Ίδρυμα Παναγιώτη & Έφης Μιχελή: Ανακάλυψε κι εσύ την ιστορία του

Στεγάζεται στην «πολυκατοικία με τη γοργόνα» που σχεδίασε ο Παναγιώτης Μιχελής, στον αριθμό 79 της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και συμπληρώνει φέτος 40 χρόνια προσφοράς, μελετώντας, προάγοντας και διαδίδοντας την αισθητική και τη φιλοσοφία της τέχνης. Το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή έχει μια μοναδική ιστορία και δράση που αξίζει κάθε Αθηναίος και επισκέπτης της πόλης να ανακαλύψει. Στο κτήριο λειτουργούν η Βιβλιοθήκη Αισθητικής του Ιδρύματος, που είναι ανοιχτή για το κοινό, καθώς και η Αίθουσα Εκθέσεων και Εκδηλώσεων. Στην Αίθουσα αυτή εκτίθενται μόνιμα, εκτός από τα έργα ζωγραφικής της Έφης Μιχελή, έργα και άλλων Ελλήνων ναΐφ ζωγράφων, που έχουν δωρηθεί στο Ίδρυμα για τον εμπλουτισμό της Συλλογής ελληνικής ναΐφ ζωγραφικής.

Αρχιτέκτων, θεωρητικός της αρχιτεκτονικής και φιλόσοφος της τέχνης, ο Παναγιώτης Α. Μιχελής γεννήθηκε στην Πάτρα το 1903. Αποφοίτησε το 1926 από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου της Δρέσδης. Διετέλεσε τακτικός καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Μορφολογίας και Ρυθμολογίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (1941-1969). Ο ιδρυτής και πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής υπήρξε ένας από τους πρώτους Έλληνες αρχιτέκτονες υπέρμαχους της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και τέχνης, με πλούσιο θεωρητικό έργο, που αναγνωρίστηκε διεθνώς.

Οργάνωσε το Δ΄ Διεθνές Συνέδριο Αισθητικής το 1960 στην Αθήνα και προσπάθησε με το έργο του να ερμηνεύσει και να διαφωτίσει τη βυζαντινή αλλά και την αρχαία ελληνική τέχνη καθώς και τη νεότερη λαϊκή αρχιτεκτονική μας παράδοση. Συμβάλλοντας καθοριστικά στη διαμόρφωση των θεωρητικών βάσεων και της αισθητικής της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, ο Παναγιώτης Α. Μιχελής υπήρξε ένας μεγάλος Έλληνας με παγκόσμια εμβέλεια, αφήνοντας την τελευταία του πνοή το 1969.

Ναΐφ ζωγράφος, η Έφη Μιχελή, σύζυγος του Παναγιώτη Μιχελή, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1909. Στον καλλιτεχνικό χώρο εμφανίζεται το 1952, παίρνοντας μέρος σε όλες τις Πανελλήνιες Εκθέσεις έως και το 1973, καθώς και σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μέλος πολλών καλλιτεχνικών σωματείων, υπήρξε πρωτεργάτις της σύστασης της Διεθνούς Γυναικείας Μορφωτικής Ομοσπονδίας (Fédération Internationale Culturelle Féminine), της οποίας εξελέγη το 1980 Πρόεδρος.

Εργάστηκε με ιδιαίτερο ζήλο για τη συγκρότηση του Τμήματος Ελλάδος της Ομοσπονδίας, του οποίου διετέλεσε Πρόεδρoς (1974-1984). Υπήρξε επίσης δραστήριο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής και της εκδοτικής επιτροπής του περιοδικού Χρονικά Αισθητικής. To 1979 ίδρυσε το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή, του οποίου υπήρξε η πρώτη Πρόεδρος και κληροδότησε σε αυτό όλη την περιουσία της μετά τον θάνατό της το 1984.

Ίδρυμα Παναγιώτη & Έφης Μιχελή: 40 χρόνια προσφοράς και δράσης

Αποτελώντας σημείο αναφοράς των θεμάτων που αφορούν στη μελέτη της Αισθητικής, το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή από την ίδρυσή του το 1979 μέχρι σήμερα αποτελεί έναν θύλακα σκέψης στην καρδιά της πόλης. Η Βιβλιοθήκη, πέραν της πλούσιας συλλογής της, αποτελεί έδρα του Αρχείου της Διεθνούς Ένωσης Αισθητικής και στεγάζεται στην καρδιά του Ιδρύματος.

