Sektor30: Ένα κοινόχρηστο καλλιτεχνικό εργαστήρι στον Νέο Κόσμο
Η Μαρία Ευσταθίου και ο Ηλίας Κοέν, επιστρέφοντας από τη Νέα Υόρκη, έδωσαν λύση σε μία από τις μεγαλύτερες ελλείψεις που αντιμετωπίζουν οι χειροτέχνες στην Αθήνα
Sektor30 είναι το κοινόχρηστο καλλιτεχνικό εργαστήρι του Νέου Κόσμου που ίδρυσαν οι εικαστικοί Μαρία Ευσταθίου και Ηλίας Κοέν
Concept stores, shοwrοοms, μοντέρνα aτελιέ για κομψές χειρτεχνίες, εναλλακτικά στέκια για καφέ και διάβασμα περιοδικών, στούντιο που διευθύνονται από καλλιτέχνες, εξωτικά φυτοπωλεία ξεφυτρώνουν στους δρόμους της πόλης και αυτόματα τους αναβαθμίζουν σε αστικές γειτονιές με ξεχωριστό χαρακτήρα. Η Αθήνα, φαίνεται, διψάει για τέτοιες μικρές εξωτικές οάσεις και πάντα θα υπάρχει χώρος για κάτι νέο που ακολουθώντας τις παγκόσμιες τάσεις στους νεοϋρκέζικους ή βερολινέζικους καλλιτεχνικούς κύκλους, θα προσγειωθεί και στο δικό μας Παγκράτι, Ψυρρή, Κουκάκι. Κάπoυ εκεί συναντάμε τη Μαρία Eυσταθίου να δουλεύει με καλούπια και τον Ηλία Κοέν να δοκιμάζει πηλούς που συλλέγει από διάφορες εξορμήσεις σε περιοχές της Ελλάδας. Εικαστικοί και οι δύο, επιστρέφοντας από τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο, ίδρυσαν το κοινόχρηστο καλλιτεχνικό εργαστήρι Sektοr30 στις «παρυφές» του Νέου Κόσμου.
Η ιδέα προέκυψε όταν αναζήτησαν οι ίδιοι ένα εργαστήρι προσαρμοσμένο στα μοντέλα του εξωτερικού να στεγάζει πολλούς τομείς, σαν μια κοινότητα μέσα στην οποία οι δημιουργοί θα μπορούσαν να πειραματιστούν, να ανταλλάξουν απόψεις και να μοιραστούν τεχνικές. Καθώς κάτι τέτοιο έμοιαζε να απουσιάζει αποφάσισαν να καλύψουν το κενό, σε μια περιοχή μάλιστα σαν τον Νέο Κόσμο, που διατηρεί τα στοιχεία της «γειτονιάς» και παράλληλα αγκαλιάζει τα καλλιτεχνικά εργαστήρια, δημιουργώντας έτσι ένα community γύρω από αυτά.
«Απ’ τη μία θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα μεγάλο και ενοποιημένο χώρο, έναν τομέα τέχνης σε μία αθηναϊκή πραγματικότητα όπου οι καλλιτέχνες εργάζονται απομονωμένοι ο καθένας στο δικό του εργαστήριο, και από την άλλη ονειρευόμασταν έναν τεράστιο χώρο που θα στεγάζει πολλά εργαστήρια επιτρέποντας την αλληλεπίδραση ανθρώπων, τεχνικών και υλικών μεταξύ τους. Όταν αποφοιτεί κάποιος για παράδειγμα από την Σχολή Καλών Τεχνών, χάνει την πρόσβαση στις εργαστηριακές υποδομές που χρησιμοποιούσε μέχρι τότε, όπως τις εγκαταστάσεις γλυπτικής και κεραμικής, χαρακτικής, επεξεργασίας μετάλλου, υποδομές βασικές για τη δημιουργία νέου εικαστικού έργου.
»Ο εξοπλισμός ενός εργαστηρίου έχει πολύ μεγάλο κόστος, ειδικά για τους εικαστικούς που λειτουργούν σε μία πολύ μικρή αγορά και που σπάνια έχουν πάγια ανάγκη για εξειδικευμένο εξοπλισμό. Μπορεί για παράδειγμά να χρειαστούν ηλεκτροκόλληση για να ολοκληρώσουν ένα συγκεκριμένο έργο, αλλά να μη δουλεύουν συστηματικά με μέταλλο για να δικαιολογήσουν την αγορά της» εξηγούν η Μαρία και ο Ηλίας. Πρόσφατα παρέλαβαν ένα τραπέζι μεταξοτυπίας και περιμένουν από μέρα σε μέρα να έρθει η καινούργια τους φιλιέρα για τα κεραμικά.
Μπαίνοντας μέσα στο Sektor30 θα δει κανείς νέους απόφοιτους σχολών Καλών Τεχνών και τεχνικών σχολών, καλλιτέχνες χωρίς εξοπλισμένο εργαστήριο, χειροτέχνες που δεν είχαν ποτέ δικό τους χώρο, επαγγελματίες που χρειάζονται κάποιες από τις υποδομές και τις υπηρεσίες του εργαστηρίου για να ολοκληρώσουν την παραγωγή τους, μέχρι ξένους καλλιτέχνες που έρχονται στην Αθήνα για κάποια έκθεση και αναζητούν ένα χώρο για την κατασκευή του έργου τους.
