Σαρόγλειο Μέγαρο: Η ιστορία του κτιρίου της Λ.Α.Ε.Δ.

Ένα εμβληματικό κτίριο, το Σαρόγλειο Μέγαρο, γνωστό και ως η Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (Λ.Α.Ε.Δ.), ένα από τα στολίδια της Αθήνας στέκεται αγέρωχο στην πλατεία Παύλου Μελά, στη συμβολή των οδών Ρηγίλλης και Βασιλίσσης Σοφίας, με γείτονές του τον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη, το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Το διώροφο νεομπαρόκ κτίριο, χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού με την συνένωση πολλών και διαφορετικών αρχιτεκτονικών στοιχείων και εμβαδού 8.270 τμ., οφείλει το όνομά του στον μεγάλο ευεργέτη Αξιωματικό του Πυροβολικού Πέτρο Σαρόγλου (1865-1920).

Ο Σαρόγλου, σύμφωνα με τη διαθήκη που συνέταξε στις 31/05/1909, καθιστούσε ως ένα βασικό κληρονόμο της περιουσίας του τη «Λέσχη Αξιωματικών Ξηράς και Θαλάσσης» και η επιθυμία του ήταν, με την αξιοποίηση των χρημάτων της κληρονομιάς, να δημιουργηθεί στην Αθήνα η Λέσχη Αξιωματικών.

Είχε δε ορίσει η Λέσχη να εγκατασταθεί στους χώρους της οικίας του, επί της οδού Σταδίου 67 και πλατεία Ομονοίας. Αλλά για λόγους χωρητικότητας αυτό δεν ήταν δυνατόν και έτσι αναζητήθηκε από το ΔΣ της Γενικής Λέσχης Αξιωματικών Ξηράς & Θαλάσσης ένας άλλος, πιο κατάλληλος χώρος και κατέληξαν στη σημερινή θέση, σε οικοπέδου 2.425 τμ., που αποκτήθηκε από την «Αεροπορική Άμυνα».

Τα σχέδια ανέλαβε ο αρχιτέκτων Αλέξανδρος Νικολούδης, απόφοιτος της γαλλικής σχολής Καλών Τεχνών, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου, οι δημιουργίες του οποίου διαφέρουν από τα νεοκλασικά της προηγουμένης περιόδου και χαρακτηρίζονται από έναν ευρωπαϊκό αέρα και ένα κοσμοπολίτικο πνεύμα. Ο θεμέλιος λίθος του Σαρόγλειου Μεγάρου μπήκε με ανάλογη θρησκευτική τελετή στις 11 Νοεμβρίου του 1929 και υπολογίζεται ότι οι εργασίες ολοκληρώθηκαν στις αρχές του 1933. 

Όπως το εξωτερικό έτσι και το εσωτερικό του κτιρίου διακρίνεται για την μεγαλοπρέπεια, την αρχοντιά και τη λιτή του πολυτέλεια με την επιβλητική, υπέροχη μαρμάρινη σκάλα, η οποία οδηγεί στην Αίθουσα Κειμηλίων και στον πρώτο όροφο, να κυριαρχεί στον χώρο του ισογείου. Στους διαδρόμους με το καλογυαλισμένο και με γεωμετρικά σχέδια μωσαϊκό και τις κολώνες αριστερά και δεξιά, υπάρχουν εντυπωσιακά έπιπλα και καθρέφτες, προθήκες με όπλα και στους τοίχους απλίκες και πίνακες ζωγραφικής. Παντού κυριαρχεί μία αισθητική τάξη και ο επισκέπτης νιώθει ότι μπαίνει σε μία άλλη εποχή, εντελώς διαφορετική από τη σημερινή, αλλά ιδιαιτέρως γοητευτική και συναρπαστική. 

To Σαρόγλειο Μέγαρο διαθέτει ένα εκπληκτικό μικρό μουσείο με κειμήλια, εικόνες, συλλογές όπλων και στολών καθώς και έπιπλα, πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες και διακοσμητικά αντικείμενα από την προσωπική συλλογή του Σαρόγλου. Επίσης, διαθέτει εστιατόριο και ευρύχωρες, εντυπωσιακές αίθουσες στις οποίες γίνονται υπηρεσιακές, πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. Πριν μερικά χρόνια άνοιξε στον αίθριο χώρο της Λέσχης η Βεράντα «Ελαία», όπου τα μέλη και οι καλεσμένοι μπορούν να απολαύσουν τη θέα του Λυκαβηττού απολαμβάνοντας το ποτό ή το φαγητό τους.

To 1992 η εξωτερική όψη του κτιρίου ανακαινίστηκε από το ΓΕΝ, ενώ από το 1999 έως το 2004 η Λέσχη έκλεισε για αποκατάσταση των σοβαρών ζημιών που υπέστη από τον σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999. Το 2004 άνοιξε ξανά τις πόρτες της και συνέχισε να λειτουργεί ως Λέσχη Αξιωματικών - Ανθυπασπιστών εν ενεργεία και εν αποστρατεία των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ποιος ήταν ο Πέτρος Σαρόγλου (Σάρογλος)

Γεννήθηκε το 1865 στην Αθήνα από μία εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας του, ο Ζαφείριος Σαρόγλου, ήταν Έλληνας εκ Μολδαβίας με οικογενειακές ρίζες στην πόλη του Ρουστσούκ − βρίσκεται στα σημερινά σήμερα σύνορα Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Είχε στενές επαφές με την Αυλή του Τσάρου και οι επιτυχημένες εμπορικές του δραστηριότητες (εξαγωγή ρωσικού σίτου και χαβιαριού στην υπόλοιπη Ευρώπη) τον είχαν κατατάξει ανάμεσα στους πλουσιότερους Έλληνες της διασποράς. 

