Ένας Γερμανός φωτογραφίζει τις παλιές πόρτες της Αθήνας

Σίγουρα κάτι θα ήταν αυτό που τράβηξε τον γερμανό φωτογράφο Alexander Jaschik και τα τελευταία έξι χρόνια, σχεδόν από την πρώτη στιγμή που ήρθε στη χώρα μας, άρχισε να φωτογραφίζει τις παλιές χειροποίητες πόρτες της Αθήνας. Ίσως δεν είχε συναντήσει κάτι παρόμοιο στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η Αθήνα έγινε το σπίτι του Alexander, έφτιαξε οικογένεια εδώ και έτσι ένας Γερμανός, μέσα από ένα project που συνεχίζεται μέχρι σήμερα (The Doors of Athens - Οι Πόρτες της Αθήνας), καταγράφει φωτογραφικά όλες τις εναπομείναντες σιδερένιες κατά παραγγελία πόρτες που κοσμούν εισόδους σπιτιών και πολυκατοικιών.

Ίσως στο μέλλον, οι φωτογραφίες του Alexander, αποδειχτούν ιστορικά τεκμήρια και ένα μοναδικό αρχείο μίας εποχής που πέρασε. Την επόμενη φορά που θα περπατήσετε στους δρόμους της Αθήνας, μην προσπεράσετε γρήγορα κάποια σημεία της πόλης που άλλες φορές δεν δίνουμε σημασία. Ίσως κρύβουν κάποιους μικρούς θησαυρούς, έτοιμους να τους ανακαλύψετε.

Ο Alexander Jaschik μίλησε στην ATHENS VOICE για το project «The Doors of Athens».   

Αρχικά, πώς ένας Γερμανός ήρθε στην Αθήνα και τελικά αποφάσισε να μείνει εδώ μόνιμα;
Θα μπορούσα να γράψω ένα ολόκληρο βιβλίο για αυτήν την ερώτηση. Σίγουρα ήταν η απόφαση που διαμόρφωσε τη ζωή μου πιο πολύ τα τελευταία πέντε χρόνια. Όλα ξεκίνησαν με μια ταινία με το τίτλο «Ψωμί και Ελιές» που έκανα μαζί με έναν Έλληνο-Γερμανό φίλο. Κατάγομαι από το Μόναχο, δεν είχα έρθει ποτέ στην Αθήνα πριν και όταν ήρθα εντυπωσιάστηκα με το πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα εδώ σε σχέση με το μέρος που μεγάλωσα. Αλλά ειδικά οι άνθρωποι που συναντήσαμε με έκαναν πραγματικά να νιώθω ευπρόσδεκτος. Συνειδητοποίησα αμέσως ότι η Ελλάδα είναι μια ποικιλόμορφη χώρα που προσφέρει πολλές εμπειρίες και περιπέτειες, κάτι που με γοήτευσε πολύ. Τελειώνοντας τη ταινία, πήγα για ένα χρόνο στο Βερολίνο και επέστρεψα στην Αθήνα με σκοπό να μείνω έξι μήνες και τελικά μετατράπηκαν σε πέντε χρόνια τώρα, και πραγματικά νιώθω ότι ο μεσογειακός τρόπος ζωής μου ταιριάζει περισσότερο.

Μερικές φορές σκέφτομαι πώς ήταν κάπως η μοίρα που με έφερε εδώ. Το όνομά μου, Αλεξάντερ, έχει ελληνικές ρίζες και ο δυτικός πολιτισμός ξεκίνησε στην Ελλάδα, οπότε ποιος ξέρει, ίσως κάποιος από τους προγόνους μου κάποτε να ήταν Έλληνας. Σε μια επίσκεψή μου στην Κρήτη σαν να δημιουργήθηκε ένα ζεστό συναίσθημα που με ξεπερνούσε, σαν να ανήκω σε αυτό το μέρος. Ό, τι κι αν συμβεί, η καρδιά μου θα έχει πάντα αγάπη για την Αθήνα και την Ελλάδα, καθώς επίσης το 2019 η κόρη μου Ζωή γεννήθηκε εδώ.

