Έλλη Χατζιώτη: Η κυρία του ξενοδοχείου Hilton θυμάται

Όλοι έχουν το «δικό τους Χίλτον». Για έναν κάτοικο της Μιχαλακοπούλου το Χίλτον είναι η περιοχή που μένει. Για έναν αρχιτέκτονα είναι το ορόσημο της αρχιτεκτονικής μαεστρίας του Εμμανουήλ Βουρέκα. Για ένα παιδί της νύχτας είναι το ξενοδοχείο με το Galaxy Bar στον τελευταίο όροφο. Για έναν ξενύχτη Πρωτοχρονιάς είναι τα μπραντς στο Βυζαντινό. Για έναν καλοφαγά είναι τα πιάτα στα Νησιά και στον Μύλο. Για έναν φιλότεχνο είναι το μνημειακό έργο του Μόραλη στις δύο εξωτερικές όψεις του κτιρίου και η Αίθουσα Τέχνης Αθηνών της Μαριλένας Λιακοπούλου. Για έναν εραστή του ντιζάιν Χίλτον είναι οι πολυέλαιοι, οι μοκέτες και τα έπιπλα της Τερψιχόρης. Για έναν κοσμικό, τα ζεστά Σαββατοκύριακα στην πισίνα του. Για εμένα, Χίλτον είναι η κυρία Έλλη Οικονομοπούλου - Χατζιώτη.

«Δεν είναι κι άσχημα» μου απαντάει όταν τη ρωτώ τη γνώμη της για τη μετατροπή ενός μέρους του Χίλτον σε διαμερίσματα, όπως έχει ανακοινωθεί. Και συνεχίζει: «Το ξέρεις ότι υπήρξε ένοικος, Αμερικανός από κάποια Μεσοπολιτεία, που νοίκιασε ένα δωμάτιο στο Χίλτον όταν άνοιξε και έφυγε όταν πέθανε, μετά από 28 χρόνια; Δεν είναι καθόλου άσχημα. Σε διαβεβαιώνω ότι πέρασε θαυμάσια. Συμμετείχε στις γιορτές μας, ήταν παρών στις εκδηλώσεις μας, δοκίμαζε τους μπουφέδες, έμπαιναν οι καθαρίστριες στο δωμάτιό του, έπλεναν τις κουρτίνες και τις ξανάβαζαν στη θέση τους. Ναι, τώρα, τα διαμερίσματα μέσα στα ξενοδοχεία έχουν γίνει το νέο trend παγκοσμίως, φυσικά απευθύνονται σε ενοίκους με μεγάλη οικονομική επιφάνεια».

Σάββατο απογευματάκι στο Ψυχικό, τα λέμε με την Έλλη στον κήπο ενός καφέ με φερ φορζέ καρέκλες. Έχει έρθει στην τρίχα, με άψογο δερμάτινο σακάκι στο χρώμα της σοκολάτας, με τα καλοχτενισμένα υπέροχα μαλλιά, με τα ωραία της κοσμήματα. Πάντα έτσι τη θυμάμαι τα τελευταία 4 εκατομμύρια χρόνια που γνωριζόμαστε. Η κυρία Έλλη Χατζιώτη… Η εμβληματική Διευθύντρια Δημοσίων Σχέσεων του ξενοδοχείου Χίλτον επί τρεις σχεδόν δεκαετίες. Μια πανέξυπνη, μορφωμένη Αιγυπτιώτισσα που διέτρεχε τις 4 γλώσσες που μιλούσε (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και αραβικά) με αξιοθαύμαστη άνεση και χαλαρότητα ανάμεσα στα πολυφυλετικά τραπέζια των θαμώνων του Χίλτον. 

Λίγους ανθρώπους γνωρίζω να έχουν συνδέσει τόσα πολλά χρόνια το όνομά τους με τη δουλειά τους και η Έλλη υπήρξε η ψυχή αυτού του ξενοδοχείου από τα πρώτα σχεδόν χρόνια της λειτουργίας του. Ό,τι πληροφορία χρειάστηκα, ό,τι χάρη ζήτησα, ήταν πάντα εδώ για να μου τα προσφέρει στο ακέραιο ακόμα και αν έπρεπε να έρθει η ίδια αυτοπροσώπως στο γραφείο μου νύχτα με ένα ταξί. Αλλά εκείνο που με εντυπωσίαζε πάντα στη δουλειά της δεν ήταν τόσο η ανά πάσα στιγμή διαθεσιμότητά της για το καλό του ξενοδοχείου, όσο ο τρόπος που το έκανε. Διακριτικά και ακαριαία. Τίποτα και ποτέ δεν έγινε πρωτοσέλιδο από την ιδιωτική ζωή των διάσημων ενοίκων του, εκτός από εκείνα που είχαν την έγκρισή της. 

