«Βάλ’ τους Χ»: Ποιος είναι ο Μαύρος Χάρτης της Αθήνας;

Πετράλωνα, Ιανουάριος 2013. Στις 3 τα ξημερώματα δύο χρυσαυγίτες, ο Διονύσης Λιακόπουλος και ο Χρήστος Στεργιόπουλος, κατεβαίνουν με ένα μηχανάκι την οδό Τριών Ιεραρχών. Στον δρόμο μπροστά τους βρίσκεται ο 27χρονος Πακιστανός Σαχζάτ Λουκμάν που πηγαίνει με το ποδήλατο στη δουλειά του, στη λαϊκή. Ο Λιακόπουλος και ο Στεργιόπουλος τον μαχαιρώνουν με πτυσσόμενα μαχαίρια-πεταλούδες. 7 φορές, στην πλάτη, στα χέρια και στην καρδιά. Τον παρατούν αιμόφυρτο στην άσφαλτο, όπου αφήνει την τελευταία του πνοή.

Στο δικαστήριο οι δολοφόνοι δηλώνουν ότι όλα έγιναν εξαιτίας «ενός χαζού τσαμπουκά» που ξεκίνησε ο Λουκμάν. Έκανε, λένε, ελιγμούς με το ποδήλατο και τους εμπόδιζε να περάσουν. Οι δράστες καταδικάστηκαν για δολοφονία με ρατσιστικό κίνητρο, ενώ η υπόθεση του Λουκμάν συνεκδικάζεται και στη δίκη της Χρυσής Αυγής.

Αυτή είναι η σύντομη περιγραφή που συνοδεύει το σκίτσο «Σαχζάτ». «Δεν καταλαβαίνω. Δεν κάνουν έτσι οι άνθρωποι», είναι μία από τις κουβέντες που στοιχειώνουν τελικά τον επισκέπτη της έκθεσης. Γράφτηκε από την πένα της Αλέξιας Οθωναίου για τη δολοφονία του 27χρονου Λουκμάν, αλλά ακούστηκε και διά στόματος παιδιών κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους στην έκθεση. Κάποια παιδιά ρώτησαν: «Μαμά, γιατί χτυπάνε έτσι αυτοί οι άνθρωποι»;

Η Αλέξια Οθωναίου που καθημερινά ζωγραφίζει, σκιτσάρει και προσπαθεί να αφηγηθεί ιστορίες μέσα από εικόνες, ανέλαβε αυτή τη φορά να εικονογραφήσει τη δολοφονική επίθεση στον Λουκμάν, κληθείσα από την οργάνωση HumanRights360 και το ελληνικό παράρτημα του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ. Ήταν μία από τους 55 Έλληνες και ξένους σκιτσογράφους που συμμετείχαν με τα έργα τους στην έκθεση «Ο Μαύρος Χάρτης Της Ρατσιστικής Βίας», στο πλαίσιο της καμπάνιας Βάλ’ τους Χ. Η δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν είναι μόνο μία από τις εκατοντάδες αιματηρές – συχνά ατιμώρητες – επιθέσεις, οργανωμένης ρατσιστικής βίας που έχει καταγράψει η καμπάνια, στοχεύοντας να ενημερώσει το σύνολο της κοινωνίας για το εύρος της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Ώστε κανείς να μην μπορεί να πει «δεν ήξερα», όπως είχε πει ο σπουδαίος φωτορεπόρτερ Γιάννης Μπεχράκης.

Στο πρώτο της «άνοιγμα» στο κοινό, τον Μάρτιο του 2019, περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι παρακολούθησαν την έκθεση, αναζητώντας την αλήθεια για ένα πρόσφατο και πολύ σκοτεινό κομμάτι της Ιστορίας μας. Διπλάσια σε έργα, φέτος, η έκθεση αποτυπώνει συνολικά 100 οργανωμένες ρατσιστικές επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν στον δημόσιο χώρο, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και πολλές ακόμη περιοχές της χώρας, όλες συνδεδεμένες με τη Χρυσή Αυγή ή άλλες ακροδεξιές ομάδες μίσους και βίας. 