Πώς γεννήθηκε το ενδιαφέρον σου για τις πόρτες της Αθήνας και τι σε τράβηξε σε αυτές;
Περπατώ πολύ στην πόλη και τραβάω πολλές φωτογραφίες. Στην αρχή επικεντρώθηκα περισσότερο στο street art και στην αστική αρχιτεκτονική της Αθήνας. Μια μέρα έβγαλα μια φωτογραφία ενός έργου τέχνης φτιαγμένο δίπλα σε μια πόρτα, καδράροντας την πόρτα στη μέση. Αφού κοίταξα πιο προσεκτικά την εικόνα, συνειδητοποίησα ξαφνικά ότι μου άρεσε η σύνθεση και από τότε ήταν σαν να άνοιξαν τα μάτια μου. Έβλεπα παντού ενδιαφέρουσες πόρτες και σχεδιασμούς. Αυτό που μου αρέσει πολύ στις πόρτες είναι ότι είναι όλα εξατομικευμένα, υπάρχουν τόσα διαφορετικά σχέδια διάσπαρτα σε όλες τις γειτονιές, είναι απίστευτο. Αλλά με άλλη έννοια είναι επίσης περιορισμένα, επειδή το πλαίσιο της πόρτας είναι πάντα το πλαίσιο για την εικόνα.

Για μένα είναι σαν μια μορφή τέχνης με τον δικό της τρόπο διότι αυτά τα σχέδια δε βρίσκονται πουθενά παρά μόνο στις πόρτες στην Ελλάδα. Θέλω να απεικονίσω αυτό που βλέπω στις πόρτες μέσα από τις φωτογραφίες μου γι'αυτό πάντα τις βγάζω με το ίδιο στιλ, περίπου στην ίδια απόσταση. Ορισμένες φορές είναι αυτό που είναι γύρω από την πόρτα - τα λουλούδια, μία γάτα, κάποια ξεχασμένα αντικείμενα- ή ο συνδυασμός του χρώματος της πόρτας και των γύρω τοίχων που τραβάει το ενδιαφέρον μου.

Είναι σαν ένα κυνήγι θησαυρού, δεν ξέρεις ποτέ τι σε περιμένει στον επόμενο δρόμο, που δεν έχεις πάει ποτέ. Μερικές φορές πρέπει να αποφασίσεις ποιο δρόμο θα πάρεις και ίσως θα χάσεις μερικές όμορφες πόρτες. Επίσης, το πρότζεκτ αυτό με ενθαρρύνει να κάνω βόλτες σε γειτονιές που δεν έχω πάει ακόμα και έτσι μου δίνει καλύτερη οπτική της Αθήνας.

Γιατί νομίζεις οι Έλληνες διάλεγαν να έχουν χειροποίητες-μοναδικές πόρτες για τα σπίτια τους; Ίσως είναι απομεινάρια μίας άλλης εποχής;
Δύο πράγματα είναι σίγουρα, η Ελλάδα είχε πολύ δημιουργικούς αρχιτέκτονες και σιδηρουργούς εκείνη την εποχή και το άλλο είναι ότι σε πολλές από τις πόρτες μπορείτε να διακρίνετε κάποιο συμβολισμό, όπως floral ή θαλάσσια στοιχεία, μερικές φορές έναν ήλιο ή έναν πυλώνα και πολλά άλλα. Ίσως λοιπόν μερικοί από τους ανθρώπους επέλεγαν την πόρτα ως πρόσοψη για να δείξουν κάτι από το προσωπικό τους στυλ. Αυτό που πιστεύω περισσότερο είναι ότι οι σιδηρουργοί που έκαναν τις πόρτες είχαν ορισμένα θέματα και σχέδια, χαρακτηριστικά για καθένα από αυτά. Γι' αυτό σε ορισμένες γειτονιές θα βρείτε πιο συχνά συγκεκριμένα είδη πορτών.

Νομίζω ότι υπάρχει και μια πρακτική σκέψη πίσω από τέτοιες πόρτες: Οι περισσότερες από αυτές έχουν ένα μέρος που μοιάζει αποσπώμενο ώστε να ανοίγει ένα γυάλινο παράθυρο. Επειδή στην Ελλάδα ο καιρός είναι ζεστός κατά αυτόν τον τρόπο διασφαλίζονταν μια επιπλέον κυκλοφορία του αέρα μέσα από το σπίτι και από την άλλη η πόρτα έμενε σταθερή εμποδίζοντας την είσοδο ανεπιθύμητων ατόμων. Υποθέτω ότι γι' αυτό τα περισσότερα μοτίβα είναι τόσο περίπλοκα. Καθ'όλη την κρίση στην Ελλάδα ο κατασκευαστικός τομέας φάνηκε να είναι σε ύφεση. Η θετική παρενέργεια είναι ότι καθυστέρησε την εξαφάνιση των θυρών για λίγο. Όποιος όμως αγοράζει, ανακαινίζει ή κατασκευάζει εκ νέου ένα σπίτι αυτές τις μέρες συνήθως αναζητά μια σύγχρονη πόρτα που είναι πιο ασφαλής από τις παλιές. Άρα ναι, πιστεύω ότι οι πόρτες αργά ή γρήγορα θα γίνουν απομεινάρια του παρελθόντος. Περπατώντας στο κέντρο της πόλης, στην Πλάκα, στο Σύνταγμα και στο Μοναστηράκι, έχω την αίσθηση ότι οι παλιές πόρτες της Αθήνας εξαφανίζονται όλο και περισσότερο.