Και τώρα, τόσα χρόνια μετά, βρίσκεται και πάλι εδώ, απέναντί μου, επειδή της ζήτησα να μιλήσουμε και να μου φέρει έντυπα και φωτογραφίες από το προσωπικό της αρχείο. Νομίζω ότι για την Έλλη, όπως και για αρκετούς ακόμα υπαλλήλους, το Χίλτον δεν ήταν απλά η δουλειά τους. Το έζησαν, το έτρεξαν, το προστάτευσαν, το υπηρέτησαν σαν να ήταν κυριολεκτικά το σπίτι τους. «Στο μεγάλο σεισμό της Αθήνας το ’81, επειδή (λανθασμένα) ειπώθηκε πως το Χίλτον γκρεμίστηκε, σύσσωμο το προσωπικό του ξενοδοχείου, πολλοί με τις οικογένειές τους, έφτασαν εσπευσμένως επιτόπου, γεμάτοι αγωνία για την τύχη του» μου λέει χαρακτηριστικά. 

Ξεφυλλίζω το βιβλίο που επιμελήθηκε, όταν το Χίλτον γιόρτασε τα 25 χρόνια λειτουργίας του. Είναι όλο γραμμένο από την ίδια, ωστόσο πουθενά δεν βρίσκεται το όνομά της παρά μόνο στα credits με ψιλά γράμματα. Σταματώ στο κεφάλαιο με τους επώνυμους, που είναι το πιο ενδιαφέρον για μένα και για κάθε αναγνώστη του, υποθέτω, και όμως βάζει τίτλο «Ένας υπάλληλος θυμάται». Αναγνωρίζω τη γραφή της, όταν περιγράφει την ημέρα των εγκαινίων: «Απρίλιος 1963… Το Χίλτον Αθηνών, το πιο πολυσυζητημένο ξενοδοχείο της χώρας, ανοίγει τις πύλες του… Πέρασε αλήθεια ένα τέταρτο του αιώνα από την ημέρα που βλέπαμε, με κάποιο τρακ και πολλή συγκίνηση, τους επίσημους καλεσμένους να κατεβαίνουν τα σκαλιά της “Τερψιχόρης”, στη μεγάλη δεξίωση των εγκαινίων του ξενοδοχείου. Όλοι βέβαια με βραδινές τουαλέτες και σμόκιν, όπως το απαιτούσαν τότε, στα 1963, οι κοινωνικές συνθήκες. Οι καλεσμένοι του Κόνραντ Χίλτον, ένα χαρούμενο πλήθος από πασίγνωστες διεθνείς προσωπικότητες, είχαν έρθει στην Ελλάδα όχι μόνο για τη δεξίωση αλλά και για να επισκεφτούν την Ακρόπολη, να γνωρίσουν την Ύδρα και να ζήσουν για λίγο τη φιλόξενη ελληνική ατμόσφαιρα. Η Αθήνα τους υποδέχτηκε, θυμάμαι, με βροχή! Και όλοι μας νιώθαμε κάπως ντροπιασμένοι κι ένοχοι για τις παραξενιές αυτές του αθηναϊκού Απρίλη. Λίγες ώρες πριν καθώς ο Κόνραντ Χίλτον και οι καλεσμένοι του αναχωρούσαν από το βροχερό Λονδίνο, όπου είχαν εγκαινιάσει κι εκεί το London Hilton, ονειρεύονταν ήλιο και ανοιξιάτικη λιακάδα.

» Η βραδιά των εγκαινίων ήταν για τους υπαλλήλους του ξενοδοχείου μια αποκάλυψη γιατί μόλις τότε καταλάβαμε πως το Χίλτον Αθηνών ήταν πια μια πραγματικότητα. Ένα ξενοδοχείο που θα δεχόταν καθημερινά εκατοντάδες πελάτες κι όχι μόνο τους ελάχιστους επισκέπτες, επισήμους ή δημοσιογράφους που μέχρι τότε είχαμε γνωρίσει. Μας φαινόταν σαν ψέματα πως είχε περάσει ο τελευταίος σκληρός χειμώνας της προετοιμασίας: πολλή δουλειά με προσωρινά γραφεία στους ορόφους του ξενοδοχείου, αφού τα κανονικά γραφεία μας δεν είχαν ακόμα ετοιμαστεί. Και κρύο, πολύ κρύο, καθώς για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια, ένα επίμονο χιόνι είχε τυλίξει στα κάτασπρα την Αθήνα»…