[[{"fid":"766140","view_mode":"default","fields":{"format":"default","alignment":""},"type":"media","field_deltas":{"4":{"format":"default","alignment":""}},"link_text":null,"attributes":{"class":"media-element file-default","data-delta":"4"}}]]

Η Βιβλιοθήκη Αισθητικής του Ιδρύματος Μιχελή ειδικεύεται σε θέματα αισθητικής, αλλά και αρχιτεκτονικής, καλών τεχνών, φιλοσοφίας της τέχνης και φιλοσοφίας γενικότερα. Ο κύριος όγκος των βιβλίων προέρχεται από την προσωπική βιβλιοθήκη του Παναγιώτη Α. Μιχελή και της συζύγου του Έφης.

Ο ηλεκτρονικός κατάλογος της Βιβλιοθήκης (OPAC) είναι προσιτός στον αναγνώστη μέσω της ιστοσελίδας του Ιδρύματος και περιέχει περίπου 20.000 εγγραφές που αφορούν ελληνικές και ξενόγλωσσες εκδόσεις, 1.000 σπάνια ανάτυπα άρθρων και μία μοναδική βιβλιογραφία με 5.000 άρθρα από τα πέντε διεθνώς εγκυρότερα περιοδικά αισθητικής, τα οποία υπάρχουν στη Βιβλιοθήκη σε πλήρεις σειρές. O συνεχής εμπλουτισμός, με δωρεές και αγορές, η ενημέρωση των συλλογών και η σύνδεση με πανεπιστήμια και πνευματικά ιδρύματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθιστούν τη Βιβλιοθήκη σημαντικό διεθνές κέντρο έρευνας σε θέματα Αισθητικής.

Το υλικό της Βιβλιοθήκης είναι χωρισμένο στην κύρια συλλογή, στα ελληνικά και ξενόγλωσσα περιοδικά, στις παλαιές εκδόσεις (προ του 1900), στη συλλογή των αρχαίων Ελλήνων κλασικών και στις εκδόσεις που αναφέρονται στη ζωγραφική ναΐφ.

Επιπλέον, η Βιβλιοθήκη αποτελεί έδρα του Αρχείου της Διεθνούς Ένωσης Αισθητικής (International Association for Aesthetics / IAA), το οποίο περιλαμβάνει εκτός των άλλων και πλήρη σειρά των πρακτικών των Διεθνών Συνεδρίων Αισθητικής από το 1913 έως σήμερα.

Η Βιβλιοθήκη, που στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, προσελκύει ερευνητές, σπουδαστές και πανεπιστημιακούς δασκάλους και είναι ανοιχτή στο κοινό για επιτόπια μελέτη. Οι αναγνώστες έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο και χρήσης του προσωπικού τους φορητού υπολογιστή.

Συλλογή Richard Woodfield

Στη διεθνή αναγνώριση της σημασίας της Βιβλιοθήκης Αισθητικής του Ιδρύματος συνέβαλε και η δωρεά εκ μέρους του Βρετανού καθηγητή φιλοσοφίας Richard Woodfield, πρώην Αντιπροέδρου της Διεθνούς Ένωσης Αισθητικής (ΙΑΑ), της πολύτιμης συλλογής των βιβλίων του με θέματα φιλοσοφίας, αισθητικής και ιστορίας της τέχνης. Στη Βιβλιοθήκη έχει ήδη δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό τμήμα που περιλαμβάνει μέχρι στιγμής 1000 τεκμήρια και αποτελεί μια ανεξάρτητη συλλογή με το όνομα του δωρητή.

Το πρωτοποριακό Δ’ Διεθνές Συνέδριο Αισθητικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Ήταν αρχές Σεπτεμβρίου 1960 όταν ο εμπνευσμένος καθηγητής του ΕΜΠ Παναγιώτης Α. Μιχελής, καταφέρνει να συγκεντρώσει σπουδαίους ακαδημαϊκούς και θεωρητικούς της Αισθητικής από μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού στην Ελλάδα, για το Δ’ Διεθνές Συνέδριο Αισθητικής, που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Τελετών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Προκειμένου να μπορεί και η Ελλάδα να συνομιλεί με τις άλλες εταιρείες του εξωτερικού, ο Παναγιώτης Μιχελής προχωρά επίσης, κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου, στην ίδρυση  της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής, η οποία δραστηριοποιείται μέχρι σήμερα σε συνεργασία με το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή.