Επιπλέον, παρουσιάζει συγκλονιστικά σκίτσα από τη δικαστική αίθουσα και τις απολογίες των ηγετικών στελεχών στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Μέχρι την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2020, η έκθεση θα βρίσκεται στην αίθουσα «Νέοι Φούρνοι» στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, με ελεύθερη είσοδο. Μάλιστα, εκεί μπορεί κανείς να προμηθευτεί και το ομώνυμο λεύκωμα «Βάλ’ τους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» από τις Εκδόσεις «Τόπος», το οποίο αποτελεί τη συμπύκνωση ενός εφιαλτικού χρονικού. Ταυτόχρονα, όμως, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο γνώσης, κατανόησης και υπέρβασης στα χέρια της κοινωνίας. Όλα τα έσοδα από την πώληση του βιβλίου θα διατεθούν για την υποστήριξη των δικηγόρων της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής, ως ελάχιστη συμβολή στον πολυετή αγώνα των δικηγόρων.

Στα εγκαίνια της έκθεσης συνομίλησα με την Ελένη Τάκου, αναπληρώτρια διευθύντρια της οργάνωσης HumanRights360.

Πότε ξεκίνησε το έργο της η HumanRights360, με τι όραμα και στόχευση;
H HumanRights360 ιδρύθηκε το 2017. Είναι μια οργάνωση νέα αλλά με ανθρώπους «παλιούς» στον χώρο της προάσπισης δικαιωμάτων. Το όραμα είναι μια οργάνωση που δεν θα παρέχει απλά υπηρεσίες ευκαιριακά, αλλά μέσα από τη δράση της θα παλεύει για συστημικές αλλαγές και θα προασπίζεται τα δικαιώματα όλων, χωρίς καμία διάκριση.

Με τι απαντάμε στον ρατσισμό;
Καταρχήν με ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Πολλές φορές ο ρατσισμός εδράζεται σε ψευδείς αντιλήψεις και fake news, και είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνουμε τον κόσμο και να βάζουμε τη συζήτηση στη σωστή της διάσταση. Κατά δεύτερον, με συνεχείς παρεμβάσεις για μία ορθολογική και συνεκτική μεταναστευτική πολιτική, διότι η πολιτική μηδενικού αθροίσματος που ακολουθείται τροφοδοτεί τα ρατσιστικά φαινόμενα. Και, εντέλει, νομικά: διότι, όσο κι αν προσπαθούμε να καταλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες του ρατσισμού, εντέλει κάθε άνθρωπος που βασιζόμενος σε αυτές τις αντιλήψεις παρανομεί πρέπει να τιμωρείται αναλόγως.

Σε ποιους απευθύνεται η καμπάνια «ΒάλτουςΧ» και τι επιδιώκει να φωτίσει;
Η καμπάνια περιλαμβάνει σκίτσα από 100 καταγεγραμμένες επιθέσεις οργανωμένης ρατσιστικής βίας, καθώς και σκίτσα και άλλο υλικό από τη δίκη της Χρυσής Αυγής. Απευθύνεται σε κάθε δημοκρατικό πολίτη που θέλει να ενημερωθεί για το εύρος της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής και άλλων οργανωμένων ομάδων ρατσιστικής βίας.

Πού οδηγεί ο «Μαύρος Χάρτης της Αθήνας»; Πότε πραγματοποιήθηκε η έρευνά σας; Σήμερα που μιλάμε, οι επιθέσεις συνεχίζονται;
Οι επιθέσεις τοποθετήθηκαν χωρικά πάνω στον χάρτη της Ελλάδας, ενώ στα σημεία στο δρόμο τοποθετήθηκαν QR Codes, τα οποία κάποιος περαστικός μπορεί να σκανάρει και να δει το υλικό από τη συγκεκριμένη επίθεση. Ο στόχος είναι αυτή η ιστορία, αν και λυπηρή, να γίνει κτήμα της κάθε γειτονιάς και τοπικά, ώστε να αποφύγουμε την επανάληψη. Οι περισσότερες επιθέσεις αφορούν τη δράση της Χρυσής Αυγής και τοποθετούνται χρονικά στην κορύφωση της δράσης της, δηλαδή την περίοδο 2009-2013. Αυτό που παρατηρούμε, και ως μέλη του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, είναι ότι μετά την ποινική δίωξη της Χρυσής Αυγής υπάρχει μια ραγδαία μείωση των κρουσμάτων που προέρχονται από οργανωμένες ομάδες. Φυσικά, υπάρχουν άλλες μορφές ρατσισμού που είναι σε άνοδο και τις οποίες πρέπει να δούμε και να αντιμετωπίσουμε.