Στη συζήτησή μας η Έλλη ξεχωρίζει, με συγκίνηση, υπερηφάνεια αλλά και χιούμορ μερικές από τις μεγάλες στιγμές του ξενοδοχείου. «Είχα ιδέες και με κυνηγούσαν όλοι, γιατί ταλαιπωρούσα τις κουζίνες» μου λέει γελώντας. Θυμάται τα πρώτα Χριστούγεννα του ’63, τη δεξίωση των Αναβρύτων: «Ετοιμάζαμε τα πάντα μέχρι και την πιο ασήμαντη λεπτομέρεια, μόνο που να, οι καμήλες που φέραμε για να εντυπωσιάσουμε τους καλεσμένους της βραδιάς αρνήθηκαν πεισματικά να μπουν στην “Τερψιχόρη”, και οι μάγοι αναγκάστηκαν να παρουσιαστούν μόνοι! Είμαστε τότε ακόμα “η θεότρελλη ξένη εταιρεία”».

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Αθήνα είδε πολλά στις εκδηλώσεις του Χίλτον. «Από Λιοπεσιώτικα υπομονετικά γαϊδουράκια (πολύ πιο βολικά από τις πεισματάρες καμήλες) για τον Άγιο Βασίλη, μέχρι λαμπερές Ρολς Ρόις του 1930. Ένα από τα πρώτα συνέδριά μας και ένα από τα μεγαλύτερα, το 1965 θυμάμαι, το Αστροναυτικό συνέδριο, έφερε στην Αθήνα τους Αμερικανούς αστροναύτες Gordon, Couper και Charles Conrad μαζί με τους Ρώσους κοσμοναύτες Alexei Leonov και Pavel Belajev. Μαζί τους ήρθαν και διάσημοι φυσικοί απ’ όλο τον κόσμο, όπως ο Ρώσος καθηγητής Alexei Michaelov, ο Γερμανός Werner Buedeler και βέβαια ο Wernher von Braun που τον θυμάμαι πάντα με κάποια έκπληξη γιατί ήταν ένας φιλήσυχος, ήρεμος άνθρωπος που δεν πήγαινε πουθενά χωρίς τη γυναίκα του. Θυμάμαι ακόμα σε ένα από τα πολλά ιατρικά συνέδρια που διοργανώθηκαν στις αίθουσες του Χίλτον να βρίσκονται καλεσμένοι διασημότητες της ιατρικής, όπως ο καρδιοχειρουργός Christiaan Barnard και ο περίφημος Michael De Bakey. Αναρίθμητα ήταν τα τηλεφωνήματα που λαμβάναμε από όλη τη χώρα από ανθρώπους που ζητούσαν να τον πλησιάσουν».

Για την ίδια πάντως σημαντικότερα όλων των συνεδρίων ήταν τα περίφημα Incentives, των ταξιδιωτικών πρακτόρων απ’  όλο τον κόσμο, «η μαγική λέξη σήμερα για όλα τα μεγάλα ξενοδοχεία», όπως μου λέει. «Στην Ελλάδα εμείς τα πρωτοξεκινήσαμε με τη “Χαπ”, μια καναδέζικη εταιρεία που μας έφερε μερικές εκατοντάδες από τους πελάτες της, οι περισσότεροι των οποίων δεν είχαν ταξιδέψει ποτέ έξω από τον Καναδά. Για να το γιορτάσουν μάλιστα, πηδούσαν όλοι μέσα στην πισίνα κι εμείς, θυμάμαι, περιμέναμε γύρω γύρω από το νερό να δούμε αν γνώριζαν κολύμπι ή χρειάζονταν ναυαγοσώστες».

Πάντα πίστευε η Έλλη πως ένα ξενοδοχείο είναι ένα θέατρο με θεατές που προσπαθεί να ευχαριστήσει και να εντυπωσιάσει. «Στο ξενοδοχείο μας παρουσιάσαμε πολλά έργα, άλλα κλασικά και άλλα πρωτοποριακά που όμως με τα χρόνια έγιναν κι αυτά τόσο κλασικά ώστε να τα αντιγράψουν πολλοί άλλοι. Ίσως αυτό έκανε τη διαφορά με το Χίλτον. Κάναμε θόρυβο συνέχεια. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τις χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις μας, τα Μπάρμπεκιου της πισίνας, τόσο άγνωστα τότε, την Αμερικάνικη Γιορτή των Ευχαριστιών (Thanksgiving), τα πρώτα Ουγγαρέζικα, Δανέζικα, Κινέζικα φεστιβάλ μας, το θέατρο που δημιουργήσαμε, το γνωστό και αγαπητό Δειπνοθέατρο».