Στη Ρωσία γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγό του, Άννα, και όταν ήλθαν στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στο μέγαρό τους στην Αθήνα, επί της οδού Σταδίου 67, στην πλατεία Ομονοίας. Η οικονομική του επιφάνεια, η αγάπη του για την τέχνη αλλά και η έντονη δραστηριότητά του με τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία είχαν συντελέσει ώστε το σπίτι τους να είναι πόλος έλξης σημαντικών προσωπικοτήτων της αθηναϊκής κοινωνίας εκείνης της εποχής. 

Ο Πέτρος Σαρόγλου γράφτηκε στην ηλικία των 14 ετών στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων με σκοπό να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα, κάτι που ήταν πολύ συνηθισμένο εκείνα τα χρόνια για τους γόνους πλουσίων οικογενειών. Αποφοίτησε μετά από επτά χρόνια, με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού. Συμμετείχε ως Υπολοχαγός στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και τον επόμενο χρόνο αποστρατεύτηκε. Σαν Έφεδρος πήρε τον βαθμό του Λοχαγού το 1910 και του Ταγματάρχη το 1914. Θεωρούσε δε πάντα ότι «... το επάγγελμα του Αξιωματικού είναι ιδανικό, διότι θέτει εαυτόν στην υπηρεσία της ολότητας...» Με αυτή την αρχή πορεύθηκε και ως Έφεδρος Αξιωματικός και υλοποίησε με τη διαθήκη του. 

Ένθερμος υποστηρικτής της Μεγάλης Ιδέας και συμπαραστάτης στον Μακεδονικό Αγώνα, ήταν μία από πιο γνωστές προσωπικότητες που συγκρότησαν το Μακεδονικό Κομιτάτο, το οποίο ενίσχυσε όχι μόνο οικονομικά αλλά και με το κύρος της παρουσίας του. Στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) και στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τοποθετήθηκε σαν Έφεδρος στα μετόπισθεν. 

Η δε κοινωνική του δράση με χρηματοδότηση σχολείων, νοσοκομείων, εκκλησιών κ.ά. ήταν τεράστια.

Όπως ο πατέρας του έτσι και ο Πέτρος Σαρόγλου ήταν γνωστός και φανατικός συλλέκτης. Η μεγάλη οικονομική του άνεση, η αγάπη του για σπάνια και πολύτιμα αντικείμενα, η οξυδέρκεια αλλά και το ένστικτό του για την πολιτιστική αξία αυτών, του έδωσε την ευκαιρία να αποκτήσει αξιόλογες συλλογές από όπλα, πίνακες ζωγραφικής, βυζαντινές εικόνες, νομίσματα, κοσμήματα, έπιπλα όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από διάφορα μέρη του κόσμου. Επίσης, οι συλλογές του περιλαμβάνουν κι έναν αρκετά μεγάλο αριθμό ταριχευμένων κεφαλών αγρίων ζώων.

Σήμερα οι συλλογές αυτές κοσμούν μουσειακούς χώρους στο Πολεμικό Μουσείο (Αίθουσα Σαρόγλου), το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο, το Νομισματικό Μουσείο, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και στο Σαρόγλειο Μέγαρο. 

Στην ηλικία των 44 ετών συνέταξε τη, με ημερομηνία 31/05/1909, περίφημη διαθήκη του με την οποία αφήνει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στην «Γενική Λέσχη Αξιωματικών Ξηράς και Θαλάσσης» αποδεικνύοντας έμπρακτα, για ακόμη μία φορά την αγάπη του για τον Στρατό αλλά και την πίστη του στη σημαντικότητα της «ολότητας», στην υπηρεσία της οποίας είχε θέσει εαυτόν.

Ο Πέτρος Σαρόγλου πέθανε από ανακοπή, το καλοκαίρι του 1920 στο Λουτράκι, σε ηλικία 55 ετών. Θα μείνει στην ιστορία ως ένας ευπατρίδης, μεγάλος ευεργέτης της Ελλάδας και των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και ως ένας σπουδαίος συλλέκτης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων, ΠΕΤΡΟΣ Ζ. ΣΑΡΟΓΛΟΣ, ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ, Αθήνα, 1979.
2. Ενημερωτικό φυλλάδιο της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων, Επιμέλεια: Αλχίας Ροκαδάκη Μ., εκδ. Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού, Αθήνα, 2018.
3. Επετειακό Λεύκωμα, Πέτρος Ζ. Σαρόγλου, Ο στρατιωτικός, ο Ευεργέτης, ο Συλλέκτης, 150 χρόνια από την γέννησή του. Επιμέλεια: Αλχίας Ροκαδάκη Μ., Εκδ. Υπουργείο Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ), Αθήνα, 2016.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

1. Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (Λ.Α.Ε.Δ.)
2. Wikipedia - Σαρόγλειο Μέγαρο