγά. Μου άρεσε πολύ που ο δρόμος από τότε ήταν γεμάτος μπαράκια. Έβγαιναν, αγόραζαν τα αυγά μας και πήγαιναν σπίτι τους για ύπνο». Ο Άγγελος λέει ότι ταΐζει τις κότες του με 100% οικολογικές τροφές (καλαμπόκι, σιτάρι, κριθάρι και βρώμη). Και παρότι οι τροφές είναι δύο φορές πάνω σε σχέση με λίγους μήνες πριν, οι τιμές του δεν έχουν αλλάξει. «Αν ανεβάσουμε τις τιμές ο κόσμος δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει. Ξυπνάω κάθε πρωί και έρχομαι από τα Μέγαρα, όπου εκτρέφονται γύρω στα 6 εκατομμύρια διαφορετικά πτηνά. Μου αρέσει, όμως, να έρχομαι εδώ για να πουλάω φρέσκα και ποιοτικά αυγά στη λαϊκή αγορά, τη λαϊκή του λαού!». Μου εξηγεί τι σημαίνουν οι κόκκινοι αριθμοί πάνω στο αυγό. Είναι κατηγοριοποίηση. Το 0L πάει να πει «ελληνικά βιολογικά αυγά», το 1L «αυγά ελευθέρας βοσκής», τα 2L «αυγά από αχυρώνα» και τα 3L «αυγά από κλωβοστοιχία». Μια κοπέλα τον ρωτάει τι αυγά της προτείνει να πάρει. «Ελευθέρας βοσκής», αποκρίνεται. Γιατί; «Το πτηνό που περπατάει δεν αφήνει τη μυρωδιά του μέσα στο αυγό».

Λαϊκή της Καλλιδρομίου: Κρεμμύδια και πατάτες, ποιότητος Ά 

Ο Σωτήρης Νιφόρας είναι κι αυτός στο επάγγελμα από μικρό παιδί: «Από τα 12 μου χρόνια με έφερνε ο πατέρας μου εδώ. Τότε κάτι μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση… Έβλεπα κάποιους που μαζεύανε από κάτω αυτά που πετάγαμε ή κάποιο προϊόν που μας έπεφτε. Από τότε, κάθε φορά όταν βλέπω τέτοιους ανθρώπους, πάντα τους βάζω πέντε πατάτες και δυο κρεμμύδια στην τσάντα τους». Ο παππούς του καλλιεργούσε κρεμμύδια και πατάτες στη Λακκόπετρα Αχαΐας. Σήμερα ο Σωτήρης προμηθεύεται πατάτες κατευθείαν από τους παραγωγούς. Ο τόπος προέλευσης εξαρτάται από την εποχή. Μπορεί να πετύχεις πατάτες από το Νευροκόπι, την Αμαλιάδα ή τη Νάξο. Κρεμμύδια φέρνει από την Ορεστιάδα και τώρα τον Απρίλη από τα Βάτικα της Λακωνίας, εκεί που μια φορά τον χρόνο φυτρώνει αποκλειστικά μια ποικιλία κρεμμυδιού τόσο νόστιμη, που τρώγεται ευχάριστα ακόμη κι ωμή! Τα καλοκαίρια έχει και καρπούζια, δικής του παραγωγής από την Αμαλιάδα. «Η λαϊκή της Καλλιδρομίου είναι πολύ παλιά», λέει ο Σωτήρης. «Έχει αντέξει στον χρόνο και σε πολλές συνθήκες. Μικρός θυμάμαι πολλούς ηθοποιούς να την επισκέπτονται. Να εδώ, ήταν το σπίτι του Μπονάτσου. Έχει μια κουλτούρα ωραία αυτή η λαϊκή και πιστεύω ότι ταιριάζουμε κι εμείς σαν άνθρωποι εδώ… Έτσι πιστεύω, μου βγαίνει από μέσα μου». Του χαμογελάω, δίκιο έχει.

Καλλιδρομίου, ο δρόμος των παντοπωλείων 

Το Banana Fish είναι το ολοκαίνουργιο παντοπωλείο της Καλλιδρομίου/ Φωτογραφία: Θανάσης Καρατζάς