Μια σπάνια φωτογραφία. O Frank Sinatra με τον γιο του τότε διευθυντή του Hilton, Jean Pierre Piquet, Ιούλιος 1971. Την εποχή εκείνη ο Σινάτρα είχε αποσυρθεί από τη showbiz (για να επανέλθει δύο χρόνια αργότερα) και αυτή ήταν μια ιδιωτική επίσκεψη στην Αθήνα (όπως και στο Γαλλικό Νότο) για διακοπές. © Ιστορικό Αρχείο Hilton Αθηνών

Η διοργάνωση πάντως που ξεχωρίζει από όλες τις εκδηλώσεις του ξενοδοχείου και τη θυμάται με πολλή νοσταλγία δεν ήταν διόλου επιχειρηματική. Δεν έφερε κέρδη, έφερε αντιθέτως κάτι άλλο «πολύ πιο πολύτιμο για όλους μας, μας χάρισε συγκίνηση και χαρά. Ήταν Χριστούγεννα του 1975, όταν καλέσαμε για πρώτη φορά 700 ορφανά παιδάκια σε μια φανταχτερή χριστουγεννιάτικη γιορτή με δώρα από τον Άγιο Βασίλη που έκανε τα παιδιά να ζουν σαν σε παραμύθι. Τη γιορτή αυτή την επαναλάβαμε πολλές χρονιές μέχρι που την ανέλαβε η Προεδρία της Δημοκρατίας και σταματήσαμε».

Μια μοναδική στιγμή του Χίλτον στην κλίμακα της Έλλης είναι η διοργάνωση του πρώτου Ελληνικού Φεστιβάλ Γεύσης στην Αθήνα με συνταγές των γιαγιάδων μας: «Χρειάστηκε πολύ ψάξιμο για να βρούμε τις από χρόνια λησμονημένες αυτές συνταγές αλλά είχαμε πολλή βοήθεια. Νοικοκυρές που ήρθαν από το Μέτσοβο, με τη βοήθεια της Έλενας Αβέρωφ, μας παρουσίασαν τις νοστιμότατες μετσοβίτικες πίτες. Κι επειδή πρέπει να ψήνονται σωστά για να πετύχουν, έφεραν μαζί και τα ταψιά τους. Αργότερα, οι ίδιες αυτές γυναίκες πήραν τα ταψιά τους και ταξίδεψαν στο Χίλτον του Λονδίνου για να μάθουν τους Άγγλους να τρώνε ελληνικά. Εξίσου μεγάλη επιτυχία όμως είχε και το Φεστιβάλ που διοργανώσαμε στο Παρίσι το ’67 για την προβολή του τουρισμού μας. Μου είχε φανεί τόσο διασκεδαστικό τότε να βλέπω τους Γάλλους δημοσιογράφους να πηγαίνουν στο Orly Hilton με ελληνικότατα γαϊδουράκια, ενώ λίγα λεπτά πριν είχαν φθάσει στο αεροδρόμιο με ελικόπτερα. Ο Αλέξανδρος Ωνάσης, θυμάμαι, μας είχε βοηθήσει πολύ να οργανώσουμε όλη την Εβδομάδα που κράτησε το Φεστιβάλ. Πρέπει να πω ότι ο Αλέξανδρος Ωνάσης αγαπούσε πολύ το Χίλτον Αθηνών. Το ένιωθε κάπως σαν σπίτι του γι’ αυτό και έμενε πολλούς μήνες στο ξενοδοχείο, όταν ερχόταν στην Αθήνα».

Μου λέει τη μαγική λέξη Ωνάσης και δεν μπορώ να μη στρέψω τη συζήτηση στο name-dropping που πέρασε την πόρτα αυτού του μυθικού ξενοδοχείου. Για πες μας, λοιπόν, Έλλη; Ποιους άλλους θυμάσαι και πώς;

«Είναι δύσκολο, είναι τόσοι πολλοί και τους περισσότερους, ειδικά τους αρχηγούς Κρατών ή τους πολιτικούς, τους συναντούσαμε φευγαλέα όταν έφταναν, τους χαιρετούσαμε και τους φωτογραφίζαμε για το αρχείο μας. Με τους χολιγουντιανούς σταρ τα πράγματα ήταν πιο εύκολα. Μην ξεχνάμε, το ξενοδοχείο είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους. Και πράγματι από το Χίλτον Αθηνών πέρασαν πολλοί διάσημοι».