Για να γίνει αντιληπτή η σημασία αυτών των πρώτων κινήσεων, για τους επιστημονικούς συσχετισμούς και την ακτινοβολία εκτός συνόρων, σημειώνεται πως η χρονιά ίδρυσης της Ελληνικής Εταιρείας συμπίπτει με την ίδρυση, την ίδια εκείνη χρονιά, και της Βρετανικής Εταιρείας Αισθητικής.

Στο βήμα ο Π.Α. Μιχελής. Διακρίνονται καθήμενοι από αριστερά οι: Luigi Pareyson, Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τορίνου, Άγνωστος, Αλέξανδρος Παπάς, κενή θέση, Étienne Souriau, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος και Sir Herbert Read, Πρόεδρος της Βρετανικής Εταιρείας Αισθητικής

Η σημασία του Συνεδρίου είναι μεγάλη καθώς έχει μεγάλη απήχηση τόσο στην Ελλάδα όσο και σε κύκλους τους εξωτερικού. Η τιμητική επιτροπή του Συνεδρίου περιλαμβάνει σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, Πρόεδρος της Κυβέρνησης,  ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, Υπουργός των Εξωτερικών, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο Π. Μπρατσιώτης, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, ο Αλέξανδρος Παππάς, Πρύτανης του ΕΜΠ κ.ά..

Στο βήμα ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Διακρίνονται καθήμενοι οι: ακριβώς από κάτω ο Π. Α. Μιχελής και δίπλα του με το λευκό σακάκι ο τότε Πρύτανης του ΕΜΠ Αλέξανδρος Παπάς,δεύτερος από αριστερά με το σκούρο κουστούμι δίπλα στον Ιάπωνα, ο Luigi Pareyson, Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τορίνου. Στα δεξιά του Παναγιώτη Μιχελή ο Étienne Souriau, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος και δίπλα του με το παπιγιόν ο Sir Herbert Read, Πρόεδρος της Βρετανικής Εταιρείας Αισθητικής.

Σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και της τέχνης, όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο Ιωάννης Κακριδής, ο Τάκης Παπατσώνης και ο Ευάγγελος Παπανούτσος, συναποτελούν την Ελληνική Οργανωτική Επιτροπή. Της επιτροπής ηγείται από τη θέση του επίτιμου προέδρου ο Αντιπρόεδρος της τότε Κυβέρνησης και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Παναγιώτης Κανελλόπουλος.

Δυο χρόνια μετά τη διοργάνωση του Συνεδρίου, το 1962, θα εκδοθεί το πρώτο τεύχος των Χρονικών Αισθητικής, στις σελίδες του οποίου Έλληνες και ξένοι επιστήμονες δημοσιεύουν τις μελέτες τους σε θέματα αισθητικής και φιλοσοφίας της τέχνης.

Από δεξιά προς αριστερά στην πρώτη σειρά του ακροατηρίου διακρίνονται οι: Γεώργιος Παπανδρέου με το λευκό σακάκι, Γεώργιος Βογιατζής, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Κωνσταντίνος Τσάτσος (Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως) και Ιωάννα Τσάτσου.

To id του Ιδρύματος Μιχελή

H πλήρης σειρά των πρακτικών του Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου Αισθητικής και των υπόλοιπων Διεθνών Συνεδρίων Αισθητικής από το 1913 έως σήμερα φιλοξενείται στη Βιβλιοθήκη Αισθητικής του Ιδρύματος Μιχελή. Το Ίδρυμα αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και έχει σκοπό τη μελέτη, προαγωγή και διάδοση της αισθητικής, της φιλοσοφίας της τέχνης και των αισθητικών θεμάτων γενικά, θέματα τα οποία είχε με πάθος και σοφία υπηρετήσει ο Παναγιώτης Μιχελής.

Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται με διάφορα μέσα, όπως τη  λειτουργία Βιβλιοθήκης Αισθητικής, επιστημονικές εκδόσεις, συνέδρια, σεμινάρια, διαλέξεις και καλλιτεχνικές εκθέσεις, τη Θέση Μιχελή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης για τη διδασκαλία της Αισθητικής, και, τέλος, χορηγίες σε πολιτιστικούς και επιστημονικούς φορείς με παράλληλους σκοπούς.

Με πληροφορίες από michelisfoundation.gr