Ό,τι δεν βρίσκεις στους πάγκους της λαϊκής, θα το βρεις στα ράφια των παντοπωλείων, που σε παράλληλη ενορχήστρωση με το πανηγύρι των οπωροκηπευτικών, ξεπουλάνε κάθε Σάββατο και τη δική τους πραμάτεια. Από αυτή την άποψη, η Καλλιδρομίου μετατρέπεται κάθε Σάββατο σε ένα απέραντο, υπαίθριο σουπερμάρκετ ή αλλιώς σε ένα υπέροχο «στομάχι της πόλης», που θα έλεγε και ο Εμίλ Ζολά. Διασχίζοντας τον δρόμο θα συναντήσεις τρία παντοπωλεία, γεγονός που κάτι λέει για αυτή την περιοχή, τους κατοίκους της και τη σχεδόν συλλογική απόφαση να στηρίζουν τα μαγαζάκια της γειτονιάς τους…  Στο νούμερο 31 έχουμε «Το λεμονάκι της Καλλιδρομίου» (2155355930), που η θέα της ταμπέλας του και μόνο με κάνει να χαμογελάω. Παραδοσιακό οπωροπαντοπωλείο, μανάβικο και μπακάλικο εξυπηρετεί τις ανάγκες σου σε ζαρζαβατικά, φρούτα, όσπρια, ζυμαρικά, σάλτσες, αλλαντικά, τουρσιά κλπ. Εντελώς γλυκύτατο. Περπάτα λίγο ακόμα και θα βρεις τα «Ελληνικά Καλούδια» (Καλλιδρομίου 51, 2109224060). Πέρνα τη φιστικί πρόσοψη και θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό: στοίχημα ότι δεν έχεις ξαναδεί τέτοιο κουκλίστικο παντοπωλείο! Υπέροχο πλακάκι στο πάτωμα, ράφια σε αυτή την τόσο γουστόζικη απόχρωση του πράσινου και προϊόντα τακτοποιημένα με τέτοιο τρόπο που αποτελούν οφθαλμόλουτρο για ψυχαναγκαστικούς (υποψιάζομαι ότι τα βάζουν στη θέση τους με χάρακα – δεν ξεφεύγει ούτε πόντος!). Θα βρεις σάλτσες κι αλείμματα κάθε είδους, μέλια, γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, ζυμαρικά, όσπρια, τυριά κι αλλαντικά, πούδρες λαχανικών «Δώσε Γεύση», ακόμα και κριθαράκι με τσουκνίδα έχει πάρει το μάτι μου! Το τρίτο παντοπωλείο είναι και ολοκαίνουργιο. Ακούει στο όνομα “Banana Fish” (Καλλιδρομίου 70), έχει μόλις ένα μήνα ανοιχτό και ιδιοκτήτρια είναι η γλυκύτατη Ντίνα Φλιώκα, η οποία, αφού ασχολήθηκε 20 χρόνια με το εμπόριο ρούχων, αποφάσισε να ανοίξει αυτή τη χαριτωμένη γωνιά και να τη γεμίσει με προϊόντα μικρών παραγωγών από όλη την Ελλάδα. Θα βρεις ωραίο χαλβά, αγκινάρες τουρσί (καταπληκτικές) και λιαστή ντομάτα από τη Σύρο, αποξηραμένα σύκα από τη Βόρεια Εύβοια, ωραίο κρασί και φιστίκια από τα Μέγαρα, βιολογικό ταχίνι από την Αλεξανδρούπολη, χειροποίητα ζυμαρικά από τον Ωρωπό, μία δροσερή βιολογική λεμονάδα από το Ναύπλιο, χυμό ντομάτας από γυναικείο συνεταιρισμό επίσης στο Ναύπλιο. «Πάντα αγαπούσα τα καλά προϊόντα και μου άρεσε και αυτή η προσωπική σχέση που αναπτύσσεις με τον παντοπώλη σου», λέει η Ντίνα που τα Σάββατα βγάζει τον δικό της πάγκο μπροστά από το μαγαζί για να κερνάει τους επισκέπτες της λαϊκής λίγο κρασί, φρουτόπιτες από τη Citrus, λουκούμια ή άλλα προϊόντα που βρίσκονται στα ράφια της. Στα πλάνα της είναι να μας προμηθεύει επίσης με νησιώτικες μπίρες και τυριά από τα ελληνικά νησιά.

Εκτός από όλα τα παραπάνω, θα ψωνίσεις αυστριακά κρασιά και άλλα delicatessen προϊόντα από την «Πρεσβεία» (Καλλιδρομίου 40) και φυσικά κρέας στο πιο ροκ κρεοπωλείο των Εξαρχείων τον «Γιάννη» (Καλλιδρομίου 51, 2103301230) που παίζει ασταμάτητα Elvis Prisley και ό,τι κι αν πάρεις είναι εγγύηση.

Μετά τη λαϊκή έχει έξοδο. Τα μαγαζιά της Καλλιδρομίου

Η μισή χαρά σε τούτη τη λαϊκή είναι το χάζι στους πάγκους. Η άλλη μισή είναι πως, όταν τελειώσεις από τα ψώνια σου, θα διαλέξεις ένα από τα πολλά καφέ να ξαποστάσεις – είναι νόμος! Πρώτο τραπέζι πίστα με θέα τη λαϊκή θα βρεις σε πολλά καφέ όπως στο Bourbon (Καλλιδρομίου 68) και στο Παρασκήνιο (Καλλιδρομίου 68). Απέναντί τους υπάρχει το ξακουστό Άμα Λάχει (Καλλιδρομίου 69) με τη σούπερ νοσταλγική αυλή και τους λαχταριστούς μεζέδες. Κλασικό «after λαϊκή» στέκι είναι και η θρυλική Μουριά (Χαριλάου Τρικούπη 87), παραδοσιακό καφενείο από το 1915 παρακαλώ. Τα Σάββατα γίνεται το έλα να δεις γιατί όλοι ψάχνουμε ένα τραπέζι για να τσουγκρίσουμε τσίπουρα και να φάμε μεζέδες.

Αν τώρα προτιμάς μια κρέπα, πας γραμμή απέναντι, στο Au Grand Zinc (Χαριλάου Τρικούπη 92), τη φοβερή κρεπερί που φέρνει άρωμα Γαλλίας στη γωνία της Καλλιδρομίου. Γλυκάκι μήπως; Κι από αυτό έχει η φοβερή οδός, απλώς ανηφόρισε λίγο πιο πάνω στο Πορτατίφ (Μαυρομιχάλη 84& Καλλιδρομίου) για θεϊκά γλυκά (πες «ναι» στο προφιτερόλ), κρουασάν και μπισκοτάκια. Για καφέ στο χέρι καθισμένος στα σκαλάκια του Στρέφη (οι «ντόπιοι» τα λένε τα σκαλάκια του Αστέρα λόγω του γκραφίτι που ξεδιπλώνεται πάνω τους) με θέα τον κόσμο όλο (και τη λαϊκή βεβαίως) θα προτιμήσεις το διπλανό στην Καλλιδρομίου «Το Δέντρο του Καφέ» (Χαριλάου Τρικούπη 89). Έχει φοβερό καφέ. Μα ναι, φυσικά κι αυτή η οδός έχει τα πάντα. Και τα Σάββατα επιδεικνύει τα κάλλη της περήφανα.