* Ο σχεδιαστής Jean Desses, από τα μεγαλύτερα ονόματα στον κόσμο της διεθνούς μόδας, παρουσίασε στη μεγάλη δεξίωση των εγκαινίων μια ανεπανάληπτη επίδειξη.
* Ο βαρώνος Guy de Rothschild έφτασε με ψαράδικο καπέλο.
* Ο John Le Carre ήρθε για να γράψει εδώ τη «Μικρή τυμπανίστρια» με πολλούς μήνες παραμονή στο Χίλτον αλλά με άλλο όνομα για να μην τον ανακαλύψει κανείς. Ομιλητικός, ευγενικός και αυτός και η γυναίκα του, αλλά λέξη για το βιβλίο που έγραφε. Ήταν πολύ αρνητικός σε κάθε είδους προβολή και δημοσιότητα.
* Στον Frank Sinatra ετοίμασε μεγαλοπρεπή υποδοχή ο τότε Γενικός Διευθυντής και έφτασε με συνοδεία αστυνομίας. Φωτογραφήθηκε με πολλή ευχαρίστηση, ήταν κοινωνικός και πολύ ευχάριστος.
* Ο Omar Sherif, “Grand Seigneur”, έκανε κομπλιμέντα σε όλο τον κόσμο, ήταν φοβερά ευγενικός, ενώ η Francoise Sagan ήταν απόμακρη και γενικά αγενής.
* Έφαγα πολλές φορές με τον Jacques Yves Cousteau, και κάθε φορά με έβαζε να υποσχεθώ ότι δεν θα έφερνα μαζί μου φωτογράφο ή δημοσιογράφο. Ήταν εκπληκτικός ομιλητής. Μια μοναδική φορά δέχθηκε να φωτογραφηθεί παρόλο που μια εποχή ήταν πολύ τακτικός πελάτης του Χίλτον.
*Τον Marlon Brando δεν τον θυμάμαι καλά. Θυμάμαι όμως το πλήθος των γυναικών στο ξενοδοχείο για αυτόγραφα.
*Τον Tέλη Σαβάλα τον θυμούνται κυρίως οι τηλεφωνήτριες. Πήγαινε να τις δει κάθε μέρα με σοκολατάκια.
*O Anthony Quinn, ο κινηματογραφικός Ζορμπάς, ήταν τακτικός πελάτης του Χίλτον.
* Η Jean Seberg με τον σύζυγο της Romain Gary συνήθιζαν να τρώνε στην ταβέρνα του Χίλτον, όταν το ’67 ήρθαν για να γυρίσουν μια ταινία και διέμειναν εδώ.
*Η άφιξη της Ursula Andress προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στο ξενοδοχείο, αφού πελάτες και υπάλληλοι ήθελαν να τη θαυμάσουν από κοντά.
* Ο Rudolf Nureyev έδειχνε έκπληκτος αλλά καθόλου δυσαρεστημένος όταν οι φωτογράφοι εισέβαλαν στο δωμάτιό του.

Λίγο πριν την αποχαιρετήσω, ρωτώ την Έλλη τι σημαίνει τελικά για εκείνη το Χίλτον. Δεν αργεί να μου απαντήσει: «Το Χίλτον είναι ένα ξενοδοχείο που άνοιξε νέους ορίζοντες στον τουρισμό και προώθησε άπειρες καινοτόμες ιδέες που πολλά ελληνικά ξενοδοχεία εφαρμόζουν μέχρι και σήμερα. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτό που θα μείνει είναι πόσο μεγάλο σχολείο υπήρξε για πάρα πολλούς ανθρώπους που όταν έφυγαν ή πήραν μετάθεση έκαναν διεθνείς καριέρες σε άλλες χώρες ή ξενοδοχεία. Έμαθαν, αν και Έλληνες, τη στενή συνεργασία μεταξύ τους και την πειθαρχία και οι περισσότεροι έμαθαν να αγαπούν αυτό που έκαναν, κάτι που δεν είναι εύκολο. Μακάρι να συνεχίσει την παράδοση αυτή και το νέο Χίλτον».

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το προσωπικό αρχείο της Έλλης Χατζιώτη, από το Αρχείο του Ξενοδοχείου Χίλτον και από το Αρχείο Μπενάκη.