Με ποιον τρόπο οπτικοποιήθηκαν οι επιθέσεις; Πού έχει ήδη ταξιδέψει η έκθεση;
Αφού κάναμε την έρευνα και εντοπίσαμε τα καταγεγραμμένα περιστατικά, δώσαμε από δύο σε κάθε σκιτσογράφο ώστε να τα οπτικοποιήσουν, ο καθένας με τη δική του ματιά και τεχνοτροπία. Ευχαριστούμε από καρδιάς τους καλλιτέχνες που συνεισέφεραν σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια. Η πρώτη φάση της έκθεσης έχει ταξιδέψει ήδη σε Μυτιλήνη, Κρήτη και Γερμανία. Η δεύτερη, και ολοκληρωμένη φάση, που παρουσιάζεται τώρα θα ταξιδέψει σίγουρα σε Θεσσαλονίκη και Βρυξέλες, πέραν της Αθήνας, και όπου άλλου μπορέσουμε να τη μεταφέρουμε.

Έχουν παρευρεθεί στην έκθεση συγγενείς, φίλοι ή και τα ίδια τα θύματα των ρατσιστικών επιθέσεων που έχετε καταγράψει;
Συγγενείς, φίλοι αλλά και τα ίδια τα θύματα σε κάποιες περιπτώσεις. Οι αντιδράσεις είναι συγκινητικές.

Info: Η Καμπάνια και όλες οι ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιό της αποτελούν κοινή πρωτοβουλία της HumanRights360 και του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Εγκαίνια Έκθεσης: Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2020
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων – Αίθουσα «Νέοι Φούρνοι»
Ώρες Κοινού Δευτέρα έως Παρασκευή: 14:00 – 22:00
Ώρες Κοινού Σάββατο – Κυριακή: 11:00 – 22:00

Η Είσοδος είναι Ελεύθερη

Σχεδιάζουν οι: Δήμητρα Αδαμοπούλου, Τάσος Αναστασίου, Ευάγγελος Ανδρουτσόπουλος, John Antono, Aspalax, Μάριος Μπόρας, Γιώργος Μπότσος, Bratimoto, Γιώργος Χαλκιάς, Chrispy Sift, Molly Crabapple, Σπύρος Δερβενιώτης, Vasco Gargalo, Δημήτρης Γεωργοπάλης, Τόμεκ Γιοβάνης, Γιώργος Γούσης, Kanellos COB, Βάλια Καπάδαη, Λουίζα Καραγεωργίου, Θανάσης Καραμπάλιος, Θωμάς Κεφαλάς, Σταύρος Κιουτσούκης, Κώστας Κυριακάκης, Μιχάλης Κουντούρης, Άρης Λάμπος, Λέανδρος, Stephen Livanos, Πάνος Μαραγκός, Δημήτρης Μαστώρος, Γιώργος Μικάλεφ, Παναγιώτης Μητσομπόνος, Δήμητρα Νικολαΐδη, No Budget Epics, Noir Captain, Αλεξία Οθωναίου, Γαβριήλ Παγώνης, Πανάγος, Παναγιώτης Πανταζής, Βαγγέλης Παπαβασιλείου, Παύλος Παυλίδης, Θανάσης Πετρόπουλος, Θανάσης Πέτρου, Piotr, Kianoush Ramezani, Tjeerd Royaars, Soloup, Στέλλα Στεργίου, Maria Stoian, Tasmar, Σάββας «The Pack» Αμπατζίδης, Έφη Θεοδωροπούλου, Αντώνης Βαβαγιάννης, Ξανθός Βενιζέλου, Λευτέρης Γιακουμάκης, Γεωργία Ζάχαρη