Το εργαστήριο με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι το εργαστήριο κεραμικής αλλά ο επισκέπτης πέρα από κεραμικά στο χέρι ή στον τροχό, μπορεί να πειραματιστεί με υαλώματα, να κάνει καλούπια, να τυπώσει χαρακτικά, μεταξοτυπία, να κάνει στοιχειοθεσία στο χέρι, ηλεκτροκόλληση, να χρησιμοποιήσει εργαλεία ξύλου. Η πλειοψηφία είναι γυναίκες, κάτι που σύμφωνα με την ομάδα πίσω από το Sektor30 αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον καλλιτεχνικό χώρο.
«Nιώθουμε ότι έχουμε πετύχει το στόχο μας, όταν βλέπουμε όλο και περισσότερα μέλη μας να εντάσσουν στη δουλειά τους τεχνικές τις οποίες δεν γνώριζαν όταν πρωτοήρθαν στο εργαστήριο. Το εργαστήριο Χαρακτικής είναι ακόμα νεοσύστατο, θέλει χρόνο να βρουν τα μηχανήματα τη θέση τους, όπως λέμε εμείς, αλλά ξεκίνησε δυναμικά ακόμα και εν μέσω των δυσκολιών λόγω πανδημίας. Η γειτνίαση διαφορετικών εργαστηρίων δημιουργεί γέφυρες μεταξύ των υλικών και το κάθε εργαστήριο υποβοηθά το άλλο. Η μεταξοτυπία, για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκτύπωση κεραμικών, και το ξυλουργείο επιστρατεύεται συχνά στην κατασκευή καλουπιών» μας λέει η ομάδα πίσω από το Sektor30 και συμπληρώνουν πως η άνθιση της κεραμικής, αλλά και όλων των χειρωνακτικών ενασχολήσεων δεν είναι εμφανής μόνο στην Αθήνα αλλά και προέρχεται από μια παγκόσμια τάση που άνθισε στην καραντίνα.
«Ακούγεται ίσως κλισέ, αλλά είναι ψυχοθεραπευτικό να περνάς το απόγευμά σου με τα χέρια βουτηγμένα στον πηλό και είναι μεγάλη ικανοποίηση να πίνεις τον καφέ σου το πρωί σε μία κούπα που έχεις φτιάξει εσύ. Σε μία τόσο καταναλωτική εποχή όπως αυτή που ζούμε, ίσως χρειάζεται όλοι μας να φτιάξουμε κάτι με τα χέρια μας για να εκτιμήσουμε πόση δουλειά και σκέψη και αγάπη χρειάζεται για να δημιουργηθεί κάτι από το τίποτα. Το αν αυτή η τάση είναι κάτι που θα ξεφουσκώσει ή θα οδηγήσει σε άλλες αλλαγές μένει να το δούμε. Σίγουρα πάντως έχει δώσει σε περισσότερους ανθρώπους τη δυνατότητα να εκφραστούν και να χρησιμοποιήσουν πιο δημιουργικά τον ελεύθερό τους χρόνο, να κατανοήσουν τη δημιουργική διαδικασία, ακόμα και να συμπληρώσουν το εισόδημά τους με κάτι που αγαπούν ή να αλλάξουν καριέρα».
Στην ελληνική κουλτούρα η έννοια του καλλιτεχνικού εργαστηρίου, πόσο μάλλον του κοινόχρηστου εργαστηρίου, για πολλούς είναι ένα θολή. Ένα πρότζεκτ σαν το Sektor30 δεν ανήκει στα πλαίσια των συνηθισμένων προτάσεων για θεσμική υποστήριξη, επομένως για τη δημιουργία του στις περισσότερες των περιπτώσεων χρειάζεται η χρηματοδότηση οργανισμών όπως το The People's Trust, που βοήθησε στην αγορά εξοπλισμού και υποδομών για το εργαστήριο χαρακτικής, όπως μαθαίνουμε.
«Ξεκινήσαμε το εργαστήριο με μεγάλο ενθουσιασμό, μηδενικό budget και απόλυτη άγνοια του γραφειοκρατικού εφιάλτη που απαιτείται για να ανοίξει κάποιος μία τέτοια επιχείρηση. Πλέον τα άμεσα σχέδιά μας είναι να ξεκινήσουμε ένα ερευνητικό πρόγραμμα residency, προσκαλώντας έλληνες και ξένους καλλιτέχνες με ιδιαίτερη εργαστηριακή πρακτική να εργαστούν στον χώρο μας. Μέσα από αυτό το πρόγραμμα θέλουμε να βοηθήσουμε νέους αλλά και παλαιότερους καλλιτέχνες, παρέχοντας τους εξοπλισμένο χώρο εργασίας και τεχνογνωσία, ενώ παράλληλα η κοινότητα του Sektor30 να κερδίσει γνώση και εμπειρία.»
H συνιδρύτρια του Lean In. org, οργανισμού υποστήριξης, εκπαίδευσης κι αλληλεγγύης των γυναικών στους χώρους εργασίας, μιλάει για τα ευρήματα της νέας έρευνας «Γυναίκες στον Χώρο Εργασίας 2024
13°