Θεωρείς ότι αυτές τις πόρτες είναι σύμβολα της πόλης;
Ναι. Νομίζω ότι είναι ένα σύμβολο όχι μόνο για την Αθήνα αλλά για όλη την Ελλάδα. Είναι ένα σύμβολο όμως που λίγοι το παρατηρούν και κυρίως είναι αναμνηστικό μιας χαμένης εποχής που έδρασαν πολλοί δεξιοτέχνες σιδηρουργοί. Το θεωρώ πολύ ενδιαφέρον ότι σε κάθε πόλη, στην επαρχία ή στα νησιά ακόμη και από γειτονιά σε γειτονιά οι πόρτες έχουν διαφορετικούς σχεδιασμούς. Επομένως μπορεί ξανά να πει κάποιος ότι αποτελούν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των τοποθεσιών αυτών.

Ανάλογες πόρτες έχει προσέξει σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις ή στη Γερμανία;
Όχι. Αναζητώ ωραίες πόρτες όπου κι αν πάω, αλλά η Ελλάδα είναι ξεχωριστή. Στη Γερμανία, μερικές φορές βλέπω μια ωραία παλιά ξύλινη πόρτα γενικά όμως δεν μπορώ να βρω ένα συγκεκριμένο στυλ εκεί που τις χαρακτηρίζει. Αν πάτε στην Αγγλία για παράδειγμα, θα δείτε πως υπάρχουν γειτονιές όπου κάθε σπίτι χτίζεται με τον ίδιο τρόπο. Συμπεριλαμβανόμενες και οι πόρτες. Εκεί είναι οι μικρές λεπτομέρειες και οι διακοσμήσεις που κάνουν τη διαφορά. Αυτό είναι επίσης ενδιαφέρον για μένα και για το προτζεκτ, αλλά με άλλο τρόπο. Ανεβάζω μερικές φορές πόρτες από άλλα μέρη και ενθαρρύνω όλους να μου στέλνουν εικόνες από όπου κι αν βρίσκονται.

Πώς βλέπεις την Αθήνα από αρχιτεκτονική άποψη;
Η Αθήνα είναι χαώδης και μια πόλη με μεγάλες αντιθέσεις. Για μένα, είναι σαν ένα εκατομμύριο κτίρια διάσπαρτα και απλωμένα ανάμεσα σε βουνά και θάλασσα. Είναι απερίγραπτη η θέα όταν κάποιος βλέπει όλο το μέγεθός της από ένα ψηλό σημείο όπως τον Λυκαβηττό ή την Ακρόπολη . Αλλά αυτό την καθιστά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Είχα πολλές ευκαιρίες να βρω ωραίες μικρές οάσεις στις βόλτες μου εκεί που δεν το περίμενα. Ένα παράδειγμα είναι η γνωστή γειτονιά στα Αναφιώτικα, που παρ’ όλο από όσο ξέρω τότε χτίστηκε παράνομα αντικατοπτρίζει πλέον μια αρχιτεκτονική κληρονομιά. Άλλα παραδείγματα είναι ο Λόφος Σκουζέ και η Ακαδημία Πλάτωνος, όπου διατηρούνται ακόμα κάποια πιο παλιά κτίρια.

Πώς σχεδιάζεις να προχωρήσεις το project στο μέλλον; Κάποια έκδοση ή έκθεση;
Αυτή τη στιγμή προετοιμάζω ένα βιβλίο και ένα ντοκιμαντέρ. Είμαι θετικός ότι θα κυκλοφορήσουν τον επόμενο χρόνο. Πέρυσι έλαβα μέρος σε μια έκθεση με ορισμένα σχέδια μου που απεικόνιζαν την Αθήνα από διάφορες γωνιές της και νομίζω ότι οι πόρτες θα μπορούσαν επίσης να είναι ένα πολύ όμορφο θέμα για μια έκθεση. Επίσης, ήθελα να ευχαριστήσω όλους για τη συνεχή υποστήριξή τους στο πρότζεκτ αυτό.

The Doors of Athens - Οι Πόρτες της Αθήνας: Δείτε περισσότερα σε Instagram & Facebook